મોબાઇલની શોધ સંદેશા વ્યવહાર ક્ષેત્રે ક્રાંતિ સમાન હતી. દોરડા વગર પૃથ્વીના ગમે તે છેડે આંગળીના ટેરવી થી સંપર્ક આસાન બનાવી દીધો હતો. દુનિયાને નાની કરી દીધી હતી. થોડા વર્ષોમાં જ તેના સારા પરિણામો કરતા માઠા પરિણામો પૃથ્વીવાસીઓ ભોગવી રહ્યા છે. આજે તો બાળથી મોટેરાનો સાથી સાથે એક જરુરીયાત કરતાં વ્યસન વધુ જોવા મળે છેે. રેડિયો, ટીવી, ટેપ રેકોર્ડર, કેસેટ, સીડી, પેનડ્રાઇવ વિગેરે નવા નવા આવિસ્કારોએ આ મોબાઇલ આવતા ‘એક જ ’ ગેઝેટમાં બધુ સમાવી લેતા લોકો તેના તરફ આકર્ષિત થયાને ગાંડપણ વળગ્યું!!
ઇન્ટરનેટ આવતા સોશિયલ મિડીયાની ભરમારે સંબંધોનો છેદ ઉડાડી દીધો છે. કોરોના કાળમાં તે આપણું અભિન્ન અંગ હોવાથી સાથે હતો પણ તેની શોધ બાદ આપણે જ સામેથી તેને દોસ્ત બનાવી લીધો છે. મોબાઇલ જરુરીયાત તો છે પણ એક દુષણ પણ છે. તેમાં જ આપણી દુનિયાછે તેમ માનીને રાઉન્ડ ધ કલોક ઉપયોગથી આગામી વર્ષોમાં તેના માઠા પરિણામો ભોગવવા તૈયાર રહેવું પડશે. આકાશ જેવડા વિશાળ સંબંધો ને પણ આ ગેઝેટે સિમિત કરી નાખ્યા છે.
મોબાઇલ ક્રાંતિના ફાયદા કે ગેરલાભ, આંખો, બગડે, બાળકોને ફોન વાપરવા ન આપવો, નવી પેઢી કયાં જઇને અટકશે જેવી વિવિધ ચિંતા અને ચિંતન કરતા તમામ લોકોએ પણ કોરોના કાળના લોકડાઉનમાં ભરપુર ઉપયોગ કરીને સમય પસાર કર્યો હતો. સમાચાર કે માહીતીના આાદાન પ્રદાન માટે થતા મોબાઇલનો કોરોના મહામારીમાં મનોરંજન ગેઝેટ તરીકે બાળથી મોટેરાએ ઉપયોગ કર્યો, જે કામ પહેલા કોમ્પ્યુટર કરી શકતું હતું તે કામ આજે મોબાઇલ કરી આપે છે.
લોકડાઉનના નવરાશ સમય મળેલ મોબાઇલનો સાથ કયારેય નહીં ભૂલાય, માર્ચથી ઓગસ્ટ-2020નો ગાળો નવરાશનો હતો. લોકો ફૂલ ડે ઘરમાં જ રહેવાથી કંટાળી જતા હતા.તેવા સમયે મોબાઇલના નેટને કારણે વિશ્ર્વ સાથે જોડાયેલો રહ્યો હતો. પહેલા તો લેન્ડ લાઇન ફોન એક શ્રીમંતાઇની નિશાની ગણાતો તો આજે શાક વેચવા વાળો પણ સ્માર્ટ ફોન રાખે છે, રેડિયો, ઘડિયાલ, કેલેન્ડર, મ્યુઝિક પ્લેયર, સીડી, ડીવીડી, કેમેરો બધુ જ આઉટડેટ થયુંને એક નાનકડા ખિસ્સામાં સમાતા મોબાઇલે દુનિયાને આંગળી ટેરવે મુકી દીધી.
