મહારાણા પ્રતાપે મેવાડને મુઘલોના વારંવારના હુમલાઓથી સુરક્ષિત કર્યું. તેણે પોતાના સન્માન અને ગૌરવ માટે ક્યારેય સમાધાન કર્યું નથી. પ્રતિકૂળ સંજોગોમાં પણ ક્યારેય હાર ન માની. આ જ કારણ છે કે મહારાણા પ્રતાપની બહાદુરી સાથે કોઈની પણ કહાની તુલના કરી શકાતી નથી.
7 ફૂટ 5 ઇંચ ઉંચાઈ, 110 કિલો વજન. 81 કિગ્રા વજનનો ભારે ભાલો અને છાતી પર 72 કિગ્રા વજનનું બખ્તર. તેની લડાયક કુશળતાથી દુશ્મનો પણ પ્રભાવિત થયા. જેણે મુઘલ શાસક અકબરના ગૌરવને પણ ચકનાચૂર કરી નાખ્યું. 30 વર્ષ સુધી સતત પ્રયત્નો કર્યા પછી પણ અકબર તેને પકડી શક્યો નહીં. 9 મે આવા બહાદુર યોદ્ધા મહારાણા પ્રતાપની જન્મજયંતિ છે. આવો, જાણીએ મહારાણા પ્રતાપ વિશે રસપ્રદ વાતો.
મહારાણા પ્રતાપની બહાદુરીની વાર્તા
મહારાણા પ્રતાપનો જન્મ 9 મે 1540ના રોજ રાજસ્થાનના મેવાડમાં થયો હતો. રાજપૂત રાજવી પરિવારમાં જન્મેલા પ્રતાપ ઉદય સિંહ II અને મહારાણી જયવંતા બાઈના સૌથી મોટા પુત્ર હતા. તે એક મહાન યોદ્ધા અને યુદ્ધ વ્યૂહરચના કૌશલ્યના નિષ્ણાત હતા. મહારાણા પ્રતાપે મેવાડને મુઘલોના વારંવારના હુમલાઓથી સુરક્ષિત કર્યું. તેણે પોતાના ગૌરવ, ખ્યાતિ અને કીર્તિ માટે ક્યારેય સમાધાન કર્યું નથી. પ્રતિકૂળ સંજોગોમાં પણ તેણે ક્યારેય હાર માની નહીં. આ જ કારણ છે કે મહારાણા પ્રતાપની બહાદુરી સાથે કોઈની પણ કહાની તુલના કરી શકાતી નથી.
હલ્દીઘાટીનું યુદ્ધ
1576માં મહારાણા પ્રતાપ અને મુગલ બાદશાહ અકબર વચ્ચે હલ્દી ખીણમાં યુદ્ધ થયું હતું. મહારાણા પ્રતાપે અકબરની 85 હજાર સૈનિકોની વિશાળ સેના સામે પોતાના 20 હજાર સૈનિકોની તાકાત અને મર્યાદિત સંસાધનોની મદદથી આઝાદી માટે ઘણા વર્ષો સુધી લડ્યા. એવું કહેવાય છે કે આ યુદ્ધ ત્રણ કલાકથી વધુ ચાલ્યું હતું. આ યુદ્ધમાં ઘાયલ થયા હોવા છતાં મહારાણા મુઘલોના હાથમાં ન આવ્યા.
જ્યારે મહારાણા જંગલમાં સંતાઈ ગયા હતા
મહારાણા પ્રતાપ કેટલાક સાથીઓ સાથે જઈને જંગલમાં સંતાઈ ગયા અને જંગલના મૂળ ખાઈને લડતા રહ્યા. અહીંથી મહારાણાએ ફરીથી સૈન્ય એકત્ર કરવાનું શરૂ કર્યું. જો કે, ત્યાં સુધીમાં, એક અંદાજ મુજબ, મેવાડના માર્યા ગયેલા સૈનિકોની સંખ્યા 1,600 સુધી પહોંચી ગઈ હતી, જ્યારે મુઘલ સેનાએ 350 ઘાયલ સૈનિકો ઉપરાંત 3500 થી 7800 સૈનિકો ગુમાવ્યા હતા. 30 વર્ષના સતત પ્રયત્નો પછી પણ અકબર મહારાણા પ્રતાપને પકડી શક્યા નહીં. આખરે, અકબરે મહારાણાને પકડવાનો વિચાર છોડવો પડ્યો.
કહેવાય છે કે મહારાણા પ્રતાપ પાસે હંમેશા 104 કિલો વજનની બે તલવારો હતી. મહારાણા પોતાની સાથે બે તલવારો રાખતા હતા જેથી તેઓ કોઈ નિઃશસ્ત્ર દુશ્મનને મળે તો તેમને એક તલવાર આપી શકે, કારણ કે તેઓ નિઃશસ્ત્ર પર હુમલો કરતા ન હતા.
ચેતકે એક જમ્પમાં મહારાણાને પીઠ પર રાખીને 26 ફૂટની ગટર પાર કરી હતી.
મહારાણા પ્રતાપનો ઘોડો ચેતક પણ તેમના જેવો બહાદુર હતો. તેમનો ઘોડો હંમેશા મહારાણા સાથે યાદ કરવામાં આવે છે. જ્યારે મુઘલ સેના મહારાણા પ્રતાપનો પીછો કરી રહી હતી, ત્યારે મહારાણાને પીઠ પર લઈને ચેતકે 26 ફૂટની ગટર ઓળંગી હતી, જેને મુઘલો ઓળંગી શક્યા ન હતા. ચેતક એટલો શક્તિશાળી હતો કે હાથીની થડ તેના મોં આગળ મૂકવામાં આવી હતી. ચેતકે મહારાણાને બચાવવા માટે પોતાનો જીવ આપી દીધો.
મહારાણા પ્રતાપના મૃત્યુ પર અકબરની આંખો પણ ભીની હતી.
એવું કહેવાય છે કે મહારાણા પ્રતાપને 11 રાણીઓ હતી, જેમાંથી અજબદે પંવાર મુખ્ય રાણી હતી અને તેમના 17 પુત્રોમાં અમર સિંહ મહારાણા પ્રતાપના ઉત્તરાધિકારી અને મેવાડના 14મા મહારાણા બન્યા હતા. મહારાણા પ્રતાપનું અવસાન 19 જાન્યુઆરી 1597ના રોજ થયું હતું. કહેવાય છે કે આ મહારાણાના મૃત્યુ પર અકબરની આંખો પણ ભીની થઈ ગઈ હતી.
