અર્થતંત્ર માટે નિકાસ મહત્વની, નિકાસ માટે પોર્ટ મહત્વના
તમામ બંદરોને મેગા પોર્ટ તરીકે વિકસાવવાનો લક્ષ્યાંક, હાલમાં દેશના પોર્ટની ક્ષમતા વાર્ષિક 2,605 મિલિયન ટન, જેને વધારીને 10 હજાર મિલિયન ટન કરવાના પ્રયાસો
અર્થતંત્ર માટે નિકાસ મહત્વની છે અને નિકાસ માટે પોર્ટ મહત્વના છે. માટે સરકાર અર્થતંત્રને બુસ્ટર આપવા પોર્ટ ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરી રહી છે. જેના ભાગરૂપે સરકાર 2047 સુધીમાં બંદરોની ક્ષમતા 4 ગણી વધારી દેશે. હાલમાં દેશના પોર્ટની ક્ષમતા વાર્ષિક 2,605 મિલિયન ટન છે. જેને વધારીને 10 હજાર મિલિયન ટન કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.
ભારત તેના બંદરોની કાર્ગો હેન્ડલિંગ ક્ષમતાને ચાર ગણો વધારીને વાર્ષિક 10,000 મિલિયન ટન કરવાની યોજના પર કામ કરી રહ્યું છે. એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતની આઝાદીના 100 વર્ષના અમૃત મહોત્સવ સાથે સુસંગત 2047 સુધીમાં હાંસલ કરવાના લક્ષ્યાંકનો માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કર્યો છે.
“વિઝન 2047 હેઠળ પોર્ટ હેન્ડલિંગ ક્ષમતાને 10,000 મિલિયન ટન સુધી વધારવાનો છે. યોજનાના રૂપરેખા ટૂંક સમયમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવશે. ખાનગી ભાગીદારી માટેના રસ્તાઓ હશે જેના પર કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે,” અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
મુખ્ય બંદરોની કુલ વાર્ષિક ક્ષમતા 1,597.59 એમટીપીએ છે જ્યારે બિન-મુખ્ય બંદરો 1,007.40 એમટીપીએનું સંચાલન કરી શકે છે. આ દેશની કુલ ઓપરેશનલ પોર્ટ ક્ષમતા 2,604.99 એમટીપીએ પર લઈ જાય છે.
આ વર્ષે એપ્રિલમાં, શિપિંગ મંત્રાલયે 2047ના આયોજન ક્ષિતિજ સાથે બંદરો માટે એક વ્યાપક માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કરવા માટે નિર્દેશો જારી કર્યા હતા.ઇન્ડિયન પોર્ટ્સ એસોસિએશન, જે મુખ્ય બંદરોની સર્વોચ્ચ સંસ્થા છે, તેને વિઝન 2047ના સંદર્ભમાં તમામ પોર્ટ માસ્ટર પ્લાનને એકીકૃત કરવા અને એક વ્યાપક યોજના તૈયાર કરવા નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે.
જૂનમાં આયોજિત ’ચિંતન બેઠક’માં, શિપિંગ પ્રધાન સર્બાનંદ સોનોવાલે તમામ બંદરોને 2047 સુધીમાં મેગા પોર્ટ બનવા માટે એક માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કરવા જણાવ્યું હતું.
તાજેતરનો ધ્યેય ચાલુ સાગરમાલા કાર્યક્રમ હેઠળ નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકોથી ઘણો વધારે છે જેનો ઉદ્દેશ્ય પોર્ટ ક્ષમતાને વાર્ષિક 800 મિલિયન મેટ્રિક ટન દ્વારા 2035 સુધીમાં એકંદરે 3,500 મિલિયન મેટ્રિક ટન સુધી વધારવાનો છે.
સાગરમાલા કાર્યક્રમના ભાગ રૂપે, 2015-2035 દરમિયાન અમલીકરણ માટે રૂ. 5.5 લાખ કરોડના અંદાજિત ખર્ચના 800 થી વધુ પ્રોજેક્ટ્સની ઓળખ કરવામાં આવી છે. નજીકના ધ્યેયમાં, મેરીટાઇમ ઇન્ડિયા વિઝન 2030 એ ભારતમાં વૈશ્વિક માનક બંદરો વિકસાવવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે. એમઆઇવી 2030 ભારતીય બંદરો પર ક્ષમતા વૃદ્ધિ અને માળખાકીય વિકાસ માટે રૂ. 1-1.25 લાખ કરોડના રોકાણનો અંદાજ મૂકે છે.અલગથી, ભારત 20,000 કરોડ રૂપિયાના અંદાજિત રોકાણ સાથે તમામ મોટા બંદરો પર એલએનજી હેન્ડલિંગ અને શિપ રિફ્યુઅલિંગ ક્ષમતા વિકસાવવા પર પણ કામ કરી રહ્યું છે.
2035 સુધીમાં જ પોર્ટની ક્ષમતા દોઢ ગણી જેટલી વધારી દેવાશે
સરકાર પોર્ટના વિકાસ માટે છેલ્લા ઘણા સમયથી કામ કરી રહી છે. સરકારનો 2047 સુધીનો લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવાની સાથે સરકારે 2035 સુધીમાં પણ એક વચ્ચેનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે. જેમાં સરકાર દ્વારા પોર્ટની ક્ષમતા વાર્ષિક 800 મિલિયન મેટ્રિક ટન વધારીને એકંદરે 3,500 મિલિયન મેટ્રિક ટન સુધી પહોચાડવામાં આવશે.
પોર્ટને ડેવલોપ કરવા સરકાર ખાનગી કંપનીઓની મદદ લેશે
સરકાર 2047 સુધીમાં પોર્ટ હેન્ડલિંગ ક્ષમતાને 10,000 મિલિયન ટન સુધી પહોંચાડવા ઈચ્છે છે. આ લક્ષ્યાંક ખૂબ મોટો છે. જો કે સરકારે હજુ સુધી અંતિમ રૂપરેખા જાહેર કરી નથી. પણ એ ચોક્કસ છે કે આમાં ખાનગી ભાગીદારી માટેના રસ્તાઓ હશે જેના પર અત્યારથી જ કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે.
