ડેટા પ્રોટેક્શન બિલને રાષ્ટ્રપતિની મહોર
ખાનગી કંપનીઓની સાથે સરકાર પણ પોતાને મળતા ડેટાને સાચવવા માટે જવાબદાર : આઇટી મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખર
ડેટા પ્રોટેક્શન બિલને રાષ્ટ્રપતિની મહોર લાગી ગઈ છે. હવે લોકોની વિગતોને લઈને તંત્ર પણ જો વિક્ષેપ પાડશે તો સજા ભોગવવી પડશે. કારણકે ખાનગી કંપનીઓની સાથે સરકાર પણ પોતાને મળતા ડેટાને સાચવવા માટે જવાબદાર તેવું આઇટી મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે જણાવ્યું હતું.
મોટા ટેક જાયન્ટ્સને એક વર્ષના અંત સુધીમાં ભારતના નવા ડેટા કાયદાને અનુસરવા માટે કહેવામાં આવશે, આઇટી અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ રાજ્ય મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે શુક્રવારે જણાવ્યું હતું કે, નવો કાયદો માત્ર ખાનગી સંસ્થાઓને જ લાગુ નહિ પડે. કોઈપણ ડેટા લીક અને નાગરિકોની ગોપનીયતા સંભાળવામાં ખામીઓ માટે જો તંત્ર પણ જવાબદાર હશે તો સજા થશે.
તકનીકી રીતે, જો સરકાર પાસે ડેટા છે અને તે પછી ડેટાનો ભંગ કરે છે – અને તે કોઈપણ સરકારી એન્ટિટી હોઈ શકે છે – તે વિવાદનો નિર્ણય પણ સરકાર દ્વારા કરવામાં આવશે.
મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું કે વિશ્વમાં ભારતમાંથી લગભગ 600 બિલિયન ડોલરની આયાત અને નિકાસ થાય છે. આયાત અથવા નિકાસ કરવામાં આવતી વસ્તુઓ અને સેવાઓમાં ઘણી બધી સંવેદનશીલ માહિતી હોય છે જેમ કે વ્યક્તિગત માહિતી, બેંક એકાઉન્ટ નંબર, સરનામાં. એટલા માટે અમે એક ફ્રેમવર્ક બનાવ્યું છે, જેથી અમે વિવિધ ક્ષેત્રોની ચોક્કસ જરૂરિયાતોને પૂરી કરી શકીએ.
જ્યારે કાયદો લાગુ થશે ત્યારે ભારતનો આઇટી ઉદ્યોગ વધુ આકર્ષક બનશે કારણ કે કેટલાક દેશો કહેતા હતા કે જો તમારી પાસે ડેટા પ્રોટેક્શન કાયદો નથી તો અમે તમને કોન્ટ્રાક્ટનું કામ આપી શકીએ નહીં. પરંતુ ડેટા પ્રોટેક્શન કાયદો લાગુ થવાથી, આપણો આઇટી ઉદ્યોગ હવે કહી શકશે કે આપણા દેશમાં મજબૂત કાયદાઓ છે અને તેમને હવે વધુ કામ મળશે.
સૌ પ્રથમ, ડેટા ભારતમાં રહે છે કે વિશ્વના કોઈપણ ભાગમાં, કાયદાએ ગોપનીયતાના મૂળભૂત સિદ્ધાંતને અનુસરવું પડશે. અમે એક ફ્રેમવર્ક બનાવ્યું છે જેમાં ચોક્કસ સેક્ટર અમારા દ્વારા નિર્ધારિત નિયમોની ટોચ પર નિયમો બનાવી શકે છે. તે એક પ્રકારનો સમાંતર કાયદો છે જે તમામ ક્ષેત્રોને લાગુ પડે છે. વિવિધ પ્રદેશો આના પર નિયમો નક્કી કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, આરબીઆઈની ચૂકવણી પ્રણાલી સંબંધિત કેટલીક વિશેષ આવશ્યકતાઓ હોઈ શકે છે. આરોગ્ય મંત્રાલય પાસે સ્વાસ્થ્ય ડેટા માટે ચોક્કસ જરૂરિયાતો પણ હોઈ શકે છે.
લોકસભામાં મંજુરી મળ્યા બાદ, ડિજિટલ પર્સનલ ડેટા પ્રોટેક્શન બિલ 2023 બુધવારે રાજ્યસભા દ્વારા પણ પસાર કરવામાં આવ્યું છે. મણિપુર મુદ્દે વિપક્ષી સાંસદોના હોબાળા વચ્ચે બે દિવસ પહેલા લોકસભામાં આ બિલને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. જણાવી દઈએ કે આ પહેલા 3 ઓગસ્ટે કેન્દ્રીય આઈટી મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે લોકસભામાં નવું ડેટા પ્રોટેક્શન બિલ રજૂ કર્યું હતું. આ સમયે પણ વિપક્ષી સાંસદોએ કહ્યું હતું કે આ બિલ દ્વારા સરકાર માહિતી અધિકાર કાયદાને કચડી નાખવા માંગે છે.
આ બિલમાં ડિજિટલ પર્સનલ ડેટાની પ્રોસેસિંગની જોગવાઈ છે. ડેટા પ્રોટેક્શન બિલ 2023 વ્યક્તિઓના વ્યક્તિગત ડેટાને સુરક્ષિત રાખવાના અધિકાર અને કાયદેસર હેતુઓ માટે આવા વ્યક્તિગત ડેટા પર પ્રક્રિયા કરવાની જરૂરિયાતને માન્યતા આપે છે. બિલ અંગે કેન્દ્રીય મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવનું કહેવું છે કે નવા ડેટા પ્રોટેક્શન બિલથી સોશિયલ મીડિયા કંપનીઓની મનમાની પર અંકુશ આવશે.
