દર વર્ષે 9 ડિસેમ્બરને “નરસંહાર પીડિતોની યાદ અને નિવારણનો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ” તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. તેમજ આ દિવસ નરસંહારનો ભોગ બનેલા લોકોનું સન્માન કરવાની અને આવા ગુનાઓને રોકવા માટે વૈશ્વિક પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કરવાની તક પૂરી પાડે છે. આ દિવસને 9 ડિસેમ્બર 1948 ના રોજ નિવારણ અને સજા પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રના નરસંહાર સંમેલનની બહાલીની વર્ષગાંઠ તરીકે પણ યાદ કરવામાં આવે છે.
નરસંહાર સંમેલનનું મહત્વ
1948માં યુનાઈટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી આ સંધિએ નરસંહારને આંતરરાષ્ટ્રીય અપરાધ જાહેર કર્યો અને તેને અટકાવવા અને સજા કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને જવાબદાર બનાવ્યો.
નરસંહાર નિવારણ દિવસનો ઇતિહાસ
2015 થી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ 9 ડિસેમ્બરને “નરસંહાર નિવારણ દિવસ” તરીકે ઉજવવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમજ આ દિવસ ભૂતકાળના નરસંહારમાંથી પાઠ શીખવા અને ભવિષ્યમાં આવા ગુનાઓને રોકવા માટેના સામૂહિક સંકલ્પને મજબૂત બનાવવાનું પ્રતીક છે.
રાફેલ લેમકિન અને નરસંહારની વિભાવના
“નરસંહાર” શબ્દ 1942 માં પોલિશ-યહૂદી વકીલ રાફેલ લેમકિન દ્વારા બનાવવામાં આવ્યો હતો. તેમજ તેમના પુસ્તક Axis Rule in Ocupied Europe (1944) માં બીજા વિશ્વયુદ્ધ, ખાસ કરીને હોલોકોસ્ટ દરમિયાન થયેલા અત્યાચારો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. તેમજ તેમના પ્રયાસોને કારણે નરસંહારને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ ગુનો જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ નરસંહારની વ્યાખ્યા
નરસંહારને રાષ્ટ્રીય, વંશીય અથવા ધાર્મિક જૂથને સંપૂર્ણ અથવા આંશિક રીતે નાશ કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે કરવામાં આવેલી ક્રિયાઓ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે.
જૂથના સભ્યોની હત્યા.
ગંભીર શારીરિક અથવા માનસિક નુકસાન પહોંચાડવું.
જીવનની આવી પરિસ્થિતિઓ બનાવવી જે જૂથના અસ્તિત્વને સમાપ્ત કરે.
જન્મ અટકાવવાનાં પગલાંનો અમલ.
બળજબરીથી બાળકોને બીજા જૂથમાં સ્થાનાંતરિત કરવું.
નરસંહારની અસરો અને પાઠ
ગરીબી અને આર્થિક પતન : નરસંહાર જીવન અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિનાશ તરફ દોરી જાય છે, જે આર્થિક કટોકટી તરફ દોરી જાય છે.
આરોગ્ય કટોકટી: આરોગ્ય સુવિધાઓનો અભાવ અને જાતીય હિંસા રોગોના ફેલાવામાં પરિણમે છે.
રાજકીય અસ્થિરતા: અસરગ્રસ્ત સમાજો લાંબા સમય સુધી રાજકીય અશાંતિમાં રહે છે.
શિક્ષણ અને સમાજ પર અસર: શિક્ષણ પ્રણાલીનું ભંગાણ અને સમુદાયોમાં અવિશ્વાસ ઊંડો.
નરસંહાર અટકાવવાનાં પગલાં
માનવ અધિકારોનો પ્રચાર: સમાનતા અને અધિકારોની જાગૃતિ વધારવી.
શિક્ષણ અને જાગૃતિ: નરસંહાર અને તેની અસરો પર શિક્ષણ.
વૈશ્વિક સહકાર: સંધિના સિદ્ધાંતોનો અમલ કરવો અને ગુનેગારોને ન્યાય અપાવવો.
