ફાંસીની સજાના વિકલ્પની માંગ કરતી જાહેર હિતની અરજી પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. પીઆઈએલની સુનાવણી દરમિયાન કોર્ટે આ મામલે નિષ્ણાત સમિતિ બનાવવાનો સંકેત આપ્યો છે. આ સાથે કોર્ટે એનએલયુ, એઇમ્સ સહિતની કેટલીક મોટી હોસ્પિટલોને વૈજ્ઞાનિક ડેટા એકત્ર કરવા આદેશ આપ્યો છે. કેન્દ્ર સરકાર વતી હાજર રહેલા એજી વેંકટરામણીએ કહ્યું કે જો કમિટી બનાવવામાં આવે તો અમને કોઈ વાંધો નહીં હોય.
ફાંસીની સજાને ગેરબંધારણીય જાહેર કરવું કે કેમ ? વૈજ્ઞાનિક તારણ મેળવ્યા બાદ ફેંસલો
પીટીશનરના એડવોકેટ ઋષિ મલ્હોત્રાએ સુનાવણી દરમિયાન અનેક દલીલો કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે સન્માનપૂર્વક મૃત્યુ પામવું એ પણ મૂળભૂત અધિકાર છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિને ફાંસી આપવામાં આવે છે, ત્યારે તે મૃત્યુમાં ગૌરવ જરૂરી છે. જે ગુનેગારનું જીવન સમાપ્ત થવાનું છે તેણે ફાંસીની પીડા સહન કરવી જોઈએ નહીં. અન્ય દેશોમાં પણ ધીમે ધીમે ફાંસી નાબૂદ કરવામાં આવી રહી છે. અમેરિકાના ૩૬ રાજ્યોએ પહેલાથી જ મૃત્યુદંડ નાબૂદ કરી દીધો છે. વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, લટકાવવામાં શરીરને 30 મિનિટ સુધી લટકાવવામાં આવે છે. આ પછી ડૉક્ટરો તપાસ કરે છે કે વ્યક્તિનું મૃત્યુ થયું છે કે નહીં. જેના લીધે ફાંસી અમાનવીય છે. ઓક્ટોબર ૨૦૧૭માં સુપ્રીમ કોર્ટે આ મુદ્દે વિગતવાર આદેશ આપ્યો હતો.
અરજીમાં ફાંસીને મૃત્યુની સૌથી ક્રૂર પદ્ધતિ ગણાવવામાં આવી છે. અરજીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, મૃત્યુદંડ માટે અન્ય કોઈ પદ્ધતિ અપનાવવી જોઈએ. તેથી મૃત્યુદંડ એવી હોવી જોઈએ કે જે ઓછી પીડાદાયક હોય. તે જ સમયે મૃત્યુનો ડર તમને પરેશાન ન કરવો જોઈએ કારણ કે મૃત્યુનો ડર મૃત્યુ કરતાં વધુ પીડાદાયક છે. અરજીમાં એવી દલીલ પણ કરવામાં આવી હતી કે ફાંસી લગભગ ૪૦ મિનિટનો સમય લાગે છે. જ્યારે ઈન્જેક્શન, ગોળીબાર અને ઈલેક્ટ્રિકશનમાં થોડી મિનિટો લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં મૃત્યુદંડમાં આવી પદ્ધતિ અપનાવવી જોઈએ.
સુનાવણી દરમિયાન ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે ફાંસી અંગે કેન્દ્ર પાસે કેટલાક ડેટા માંગ્યા હતા. ચીફ જસ્ટિસએ પૂછ્યું કે ફાંસી લગાવવાથી કેટલી પીડા થાય છે? ફાંસી પછી મરવામાં કેટલો સમય લાગે છે, ફાંસી માટે કેવા સંસાધનોની જરૂર પડે છે. શું દેશમાં કે વિદેશમાં મૃત્યુદંડના વિકલ્પો અંગે કોઈ ડેટા છે? કોર્ટે ફાંસીની સજાના વૈજ્ઞાનિક તારણ વિશે વાત કરી છે. કોર્ટે પૂછ્યું કે શું આ હજુ પણ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે? વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી પર આધારિત આનાથી વધુ સારી માનવીય રીત કઈ હોઈ શકે.
સીજેઆઈએ કહ્યું કે, અમારે એ જોવાનું છે કે શું આ પદ્ધતિ કસોટી પર ખરી પડે છે અને જો બીજી કોઈ પદ્ધતિ અપનાવી શકાય છે તો શું ફાંસીથી મૃત્યુને ગેરબંધારણીય જાહેર કરી શકાય છે. હવે આગામી સુનાવણી ૨ મેના રોજ થનારી છે.
