હાલમાં, ભારતનો સ્થાનિક અને વૈશ્વિક પ્રવાસન ઉદ્યોગ રોગચાળાના અંધકારમય દ્રશ્યમાંથી બહાર નીકળી હવે ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે. ઈન્ડિયા ટુરિઝમ સ્ટેટિસ્ટિક્સ, 2022 રિપોર્ટ જણાવે છે કે ગ્લોબલ ટ્રાવેલ અને ગ્લોબલ ટૂરિઝમ ઈન્ડેક્સમાં ભારતનું રેન્કિંગ 2021માં 54મું હતું. કોવિડ -19 રોગચાળા અને પ્રતિબંધોને કારણે 2021 માં ભારતમાં વિદેશી પ્રવાસીઓના આગમનમાં 44.5 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.
વર્ષ 2020માં 27.4 લાખ વિદેશી પ્રવાસીઓએ ભારતની મુલાકાત લીધી હતી, જે 2021માં ઘટીને 15.2 લાખ થઈ ગઈ છે. હવે વર્ષ 2022થી વિદેશી પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થવા લાગ્યો છે. વર્ષ 2022માં લગભગ 69 લાખ વિદેશી પ્રવાસીઓ ભારત આવ્યા હતા. ભારતમાં, 2021 માં 67.76 કરોડ લોકોએ સ્થાનિક પ્રવાસન પ્રવાસ કર્યો, જે 2020 માં 61.02 લાખ લોકોના આંકડા કરતાં 11.05 ટકા વધુ છે.
ખાસ વાત એ છે કે વિશ્વભરના તમામ પ્રવાસીઓમાંથી લગભગ 1.64 ટકા વિદેશી પ્રવાસીઓ ભારતમાં આવે છે. હવે સરકાર જે રીતે દેશી અને વિદેશી પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, તેનાથી પ્રવાસીઓની સંખ્યા અને તેમાંથી થતી કમાણી વધવાની શક્યતાઓ છે.
નોંધનીય છે કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2 માર્ચે ’મિશન મોડમાં પ્રવાસનનો વિકાસ’ વિષય પર વેબિનારને સંબોધિત કરતા કહ્યું હતું કે કેન્દ્રમાં 50 નવા પ્રવાસન સ્થળોની જાહેરાત સાથે પ્રવાસન ક્ષેત્રના વિકાસની ગતિ વધુ વેગવંતી બનશે. વર્ષ 2023-24નું બજેટ થવાની સંભાવના છે. 2023-24ના કેન્દ્રીય બજેટમાં પ્રવાસન ક્ષેત્રે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિકાસ માટે 1,742 કરોડ રૂપિયાની ફાળવણી કરવામાં આવી છે.
વડાપ્રધાન મોદીએ કહ્યું કે હવે એ માન્યતા તૂટી ગઈ છે કે પર્યટન એક ફેન્સી શબ્દ છે, જે માત્ર ઉચ્ચ આવક ધરાવતા જૂથો સાથે સંકળાયેલો છે. આપણાં ગામડાઓ પર્યટનનાં કેન્દ્રો બની રહ્યાં છે અને માળખાકીય સુવિધાઓમાં સુધારાને કારણે હવે દૂરના ગામડાઓ પર્યટનના નકશા પર આવી રહ્યાં છે.
કેન્દ્ર સરકારે સરહદની નજીક આવેલા ગામો માટે ’વાયબ્રન્ટ વિલેજ સ્કીમ’ શરૂ કરી છે અને હોમસ્ટે, નાની હોટલો અને રેસ્ટોરન્ટ્સ જેવા ગ્રામ્ય-મૈત્રીપૂર્ણ વ્યવસાયોને ટેકો આપવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે. વાસ્તવમાં સુવિધાઓ વધવાને કારણે પ્રવાસન તરફ આકર્ષણ વધ્યું છે.
દેશી અને વિદેશી પ્રવાસીઓની આવક અને રોજગારમાં વધારો થવાથી દેશનું આર્થિક-સામાજિક ચિત્ર સુધરી રહ્યું છે. જાન્યુઆરી 2022માં માત્ર બે લાખ પ્રવાસીઓની સરખામણીએ આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં આઠ લાખ વિદેશી પ્રવાસીઓએ ભારતની મુલાકાત લીધી હતી. ભારતની મુલાકાતે આવતા વિદેશી પ્રવાસીઓ સરેરાશ 1,700 ડોલર ખર્ચે છે. ભારત પાસે વધુ ખર્ચ કરનારા પ્રવાસીઓને ઓફર કરવા માટે ઘણું બધું છે. આવી સ્થિતિમાં દરેક રાજ્યે પોતાની પ્રવાસન નીતિમાં ફેરફાર કરવાની જરૂર છે.
