ઘણા માતાપિતા તેમના વધતા બાળકોમાં તણાવ અને હતાશાની ફરિયાદ કરે છે. જે બાળકો હાઈસ્કૂલમાં પહોંચી ગયા છે તેઓ ન તો તેમની સમસ્યાઓ તેમના માતા-પિતાને જણાવવા માંગતા હોય છે અને ન તો તેઓ તેમની સમસ્યાઓમાંથી જાતે જ બહાર આવી શકતા હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, હતાશા અને ચિંતા તેમને પકડે છે અને તે તેમના વ્યક્તિત્વ તેમજ તેમના અભ્યાસ અને સામાજિક જીવનને અસર કરે છે. ચાલો જાણીએ કે આ સમસ્યામાંથી બહાર આવવા માટે તમે તમારી જીવનશૈલીમાં શું ફેરફાર કરી શકો છો.
કિશોરોમાં ડિપ્રેશનના લક્ષણોને ઓળખવું એ ખૂબ ગૂંચવણભર્યું હોઈ શકે છે. તેમની ઉંમરમાં થતા ફેરફારોને લીધે, લક્ષણોને યોગ્ય રીતે ઓળખવામાં ઘણી વાર મુશ્કેલી પડી શકે છે. કેટલાક લક્ષણો એવા છે જે ટીનેજ બાળકોમાં ડિપ્રેશનના લક્ષણો દર્શાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઉદાસી, ચીડિયાપણું, દરેક મુદ્દા પર રડવું, ભૂખ ન લાગવી, વજન વધવું, મનોરંજક પ્રવૃત્તિઓમાં પણ રસ ન બતાવવો વગેરે.
આ સિવાય દરેક સમયે કંટાળો આવવાની, એનર્જીનો અભાવ, એકાગ્રતાનો અભાવ, અપરાધભાવ, હેલ્પલેસ ફિલ કરવું, ઊંઘની આદતોમાં મોટા ફેરફાર, સેલ્ફ હાર્મ વિશે વાત કરવી, મિત્રોથી દૂર રહેવું, શાળાની પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ ન લેવો વગેરે ફરિયાદો છે. ડિપ્રેશનના ચિહ્નો પણ હોઈ શકે છે. આ સિવાય શાળામાં નબળું પ્રદર્શન તેમની સમસ્યાઓનું કારણ બને છે. એટલું જ નહીં, જ્યારે આવું થાય છે ત્યારે રૂમમાં એકલા રહેવું કે લોકો સાથે ખરાબ વર્તન કરવું વગેરે પણ ટીનેજર્સમાં ડિપ્રેશન અને ચિંતાના લક્ષણો છે.
1. તણાવ અથવા બેચેન અનુભવો
જો આપણે ટીનેજરો વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ, તો તે સામાન્ય છે કે તેઓ તણાવ અને ચિંતાથી ઘેરાયેલા હોય છે. શાળાની ચિંતા, અભ્યાસની ચિંતા અને બીજાથી આગળ નીકળી જવાની ચિંતા તેમને શાંતિથી બેસવા દેતી નથી જેના કારણે તેઓ તેમની ધીરજ ગુમાવી બેસે છે. મનોચિકિત્સકોનું કહેવું છે કે માતા-પિતા પણ કિશોરો પર દબાણ કરે છે કે તેમના માર્ક્સ સામેના બાળક કરતા ઓછા છે અને કદાચ આ જ કારણ છે કે તેમનામાં ઈર્ષ્યાની લાગણી જન્મે છે. આવી સ્થિતિમાં, બાળકોને સમજાવો અને તેમને કોઈપણ પ્રકારનું દબાણ આપવાની જરૂર નથી.