સ્માર્ટ ફોનની ખરાબ અસર છે એવું નથી. તેનો સાચોને જરુરી ઉપયોગ લાભકર્તા પણ છે. કોરોના મહામારીએ ઘણું બધુ શિખવી, ગયો તેમાં મનોરંજન માટે મોબાઇલનો ઉપયોગ કરતા પણ શીખવી ગયો. સોશિયલ મીડિયાના વિશાળ ફલક સાથે પરિવાર મિત્રોને પળે પળે જોડી રાખ્યાને સાથે દુનિયાના હાલચાલ પણ જાણવા મળ્યા હતા. લોકડાઉનમાં ટીવી સાથે બીજા સાથી તરીકે મોબાઇલે બહુ સારી સેવા કરી છે એ ભૂલવું ન જોઇએ.
17 જુન 1946થી ભારે વજનવાળા મોબાઇલથી શરુ કરીને આજના સાવ હલકા સ્માર્ટ ફોન વચ્ચે શોધ સંશોધનકર્તાઓની દિવસ-રાતની મહેનતના ફળ આજની પેઢી ચાખી રહી છે. 1971-1973 ને 1981-1987,દરમ્યાન તેમાં ધીમે ધીમે ફેરફારો આવ્યા, આપણાં ભારતમાં તો 1પ ઓગસ્ટ 199પમાં મોબાઇલ યુગ આવ્યો, આજે તો આપણો દેશ વિશ્ર્વ લેવલે મોબાઇલ ઉપયોગમાં ટોપ-3 માં સ્થાન ધરાવે છે.
કપળાકાળમાં એકબીજાના સાથ સહકારથી આપણે લોકડાઉન પસાર કરી આજે અનલોક-પ સુધી પહોચ્યા છીએ ત્યારે વોટસએપ, ફેસબુક, ટવીટર, યુ ટયુબ જેવી વિવિધ એપ દ્વારા સમય પસાર કરીને દિવસને ટુકાં કર્યા હતા. ઓનલાઇન શિક્ષણ શરૂ થતાં બધા ધંધા ઠપ્પ હતા ત્યારે મોબાઇલનો ધંધો ખુલ્યો લોકો ઘરના તમામ સદસ્યો માટે ફોન ખરીદી કર્યા કારણ છોકરાને ભણવું હોય તેને પણ ફોન જોઇએ.
આજે પણ બાળકો ‘ઓન લાઇન’ કલાસ સમયે મમ્મીનો ફોન વાપરતા જોવા મળે છે. દોઢ જીબી તો બપોરે જ ખતમ થઇ જાય, મોટાભાગના બ્હેનો નવી-નવી, વાનગીઓ યોગા તો બાળકો વિવિધ ગેઇમ્સ રમીને તે મોટાઓ, યુવાઓ વેબ સીરીઝ જોઇને ટાઇમ પસાર કર્યો છે. દૂરદર્શન પર રામાયણ, મહાભારત, ક્રિષ્ના જેવી ધારાવાહિક શરૂ કરીને લોકોને મનોરંજન પુરુ પાડયું, દૂરદર્શને સ્થાપના બાદ ચેનલ વોર યુગમાં પ્રથમવાર ટી.આર.પી.નો વર્લ્ડ રેકોર્ડ કર્યો હતો.
લોકડાઉનનો મુંઝારો, નવરાશ, વ્યથા, આર્થીક મુશ્કેલી વિગેરે ભયંકર હતું. એવામાં મોબાઇલે સારો સાથ આપ્યો જે સૌ કોઇએ સ્વીકારવું જ પડશે, કોરોનાના આંકડાઓ એ ભારે કરી હતી. સૌ એકબીજાને શેર કરીને ઘ્યાન રાખવાની વણમાગી સલાહ આપતા જોવા મળતા હતા. દુનિયામાં સૌથી વધુ એઇડસના વાયરસને પ્રસિઘ્ધી મળી જોવા મળતા હતા. દુનિયામાં સૌથી વધુ એઇડસના વાયરસને પ્રસિઘ્ધી મળી હતા પણ કોરોના એ તો નાના બાળકને પણ વાયરસ, વેકસીન, માસ્ક, ઓકિસજન લેવલ, હેલ્પલાઇન નંબર, તકેદારીના પગલા ચિન્હો વિગેરે મોઢે કરાવી દીધું હતું, બાકી હતું એ એની રીંગ ટોને પુરૂ કરી દીધું છે.
