World Health Day : લોકોને તેમના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે જાગૃત કરવા માટે દર વર્ષે વિશ્વ આરોગ્ય દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. સ્વસ્થ રહેવા માટે આપણા શરીરમાં બધા જ જરૂરી પોષક તત્વો યોગ્ય માત્રામાં રહેલાં હોવા જરૂરી છે. જોકે, કેટલાક પોષક તત્વો છે જેની ઉણપ ભારતીયોમાં ખૂબ જ સામાન્ય છે. તો ચાલો જાણીએ કે તે પોષક તત્વો શું છે અને આ ઉણપથી કેવી રીતે બચી શકાય.
તમે અંગ્રેજી આ કહેવત ‘હેલ્થ ઇઝ વેલ્થ’ સાંભળી જ હશે. આનો અર્થ એ છે કે તમારું સ્વાસ્થ્ય એ તમારી સૌથી મોટી સંપત્તિ છે. તેથી, સ્વાસ્થ્યની કાળજી લેવી એ દરેક વ્યક્તિની પહેલી પ્રાથમિકતા હોવી જોઈએ. લોકોને સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે જાગૃત કરવા માટે દર વર્ષે 7 એપ્રિલે વિશ્વ આરોગ્ય દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
સારા સ્વાસ્થ્ય માટે, શરીરમાં બધા જરૂરી પોષક તત્વો રહેલાં હોવા જરૂરી છે. ભારતમાં પોષક તત્વોની ઉણપ એક મોટી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે. અસંતુલિત આહાર, ખરાબ ખાવાની આદતો અને જાગૃતિના અભાવને કારણે, મોટાભાગના લોકો પોષક તત્વોની ઉણપથી પીડાય છે. તો ચાલો જાણીએ ભારતીયોમાં જોવા મળતી 5 સૌથી સામાન્ય ખામીઓ અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો વિશે.
સ્વસ્થ જીવન જીવવા માટે, સ્વસ્થ અને પોષક તત્વોથી ભરપૂર ખોરાક લેવો મહત્વપૂર્ણ છે. તમને જણાવી દઈએ કે વિશ્વભરમાં લગભગ 20 ટકા મૃત્યુ પોષક તત્વોના અભાવે થતા રોગોને કારણે થાય છે. આ આંકડો, જે દરેકને ચોંકાવી દે છે, તે બિનઆરોગ્યપ્રદ આહારનું પરિણામ છે. જે લોકો વધુ પડતું જંક ફૂડ ખાય છે તેમણે ખૂબ કાળજી રાખવાની જરૂર છે.
પોષણની ઉણપ શું છે?
શરીરને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવા અને કોઈપણ પ્રકારના રોગથી બચવા માટે પ્રોટીન, વિટામિન, કેલ્શિયમ અને આયર્ન જેવા પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. પોષણની ઉણપ ત્યારે જ થાય છે જ્યારે શરીરને આ પોષક તત્વો પૂરતા પ્રમાણમાં મળતા નથી. આના કારણે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી જાય છે. આ સિવાય તમે ઘણી બીમારીઓનો ભોગ પણ બની શકો છો. પોષક તત્વોના અભાવે ઘણા લોકો કુપોષણનો ભોગ બની શકે છે. ભારતીયોમાં આ પોષક તત્વોની સૌથી વધુ ઉણપ છે.
ભારતીયોમાં સામાન્ય પોષક તત્વોની ઉણપ
આયર્નની ઉણપ
ભારતમાં આયર્નની ઉણપ સૌથી વધુ છે, ખાસ કરીને સ્ત્રીઓ અને બાળકોમાં. આનાથી એનિમિયા થાય છે, જેમાં લોહીમાં હિમોગ્લોબિનનું લેવલ ઘટે છે.
લક્ષણો
થાક, નબળાઈ
શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
નિસ્તેજ ત્વચા અને નખ
તેનાથી કેવી રીતે બચવું?
