પાકિસ્તાને આતંકવાદને પોષણ આપ્યું, પણ પોષણ મેળવીને મજબૂત થયેલ આતંકવાદે હવે પાકિસ્તાનને જ નડવાનું શરૂ કરી દીધું છે. જો કે ભારતે દુરંદેશી વાપરીને વર્ષોથી પાકિસ્તાનના પાડોશી એવા ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન સાથે સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે. હવે આ બન્ને દેશો ભારતની પાટલીએ આવી ગયા છે. એટલે ભારત માટે ફાયદાની સ્થિતિ ઉદભવી છે.
પાકિસ્તાને પોષેલો આતંકવાદ ન માત્ર ત્રણેય પાડોશી દેશોને પણ પોતાના દેશને પણ નડી રહ્યો છે : ભારતે દુરંદેશી વાપરીને વર્ષોથી પાકિસ્તાનના પાડોશી એવા ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન સાથે સંબંધો જાળવી રાખ્યા, હવે બન્ને દેશો ભારતની પાટલીએ આવી ગયા
પાકિસ્તાને દાયકાઓથી આતંકવાદી જૂથોને રક્ષણ પૂરું પાડ્યું છે તે કોઈ રહસ્ય નથી. હવે, ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન જેવા પડોશીઓ પાસેથી હિંસક વેર લઈને આતંકવાદી જૂથો આખરે સલામત રહેવા ઘરે પરત આવી રહ્યા છે. મંગળવારે, ઈરાનના રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડે પાકિસ્તાનના બલૂચિસ્તાન પ્રાંતમાં આતંકવાદી લક્ષ્યો પર અભૂતપૂર્વ હુમલો કર્યો, આ ક્ષેત્રમાં પહેલેથી રહેલો તણાવ વધી ગયો. સુન્ની આતંકવાદી જૂથ જૈશ અલ-અદલને શિયા પ્રભુત્વ ધરાવતા ઈરાન દ્વારા મિસાઈલ અને ડ્રોન વડે કરવામાં આવેલા સાહસિક હુમલામાં નિશાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ હુમલાથી બે પડોશીઓ વચ્ચેના તણાવમાં વધારો થયો છે.
ભૂતપૂર્વ સેક્રેટરી ઑફ સ્ટેટ હિલેરી ક્લિન્ટને 2011માં પાકિસ્તાનને આતંકવાદી જૂથોને સુરક્ષિત આશ્રય આપવા બદલ ચેતવણી આપતાં કહ્યું હતું કે, તમે તમારા ઘરમાં સાપ પાળી શકતા નથી, જો પાળો છો તો એવી અપેક્ષા ન રાખી શકો કે સાપ ફક્ત તમારા પાડોશીને જ કરડે. હવે એવું લાગે છે કે આ ચેતવણી દેશ માટે વિકટ વાસ્તવિકતા બની ગઈ છે.
પાકિસ્તાન ત્રણ દેશો સાથે ભૂમિ સરહદો વહેંચે છે: ભારત, અફઘાનિસ્તાન અને ઈરાન. વિદેશી નીતિની ભૂલો અને આતંકવાદી જૂથોના કુખ્યાત આશ્રયને કારણે ત્રણેય સાથે તેના સંબંધો વણસેલા છે. આતંકવાદી જૂથોને આશ્રય આપવા અને સરહદ પારના આતંકવાદને પ્રોત્સાહન આપવા બદલ ભારતે પાકિસ્તાનની વારંવાર ટીકા કરી છે. તેણે વિવિધ વૈશ્વિક મંચો પર પણ પોતાની ચિંતાઓ વ્યક્ત કરી છે. પરંતુ આજે પણ આતંકીઓ દ્રારા નિયંત્રણ રેખાની પારથી ઘૂસણખોરીના પ્રયાસો મુખ્ય મુદ્દો છે. હવે બલૂચિસ્તાનમાં ઈરાનનો હુમલો પાકિસ્તાન માટે વધુ એક ગંભીર સંકટ બની ગયો છે. જૈશ અલ-અદલ, જેને “આર્મી ઑફ જસ્ટિસ” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે 2012 માં સ્થપાયેલ સુન્ની આતંકવાદી જૂથ છે જે પાકિસ્તાનમાં નોંધપાત્ર હાજરી ધરાવે છે. ઈરાન દ્વારા થયેલા તાજેતરના હુમલાઓ સંબંધોમાં તણાવ તરફ દોરી ગયા છે.
અગાઉ પાકિસ્તાન ભારતને જે રીતે ત્રસ્ત કરતું, તે જ રીતે હવે પોતે અફઘાનિસ્તાનથી ત્રસ્ત
વિડંબના એ છે કે પાકિસ્તાન હવે અફઘાનિસ્તાનથી એ જ પ્રકારના ખતરાનો સામનો કરી રહ્યું છે જે ભારત લાંબા સમયથી પાકિસ્તાનથી સામનો કરી રહ્યું છે. ફરક માત્ર એટલો છે કે અફઘાનિસ્તાન તરફથી ખતરો ઈસ્લામાબાદના પોતાના નીતિગત નિર્ણયોનું પરિણામ છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી, પાકિસ્તાન તાલિબાનની શાખા તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાનના વધતા જોખમ સામે લડી રહ્યું છે. ટીટીપી વર્ષોથી અફઘાનિસ્તાનમાંથી પાકિસ્તાની સુરક્ષા દળો પર હુમલાઓ કરી રહી છે. પરંતુ જ્યારથી તાલિબાનોએ કાબુલમાં સત્તા સંભાળી છે ત્યારથી આતંકવાદી ગતિવિધિઓ અનેકગણી વધી ગઈ છે. પાકિસ્તાન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર પીસ સ્ટડીઝના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, પાકિસ્તાને અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સત્તા સંભાળ્યા પછીના પ્રથમ 21 મહિના દરમિયાન આતંકવાદી હુમલાઓની સંખ્યામાં અભૂતપૂર્વ 73% વધારો જોવા મળ્યો છે. ટીટીપીની પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થવાથી ઈસ્લામાબાદ અને તાલિબાન વચ્ચેના સંબંધોમાં તણાવ આવ્યો છે, પાકિસ્તાને અફઘાનિસ્તાન સરકારને ઘણી ચેતવણીઓ મોકલી છે.
ભારત માટે પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરવા ચાબહાર પોર્ટ મહત્વનું
ભારતે લાંબા વિઝનથી ચાબહાર બંદરમાં સંપૂર્ણ રસ લીધો હતો. આ બંદરનો વિકાસ કરી ભારત જળમાર્ગે પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરવામાં સફળ રહ્યું છે. બીજી તરફ તાજેતરમાં આર્મેનિયાએ ઈરાનના ચાબહાર બંદર સાથે જોડાવામાં રસ દાખવ્યો છે. આ માટે આર્મેનિયા વાટાઘાટો કરી રહ્યું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારત અને અન્ય એશિયાઈ દેશો સુધી પહોંચવાનો છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તે ચાબહાર પોર્ટ સાથે જોડાય છે, તો તેનું સ્વપ્ન સરળતાથી પૂર્ણ થઈ શકે છે. બીજી તરફ ચીનના રોડ પ્રોજેકટ સામે ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં રોડ પ્રોજેકટ મૂકીને તેને પણ મુહતોડ જવાબ આપ્યો છે.