હવે તો રીંગટોન બંધ કરવાનું બધા કહેવા લાગ્યા છે. નવરામાં સોશિયલ મિડીયામાં વિવિધ ક્રિૅએશન પણ જોવા મળ્યા હતા. એસ.એમ.એસ. નો અર્થ સેનેટાઇઝર, માસ્ક ન સોશ્યલ ડીસ્ટન્સ જેવું જોડીને પ્રચલિત થયું તો કેટલાક કલાકારોએ ‘ભાગ કોરોમાં ભાગ જેવા ગીતો બનાવ્યા, ઓનલાઇન ઝુમ મીટીંગથી પરિવારો દૂર હોવા છતાં પાસે’ મોબાઇલના કારણે જ રહ્યા, થાળી વગાડવાના વિડીયા તો દુનિયાભરમાં શેર, વાયરસ થતાં વિદેશી લોકો પણ તેના દેશમાં કરવા લાગ્યા, મોબાઇલ ને જ કારણે ‘વુહાન’ દુનિયાભરમાં પ્રસિઘ્ધ થઇ ગયું.
લોકડાઉનમાં લોકોએ મોબાઇલનું પોતાના શરીર કરતાંય વિશેષ ઘ્યાન રાખ્યું કારણ કે જો બગડે તો રીપેરીંગ કરે, બધું જ બંધ હતું, એકલા, અટુલા કોરોન્ટાઇનના 14 દિવસમાં મોબાઇલે ભરપુર સાથ આપ્યોને માણસો જીવી ગયા, દુનિયાભરના વિજ્ઞાનીકો દવા શોધવામાં મંડી પડયા હતા. ત્યારે આપણા મોબાઇલમાં તેના ઉપાયો, દવા, આમ કરો ને તેમ ન કરો એવું આવ્યા કરતું હતું. કેટલાક તો એવા બી ગયા હતા કે જયારે હાથ ઘોવે ત્યારે મોબાઇલ પણ સાફ કરે, 99.99 ટકા લોકોને કોરોના વાયરસનું ચિત્ર દોરતા આવડી ગયું છે.
કોવિડ હોસ્પિટલમાં એડમિટ થયેલા સાથે વિડીયો કોલના માઘ્યમથી લાઇવ વાત કરીને મોબાઇલે આપણી કદી ના ભૂલિ શકાય તેવી મદદ કરી છે. કોરોના સામે જંગ જીતીને સાજા થઇ ગયેલા તેના અનુભવ વિડીયો બનાવીને મુકતા બધા લોકો જોતા થઇ ગયા. કોરોના વોરીયર આપણા સાચા સાથી હતા તેમ મોબાઇલ પણ લોકડાઉન ના નવરાધુપ સમયે એક સાચા મિત્ર તરીકે આપણી કે તમારી કે સૌથી સાથે ઉભો રહયો છે એમાં કોઇ બે મત નથી.
મોબાઇલ ક્રાંતિના ફાયદા કરતાં ગેરફાયદા વધુ
આજે લગભગ બધા મોબાઇલ ક્રાંતિના ગેરફાયદાઓ અંગે ચિતિત છે. નાના બાળકો, ભાવિ નાગરીકોને આની લત કયાં જઇને અટકશે એ ચિંતા અને ચિંતનનો વિષય બન્યો છે. સ્માર્ટ ફોને માણસને ગેઝેટના સથવારે ‘સ્માર્ટ’ બનાવ્યો પણ પારિવારિક જીવન સંબંધોથી દૂર ધકેલી દીધો છે. 17 જુન 1946ના રોજ ભારે વજનવાળા મોબાઇલ ની શોધથી આજના સાવ હલકા સ્માર્ટ ફોને માનવ જીવન અસ્ત વ્યસ્ત કરી નાખ્યું છે. પ્રારંભના મોબાઇલમાં નવા સંસ્કરણો 1971, 1973, 1981 અને 1987 દરમ્યાન આવ્યા તો ર1મી સદીમાં આજે રોજ નવા નવા ફિચરો-ગેઝેટો સુવિધાઓ માનવીને તેનો આદી બનાવી દીધો છે.