2. નકારાત્મક વિચારોનું આવવું
સામાન્ય રીતે તમે જોયું જ હશે કે માતા-પિતા તેમની ફરજને કારણે બાળકોને સમય નથી આપી શકતા, જેના કારણે બાળકો એકલતા અનુભવે છે અને પોતાની દુનિયામાં ખોવાયેલા રહે છે, જેના કારણે તેઓ તણાવનું કારણ બને છે અને અંદરથી નકારાત્મક વિચારોનો પ્રવાહ પણ શરૂ કરે છે. આ માટે જરૂરી છે કે તમે તમારા બાળકોને પૂરો સમય આપો. બાળકોની અંદર નકારાત્મક વિચારો ત્યારે જ વહે છે જ્યારે તમે તેમની મહેનતનું ફળ બીજા કોઈને આપો છો એટલે કે તેઓ સખત મહેનત કરે છે પણ તમે કોઈ બીજાને ક્રેડિટ આપો છો અને બંનેની સરખામણી કરો છો તો એ જ લાગણી તેમનામાં નકારાત્મક લાગણીઓ જન્માવે છે. સામેના વિદ્યાર્થી કરતાં વધુ સારું.
3. સકારાત્મકતા તરફ જવાને બદલે નકારાત્મક વાતો કરવી
કિશોરો એકબીજાની સરખામણીમાં એટલી હલકી કક્ષાનો અનુભવ કરવા લાગે છે કે તેઓ અન્ય વ્યક્તિની ગુણવત્તામાં માત્ર નકારાત્મક બાબતો જ સમજે છે અને જ્યારે તેઓ તેમની સાથે સરખામણી કરે છે ત્યારે તેઓ અસ્વસ્થ થઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં બાળકોને સંતુલિત રાખવા માટે તેમના વખાણ કરતા રહેવું જોઈએ.માતા-પિતાએ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે તેઓ તેમના બાળકોને ક્યારેય એકલા ન છોડવા જોઈએ અને તેમને પ્રોત્સાહિત કરવા જોઈએ.
4. સોશિયલ મીડિયા એક કારણ છે
કિશોરો અને યુવાનો બંનેમાં તણાવનું કારણ સોશિયલ મીડિયાનો વધુ પડતો ઉપયોગ છે. ઇન્ટરનેટ દ્વારા સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ કરવો અને તેમાંથી નીકળતા રેડિયેશન આપણા હૃદય અને દિમાગને અસર કરે છે અને ડિપ્રેશનનું કારણ બને છે. તેનાથી બચવા માટે કુદરત તરફ જાઓ જ્યાં તમને શાંતિ અને શાંતિ મળશે. કેટલાક લોકો કહે છે કે જો આપણે ફોન સ્વીચ ઓફ કરીએ તો આપણો સ્ટ્રેસ ઓછો થાય છે, પરંતુ આ ખોટી માન્યતા છે.ફોન સ્વીચ ઓફ કરવાથી તમારું સ્ટ્રેસ લેવલ ઓછું થતું નથી, બલ્કે વધે છે કારણ કે તમારું આખું મન તમારા ફોન પર કેન્દ્રિત હોય છે. ત્યાં, તેથી તે મહત્વનું છે કે તમે પ્રકૃતિમાં ફરવા જાઓ અને તમારી જાતને તપાસવા માટે સમય આપો.
5. સતત પ્રેક્ટિસ
જો તમને અભ્યાસને લઈને નકારાત્મક વિચારો આવે છે, તો તમે તેને દૂર કરી શકો છો, જો તમે તમારું મન સંપૂર્ણપણે કેન્દ્રિત રાખો અને તમારું મન ખુલ્લું રાખો. એક રિસર્ચ અનુસાર, જો કોઈ યુવા ટીનેજર જે દિશામાં જવું છે તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત ન કરે અને વિચલિત થઈ જાય, તો તે તણાવનું સૌથી મોટું કારણ છે અને તે જ સમયે તેની અંદર નકારાત્મક ઉર્જા વહેવા લાગે છે. તેથી, હંમેશા સકારાત્મક વિચારો અથવા સકારાત્મક રહો, આ સાથે તમારે તમારા આહાર પર ખાસ ધ્યાન આપવું જોઈએ.
