ત્રીજી રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતમાં 74 લાખથી વધુ કેસોનો નિકાલ થયો
નેશનલ લીગલ સર્વિસ ઓથોરિટી (નાલસા) અને દેશભરની કાનૂની સેવા સત્તામંડળોના નેજા હેઠળ નાલસાના કાર્યકારી અધ્યક્ષ જસ્ટિસ ઉદય ઉમેશ લલિત અને ભારતના આગામી મુખ્ય ન્યાયાધીશની આગેવાની હેઠળ વર્ષની ત્રીજી રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. દિલ્હી સિવાયના તમામ 35 રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 13 ઓગસ્ટ 2022 ના રોજ લોક અદાલતનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. દિલ્હીમાં ફુલ ડ્રેસ રિહર્સલને કારણે લોક અદાલત મોકૂફ રાખવામાં આવી છે. હવે તેનું આયોજન 21 મી ઓગસ્ટ 2022ના રોજ કરવામાં આવશે.
રિપોર્ટ અનુસાર, 74 લાખથી વધુ કેસનો ઉકેલ લાવવામાં આવ્યો છે, જેમાં 16.45 લાખ પેન્ડિંગ અને 58.33 લાખ પ્રિ-લિટિગેશન કેસનો સમાવેશ થાય છે. સેટલમેન્ટ રકમનું કુલ મૂલ્ય આશરે રૂ. 5039 કરોડ છે.
જસ્ટિસ ઉદય ઉમેશ લલિતે સમગ્ર પ્રક્રિયા અને કાર્યવાહીની પ્રગતિની સમીક્ષા કરી હતી. જસ્ટિસ ઉદય ઉમેશ લલિતે પોતે તૈયારીના પગલા તરીકે રાજ્ય કાનૂની સેવા સત્તામંડળના અધ્યક્ષો અને સભ્ય સચિવો સાથે વાર્તાલાપ કર્યો અને મૂલ્યવાન માર્ગદર્શન આપ્યું અને તમામ રાજ્યોને લોક અદાલતની તૈયારી કરવા પ્રેરણા આપી.
ન્યાયાધીશ ઉદય ઉમેશ લલિતે વાર્તાલાપ દરમિયાન પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે લોક અદાલતે ન્યાયતંત્રમાં ઈતિહાસ રચ્યો છે કારણ કે તે વકીલોને તેમના વિવાદોના સંતોષકારક અને સમયસર નિરાકરણ માટે પૂરક ફોરમ પ્રદાન કરવામાં સફળ રહી છે. તેમાં કોઈ શંકા નથી કે લોક અદાલત વંચિતો માટે ન્યાય મેળવવાનું પ્રવેશદ્વાર બની ગયું છે.
જસ્ટિસ લલિતે કહ્યું કે લોક અદાલતે અરજદારો અને સંસ્થા વચ્ચેનું અંતર દૂર કર્યું છે. લોક અદાલત માત્ર નિવારણ મેળવવા માટે એક કાર્યક્ષમ વિકલ્પ પૂરો પાડે છે એટલું જ નહીં પરંતુ કેસોના બેકલોગ અને પેન્ડિંગ કેસોને લગતા કોર્ટના બોજને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે. વર્ષોથી લોક અદાલતે માત્ર કાયદાકીય વ્યવસ્થામાં જ નહીં પરંતુ સમાજમાં પણ પરિવર્તન માટે એક મહાન ઉત્પ્રેરક તરીકે કામ કર્યું છે.
તેમણે નાણાકીય સ્થિતિને ધ્યાનમાં લીધા વિના ન્યાયની પહોંચને ખરેખર સરળ બનાવી છે. ન્યાય મેળવવો એ હવે લક્ઝરી નથી, તે એક અધિકાર છે અને નાલસાના વિઝનને અનુરૂપ લોક અદાલતની ગતિશીલતા વધારીને આ પરિવર્તન લાવવામાં આવ્યું છે.
મહામારી દરમિયાન વિશ્વએ એક મોટી કટોકટીનો સામનો કર્યો છે અને તેના પરિણામે અદાલતોમાં કેસોનો મોટો બેકલોગ થયો છે અને મોટી સંખ્યામાં કેસ પેન્ડિંગ છે. આ પેન્ડન્સી ઘટાડવા માટે, દેશભરમાં લોક અદાલતોનું આયોજન કરવા માટે રાજ્ય કાનૂની સેવા સત્તામંડળોમાં સત્રો યોજવામાં આવ્યા હતા.
બીજી રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતમાં કુલ રૂ. 9422 કરોડની પતાવટની રકમ સાથે કુલ 95,78,209 કેસોનો નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો. નાલસાના સભ્ય સચિવ પુનીત સેહગલે જણાવ્યું હતું કે, જાણીને આનંદ થાય છે કે આ વર્ષે યોજાયેલી ત્રણ લોક અદાલતો અગાઉના વર્ષના રેકોર્ડને વટાવી ગઈ છે કારણ કે અત્યાર સુધીમાં નોંધાયેલા નિકાલજોગ કેસોની સંખ્યા 2.2 કરોડને વટાવી ગઈ છે.
આ વખતે રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતમાં પરંપરાગત પદ્ધતિથી ફેરફાર જોવા મળ્યો હતો કારણ કે બે રાજ્યો, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાને લોક અદાલતનું સંચાલન કરવા માટે ટેકનિકલ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કર્યો હતો. આ મુખ્ય પહેલથી ડિજિટલ લોક અદાલત એક વાસ્તવિકતા બની ગઈ છે અને અસરગ્રસ્ત પક્ષો માટે વિવાદના નિરાકરણની ખર્ચ અસરકારક અને સમય બચત પદ્ધતિનો અમલ કરવાનો નાલસાનો બીજો ઉદ્દેશ સફળતાપૂર્વક પ્રાપ્ત થયો છે.