આયર્નથી ભરપૂર આહાર – પાલક, બીટ, દાડમ, કઠોળ ખાઓ.
વિટામિન સી સાથે લો – આયર્નના શોષણ માટે નારંગી, લીંબુ, જામફળ જેવા ફળો ખાઓ.
ચા અને કોફી ટાળો- જમ્યા પછી તરત જ ચા કે કોફી ન પીવો, આ આયર્નનું શોષણ અટકાવે છે.
વિટામિન-ડીની ઉણપ
વિટામિન ડી હાડકાં માટે જરૂરી છે, પરંતુ ભારતીયોમાં તેની ઉણપ સામાન્ય છે કારણ કે લોકો સૂર્યપ્રકાશથી દૂર રહે છે.
લક્ષણો
હાડકા અને સાંધાનો દુખાવો
સ્નાયુ નબળાઇ
થાક અને હતાશા
તેનાથી કેવી રીતે બચવું?
સવારનો તડકો લો – દરરોજ 15-20 મિનિટ તડકામાં બેસો.
વિટામિન ડીથી ભરપૂર ખોરાક લો – ફોર્ટિફાઇડ અનાજ.
પૂરક – તમારા ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ વિટામિન ડી પૂરક લો.
વિટામિન-બી12 ની ઉણપ
વિટામિન B12 ચેતાતંત્ર અને લાલ રક્તકણો માટે જરૂરી છે. શાકાહારી ખોરાકમાં તેનો અભાવ છે.
લક્ષણો
નબળાઈ અને થાક
યાદશક્તિ ગુમાવવી
હાથ અને પગમાં ઝણઝણાટ
તેનાથી કેવી રીતે બચવું?
ડેરી ઉત્પાદનો – દૂધ, દહીં, ચીઝ ખાઓ.
ફોર્ટિફાઇડ ખોરાક- દૂધ અને નાસ્તામાં અનાજ લો.
પૂરક – તમારા ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ B12 ગોળીઓ અથવા ઇન્જેક્શન લો.
કેલ્શિયમની ઉણપ
કેલ્શિયમ હાડકાં અને દાંત માટે જરૂરી છે. તેની ઉણપ ઓસ્ટીયોપોરોસિસનું કારણ બની શકે છે.
લક્ષણો
હાડકાં નબળા પડવા
સ્નાયુ ખેંચાણ
નખ તૂટવા
તેનાથી કેવી રીતે બચવું?
દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનો – દૂધ, દહીં, ચીઝ અને છાશ ખાઓ.
લીલા શાકભાજી – પાલક, બ્રોકોલી અને મેથીમાં કેલ્શિયમ હોય છે.
રાગી અને તલ – આ કેલ્શિયમના સારા સ્ત્રોત છે.
આયોડિનની ઉણપ
થાઇરોઇડ હોર્મોન્સ માટે આયોડિન જરૂરી છે. તેની ઉણપથી ગોઇટર થઈ શકે છે.
લક્ષણો
ગળામાં સોજો
વજન વધારો
થાક અને શુષ્ક ત્વચા
તેનાથી કેવી રીતે બચવું?
આયોડાઇઝ્ડ મીઠું- ખોરાકમાં આયોડાઇઝ્ડ મીઠાનો ઉપયોગ કરો.
દૂધ – આમાં પણ આયોડિન હોય છે.
મેગ્નેશિયમ
પાલક, બદામ, આખા અનાજ, એવોકાડો અને કઠોળ મેગ્નેશિયમથી ભરપૂર હોય છે. આપણા શરીરમાં મેગ્નેશિયમ ઉત્સેચક પ્રતિક્રિયાઓમાં મદદ કરે છે અને પ્રોટીન બનાવવામાં મદદ કરે છે. મેગ્નેશિયમ સ્વસ્થ રોગપ્રતિકારક શક્તિને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ચેતા પ્રસારણને સરળ બનાવે છે. મેગ્નેશિયમની ઉણપથી નબળાઈ, સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ, ભૂખ ન લાગવી, ઉબકા આવી શકે છે.
