- 40 વર્ષના સમયગાળામાં સૌથી વધુ કચ્છ જિલ્લાનો 310 કિમીનો દરિયાકાંઠો ગાયબ થયો
- જામનગરમાં 90કિમિ, જૂનાગઢમાં 100કિમિ, અમરેલીમાં
- 21કિમિ અને ભાવનગરમાં 59 કિમિ દરિયાકાંઠાનું ધોવાણ થયું
વૃક્ષારોપણને અભાવે ગુજરાતનો 703 કિમીનો દરિયાકાંઠો ખવાઈ ગયો છે. છેલ્લા 40 વર્ષના સમયગાળામાં સૌથી વધુ કચ્છ જિલ્લાનો 310 કિમીનો દરિયાકાંઠો ગાયબ થયો છે. જ્યારે જામનગરનો 90 કિમિ, જૂનાગઢનો 100 કિમિ, અમરેલીનો 21 કિમિ અને ભાવનગરનો 59 કિમિ દરિયાકાંઠો અદ્રશ્ય થયો હોવાનું જાહેર થયું છે.
40 વર્ષના અભ્યાસમાં બહાર આવ્યું છે કે ગુજરાતનો દરિયાકિનારો ભયજનક દરે અદ્રશ્ય થઈ રહ્યો છે. ખંભાતના અખાતથી કચ્છના અખાત સુધી, સૌરાષ્ટ્રના દરિયાકાંઠેથી દક્ષિણ ગુજરાતના દરિયાકાંઠે, એક સમયના સ્થિર કિનારાઓ હવે ઝડપથી ક્ષીણ થઈ રહ્યા છે. 16 દરિયાકાંઠાના જિલ્લાઓમાંથી, 10 નોંધપાત્ર ધોવાણ સાથે ઝઝૂમી રહ્યા છે, જે રાજ્યના દરિયાકાંઠાના લગભગ 45.8%ને અસર કરે છે. આ ચિંતાજનક ઘટના લગભગ 549 ગામોને અસર કરી રહી છે, જેમાં 10 લાખથી વધુ લોકો વસે છે.
આ ઝડપી ધોવાણ માટે દરિયાની સપાટીના તાપમાનમાં વધારો જવાબદાર છે. ભાસ્કરાચાર્ય નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર સ્પેસના સંશોધકો દ્વારા કરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં જણાવાયું છે કે, 2021 માં, માહી નદીના વિસ્તારની નજીકના ખંભાત દરિયાકિનારાએ 40 વર્ષોમાં 113.9 મીટર થી 831.4 મીટર સુધીના કિનારાના ફેરફારોમાં નોંધપાત્ર વધારો નોંધ્યો હતો, જેમાં વાર્ષિક 39.76 મીટરના દરે ફેરફાર થયો હતો.
ગુજરાતનો દરિયાકિનારો 1,617 કિમીમાં ફેલાયેલો છે, જે 13 દરિયાકાંઠાના જિલ્લાઓ અને 35 તાલુકાઓને સ્પર્શે છે, જે તેને દેશનો સૌથી લાંબો બનાવે છે. કચ્છ જિલ્લામાં સૌથી વધુ ધોવાણ થયું છે, ત્યારબાદ જામનગર, ભરૂચ અને વલસાડનો ક્રમ આવે છે. 1,600 કિ.મી.ના દરિયાકિનારામાંથી 703.6 કિ.મી.નું ધોવાણ થઈ રહ્યું છે. દક્ષિણ ગુજરાતમાં, અંદાજે 83.06% દરિયાકાંઠો ધોવાઈ રહ્યો છે, 10.15% સ્થિર છે અને 6.78% જમીન મેળવી રહ્યો છે; ક્ષીણ થતા દરિયાકાંઠાની લંબાઈ સ્થિર અને વધતા દરિયાકાંઠા કરતા વધારે છે. આ ધોવાણ સુરત જિલ્લાના દાંડીથી વલસાડ જિલ્લાના ઉમરગામ સુધી ફેલાયેલું છે, બીસાગ – એનના સંશોધકો ક્રૃણાલ પટેલ, રાજમલ જૈન, માણિક કાલુબર્મે અને તુષારકુમાર ભટ્ટ દ્વારા અભ્યાસમાં જણાવાયું છે.
તેમના અભ્યાસમાં 1978-2020ના સેટેલાઇટ ડેટાનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું હતું, જે દર્શાવે છે કે કચ્છ અને જામનગરમાં સૌથી વધુ ધોવાણ થયું હતું, જેમાં અનુક્રમે 130 મીટર અને 64 મીટરથી વધુનું ધોવાણ થયું હતું.
સંશોધનમાં ગુજરાતના દરિયાકાંઠે વધતા દરિયાઈ સપાટીના તાપમાનને ધોવાણને વેગ આપવાના મુખ્ય પરિબળ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યું છે. આ ઉપરાંત વૃક્ષારોપણનો અભાવ પણ આ માટે કારણભૂત છે.1860-2020 ના ડેટાએ કચ્છના અખાત, ખંભાતના અખાત અને સૌરાષ્ટ્રના દરિયાકાંઠે ધીમે ધીમે એસએસટીમાં વધારો દર્શાવ્યો હતો, જેમાં ખંભાતના અખાતમાં સૌથી વધુ 1.5 સે.નો વધારો જોવા મળ્યો હતો, ત્યારબાદ સૌરાષ્ટ્રનો કાંઠામાં 1.0 સે. અને તે પછી કચ્છના અખાતમાં 0.75 સે.નો વધારો નોંધાયો હતો.
જામનગર જિલ્લામાં સૌથી વધુ ધોવાણ થયું હતું, જે 1978-1998ની સરખામણીમાં 1998-2020 દરમિયાન લગભગ 2.5 ગણું વધુ હતું, અભ્યાસમાં જોવા મળ્યું હતું. સુરત 1.24 ગણા અને વલસાડ 1.17 ગણા સાથે બીજા ક્રમે છે.
