‘ભારતની નાઇટિંગલ’ સરોજિની નાયડુની આજે જન્મજયંતિ
હિંદના ‘બુલબુલ’, ભારતની પ્રજાને પ્રેરણાના પીયૂષ પાનાર કવયિત્રીસરોજિની નાયડુનો જન્મ ૧૩-૨-૧૮૭૯ ના રોજ હૈદ્રાબાદમાં થયો હતો. તેર વર્ષની વયે તેમણે ૧૩૦૦ પંક્તિઓ કાવ્યરૂપે લખી અને ૨૦૦૦ લીટીઓનું એક નાટક પણ રચી નાખ્યું. વિલાયતમાં વિવેચકોનું માર્ગદર્શન મળતા એ કાવ્યનિર્ઝરમાંથી શુદ્ધ ભારતીયતાનો કલરવ સાંભળાવા લાગ્યો. મહર્ષિ ગોખલે દ્વારા રાજકારણમાં પ્રવેશવાની એમને પ્રેરણા મળી. દીર્ઘકાળ સુધી પોતાની શક્તિઓને રાષ્ટ્રો દ્વારના કામે લગાડી તેઓ સ્ત્રીસેવા, સમાજસેવા અને સત્યાગ્રહની લડતમાં ગળાડૂબ રહેતાં. ગાંધીજીના એક અનન્યા શિષ્ય તરીકે તેમણે કરેલી દેશસેવા અવિસ્મરણીય છે. દેશની પ્રત્યેક કટોકટી વખતે ગાંધીજીની સાથે મોરચા પરની પહેલી હરોળમાં તે રહેતાં. મીઠાનો દાંડી સત્યાગ્રહ ચલાવવા માટે જયારે ગાંધીજીની ધરપકડ કરવામાં આવી ત્યારે આ સત્યાગ્રહનું સંચાલન કરવાનો સઘળો ભાર સરોજિની પર આવી પડ્યો હતો. એમના કાવ્યસંગ્રહોમાં બર્ડ ઓફટાઇમ, બ્રોકન વિંગ, પોએમ્સ ઓફ લાઇફ એન્ડડેથ વગેરે સમાવિષ્ટ થાય છે. એમના વ્યકિતત્વનો અજબ જાદુ પ્રત્યેક શ્રોતાજનને મુકધ બનાવી દેતો આઝાદી પછી યુકત પ્રાંતના ગવર્નર બન્યા હતા. એ સ્થાન પર ફરજ બજાવતાં જ લખનૌમાં અવસાન પામ્યાં. સ્વરમીઠાશને કારણે લોકો તેમને ‘હિંદનું બુલબુલ’ કહેતા. ભારતીય સાહિત્યની સમૃદ્ધિ માટે નાયડુને સૌદેવ યાદ કરવામાં આવશે.
સરોજિની નાયડુના જીવન સાથે સંબંધિત ૧૦ વસ્તુઓ
૧. સરોજિની નાયડુ કોંગ્રેસની પહેલી મહિલા પ્રમુખ હતી. એટલા બધા કે તે રાજ્યના પ્રથમ રાજ્યપાલ પણ હતા. તેઓ ઉત્તર પ્રદેશના રાજ્યપાલ પદે રહ્યા હતા.
૨. સરોજિની નાયડુના પિતા અઘોરનાથ ચટ્ટોપાધ્યાય વૈજ્ઞાનિકઅને શિક્ષાશાસ્ત્રી હતા. તેની માતા વરદા સુંદર કવિયીત્રી હતી અને બંગાળીમાં કવિતાઓ લખતી હતી.
૩. સરોજિની નાયડુના લગ્ન ૧૯ વર્ષની ઉંમરે ગોવિંદરાજુલુ નાયડુ સાથે થયા હતા.
૪. સરોજિની નાયડુએ સાહિત્ય ક્ષેત્રે વિશેષ યોગદાન આપ્યું. તે નાનપણથી જ કવિતાઓ લખતી હતી. તેમનો પહેલો કવિતા સંગ્રહ “ધ ગોલ્ડન થ્રેશોલ્ડ૧૯૦૫ માં પ્રકાશિત થયો હતો.
૫. તેમણે ઉચ્ચ શિક્ષણ કિંગ્સ કોલેજ લંડન અને પાછળથી ગિર્ટન કોલેજ, કેમ્બ્રિજ ખાતે મેળવ્યું હતું.
૬. સરોજિની નાયડુએ ગાંધીજીના અનેક સત્યાગ્રહોમાં ભાગ લીધો હતો અને ૧૯૪૨ માં ‘ભારત છોડો’ આંદોલનમાં જેલમાં પણ ગયો હતો.
૭. કટોકટીની ચિંતા ન કરતા સરોજિની નાયડુ, એક બહાદુરની જેમ ગામડે ગામડે ભટકતા, દેશ પ્રત્યેનો પ્રેમ જાગૃત કરતા રહ્યા અને દેશવાસીઓને તેમની ફરજની યાદ અપાવી.
૮. સરોજિની નાયડુ બહુપત્નીત્વ ધરાવતા હતા અને તેમણે અંગ્રેજી, હિન્દી, બંગાળી અથવા ગુજરાતી ભાષામાં ભાષણો આપ્યા હતા. તેમણે લંડનની મીટિંગમાં અંગ્રેજીમાં ભાષણ કરીને ત્યાં હાજર રહેલા બધા શ્રોતાઓને મંત્રમુગ્ધ કર્યા.
૯. સરોજિની નાયડુ “ભારતની નાઇટિંગલ તરીકે ઓળખાય છે.
૧૦. સરોજિની નાયડુનું ૨ માર્ચ ૧૯૪૯ ના રોજ અવસાન થયું.
