- સ્વદેશી જેટના વિકાસ સુધી F-35 કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે જરૂરી: સરકાર-થી-સરકાર સોદો થવાની શક્યતા
ભારત અમેરિકા પાસેથી પાંચમી પેઢીના ફાઇટર પ્લેન ખરીદવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. આ માટે, સરકાર ફ્રાન્સ પાસેથી રાફેલ જેટ વિમાનોની ખરીદીના મુખ્ય પાસાઓની તર્જ પર આગળ વધી શકે છે. આનો અર્થ એ થયો કે સરકાર-થી-સરકાર સોદો થવાની શક્યતા છે. એડવાન્સ્ડ મલ્ટી-રોલ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ પ્રોગ્રામ હેઠળ સ્વદેશી જેટના વિકાસ સુધી આને કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે જોવામાં આવશે.
રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વચ્ચેની બેઠક બાદ ટૂંક સમયમાં F35 જેટની ખરીદી માટે વાટાઘાટો શરૂ થશે. અમેરિકાને જેટ વિમાનોમાં ઉચ્ચ ટેકનોલોજીના રક્ષણ માટે જે સુરક્ષા પગલાં લેવાની જરૂર પડશે તેને ધ્યાનમાં રાખીને વાટાઘાટો જટિલ બનવાની શક્યતા છે.
ભારત મર્યાદિત સંખ્યામાં F35 ફાઇટર જેટ ખરીદી શકે છે, કારણ કે માત્ર ખરીદી જ નહીં પરંતુ વિમાનના જાળવણી અને સંચાલનનો ખર્ચ પણ ખૂબ વધારે છે. આ સંખ્યા ફ્રેન્ચ મૂળના રાફેલ ફાઇટર જેટના બે સ્ક્વોડ્રન (36 વિમાન) જેટલી હોઈ શકે છે. રાફેલ હાલમાં વાયુસેનામાં કાર્યરત છે.
રાફેલ સોદાની જેમ, F35 સંપાદન પણ સરકાર-થી-સરકાર મોડને અનુસરશે. તે યુએસ સશસ્ત્ર દળોની સમકક્ષ ડિલિવરી અને કિંમતની ખાતરી આપે છે. જોકે, રાફેલથી વિપરીત, F35 ને કડક એન્ડ-યુઝર મોનિટરિંગ પ્રોટોકોલની જરૂર પડી શકે છે. આનો અર્થ એ થઈ શકે છે કે અમેરિકા જેટ વિમાનો પર નજીકથી નજર રાખશે જેથી ખાતરી કરી શકાય કે રશિયા જેવા અન્ય દેશોના કર્મચારીઓને તેમની ઍક્સેસ ન મળે.
ભૂતકાળમાં ભારતને પાંચમી પેઢીના જેટના વેચાણ સામે પેન્ટાગોનનો એક મુખ્ય વાંધો રશિયન મૂળની S400 હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓની હાજરી હતી. યુએસ જેટને અદ્યતન રશિયન હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓથી બચવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે. દુનિયાનો કોઈ પણ દેશ આ બંને સિસ્ટમો એકસાથે ચલાવતો નથી. અમેરિકાની એક મોટી ચિંતા એ છે કે S400 એ અદ્યતન ફાઇટર એરક્રાફ્ટને શોધી કાઢવા અને તેનો સામનો કરવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં ડિઝાઇન કરાયેલ નથી.
બે પ્રણાલીઓને અલગ કરવા માટે કયા ખાતરીઓ અથવા સલામતીના પગલાં લઈ શકાય તે હજુ પણ સ્પષ્ટ નથી. ભારતીય નૌકાદળ, જે 26 એરક્રાફ્ટ કેરિયર-આધારિત ફાઇટર જેટ મેળવવા માંગે છે, તે ફ્રાન્સ સાથે વાતચીતના અદ્યતન તબક્કામાં છે. સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી S400 સિસ્ટમોની શ્રેણીની બહાર કાર્ય કરે છે.
F-35 પણ કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે રજૂ કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. હાલમાં, AMCA જેટ 2036 પહેલાં સેવામાં આવે તેવી અપેક્ષા નથી. એક સમયમર્યાદા જે લંબાવવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. સ્વદેશી ટ્વીન-એન્જિન ડેક-આધારિત ફાઇટર એરક્રાફ્ટના વિકાસ સુધી ફ્રેન્ચ રાફેલ મરીન એરક્રાફ્ટની ખરીદી કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે ઓફર કરવામાં આવી હતી.
