અર્થતંત્રના ગ્રોથ એન્જીનને ફુગાવો નડતરરૂપ ન બને તે માટે સરકાર રૂ.2 લાખ કરોડ ખર્ચશે
અત્યાર સુધી ફુગાવાને નિયંત્રણમાં રાખવા માટે સરકાર ખર્ચ ઘટાડતી હતી, પણ હવે ભારતમાં વિકાસની ગાડી પુરપાટ ઝડપે દોડી રહી છે. સમય બદલાયો છે. હવે ફુગાવાને કારણે લાંબા ગાળાના અર્થતંત્રના વિકાસને અટકાવી શકાય તેમ નથી. માટે સરકાર હવે ખર્ચ વધારીને અર્થતંત્રને મજબૂતાઈ આપીને ફુગાવાને નિયંત્રણમાં લાવવાના પ્રયાસો કરી રહી છે.
માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ આ દિવસોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં મોંઘવારીનો પ્રશ્ન વધી ગયો છે. ઘણી કેન્દ્રીય બેંકો ફુગાવાને કાબૂમાં લેવા માટે વ્યાજ દર વધારવામાં વ્યસ્ત છે. દરમિયાન, ભારત સરકાર મોંઘવારી સામે લડવા માટે 2,00,000 કરોડની વધારાની રકમ ખર્ચવા જઈ રહી છે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં, સરકારે ગ્રાહકોને વધતી કિંમતોથી રાહત આપવા અને ઘણા વર્ષોના ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગયેલી મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા માટે વધારાની રકમ ખર્ચવાનો નિર્ણય કર્યો છે. આ મામલાને લગતા બે સરકારી અધિકારીઓએ આ માહિતી આપી છે. નાણાકીય વર્ષ 2022 માં, સરકારે મોંઘવારી સામે લડવા માટે આ વધારાનો ખર્ચ કરવાની યોજના બનાવી છે. તાજેતરમાં જ સરકારે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં ઘટાડો કર્યો છે. તેનાથી તેની આવકમાં 1,00,000 કરોડનો ઘટાડો થઈ શકે છે. શનિવારે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં ઘટાડાથી સરકારને 1,00,000નું નુકસાન થવાની સંભાવના છે. પણ સરકાર આને પહોંચી વળવા સક્ષમ છે.
એપ્રિલમાં ભારતમાં છૂટક ફુગાવો વધીને 8 વર્ષની ટોચે પહોંચ્યો હતો. એ જ રીતે જથ્થાબંધ ફુગાવો વધીને 17 વર્ષની ટોચે પહોંચી ગયો છે. આ વર્ષે ઘણા રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે અને તે પહેલા મોંઘવારી દરના આવા આંકડા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી માટે મુશ્કેલી સાબિત થઈ શકે છે.
કેન્દ્ર સરકારના એક અધિકારીએ આ વિશે જણાવ્યું હતું કે, “અમે મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા માટે શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરી રહ્યા છીએ. રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેના યુદ્ધને કારણે વિશ્વભરમાં એક વિચિત્ર સંકટ ઉભું થયું છે, જેની કોઈને અપેક્ષા નહોતી.”
સરકારનો અંદાજ છે કે તેને ખાતર સબસિડી વગેરે જેવા કામો માટે 50,000 કરોડના વધારાના ભંડોળની જરૂર પડશે. સરકારી ખર્ચનો વર્તમાન અંદાજ 2.15 લાખ કરોડ છે. જો ક્રૂડ ઓઈલની કિંમતો સતત વધી રહી છે તો સરકાર પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરના ટેક્સમાં વધુ ઘટાડો કરી શકે છે, તેનાથી સરકારની આવકમાં પણ 1.5 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. મતલબ કે કેન્દ્ર સરકારની આવક પર વધુ અસર થવાની સંભાવના છે, પરંતુ તેનો ખર્ચ સતત વધી રહ્યો છે.
ઇંધણના ભાવ ઘટતા લોજિસ્ટિક ખર્ચમાં રાહત, નિકાસને પ્રોત્સાહન મળશે
નિકાસકારોએ રવિવારે જણાવ્યું હતું કે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં ઘટાડો અને પ્લાસ્ટિક અને સ્ટીલના કાચા માલ પરની કસ્ટમ ડ્યુટીને તર્કસંગત બનાવવાથી લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચ ઘટાડવામાં મદદ મળશે, જેને પગલે ઉત્પાદન અને નિકાસની સ્પર્ધાત્મકતામાં વધારો થશે. સરકારે શનિવારે પેટ્રોલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યૂટીમાં પ્રતિ લિટર 8 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 6 રૂપિયા પ્રતિ લિટરનો રેકોર્ડ ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. તેણે સ્ટીલ અને પ્લાસ્ટિકના કાચા માલ પરની આયાત જકાતમાં ઘટાડો કર્યો અને આયર્ન ઓર અને સ્ટીલના મધ્યસ્થીઓ પરની નિકાસ જકાતમાં વધારો કર્યો. ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન એક્સપોર્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશનના પ્રમુખ એ શક્તિવેલે જણાવ્યું હતું કે આ પગલાં મુખ્ય ઈનપુટ્સના સ્થાનિક ભાવમાં ઘટાડો કરશે,
જેનાથી ફુગાવો ઘટશે. તે ઉત્પાદન અને નિકાસ ક્ષેત્રોની સ્પર્ધાત્મકતા પણ વધારશે અને દેશમાંથી મૂલ્યવર્ધિત નિકાસને વધુ વેગ આપશે. આ સક્રિય પગલાં લોજિસ્ટિકલ દબાણને પણ ઘટાડશે અને દેશના નૂર બિલમાં ઘટાડો કરશે કારણ કે કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે જ કાચો માલ દેશમાંથી નિકાસ કરવામાં આવતો હતો અને બાદમાં ડાઉનસ્ટ્રીમ વપરાશકર્તાઓ દ્વારા આયાત કરવામાં આવતો હતો.
મહારાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન અને કેરળે પણ પેટ્રોલ-ડીઝલ ઉપર વેટ ઘટાડયો
પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટી ઘટાડવાના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયના એક દિવસ પછી, મહારાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન અને કેરળએ રવિવારે આ પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો પર સ્થાનિક રીતે વસૂલાતા વેટમાં ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. જો કે, કેન્દ્રીય નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે રાજ્યોને વેટ ઘટાડવાની હાકલ કરી હોવા છતાં, કેટલીક રાજ્ય સરકારોએ આવકની વસૂલાતમાં અછતને ટાંકીને આમ કરવામાં અસમર્થતા દર્શાવી હતી. મહારાષ્ટ્ર સરકારે પેટ્રોલ પર વેલ્યુ-એડેડ ટેક્સ (વેટ)માં પ્રતિ લિટર રૂ. 2.08 અને ડીઝલ પર રૂ. 1.44 પ્રતિ લિટરનો ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. રાજ્ય સરકારે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર વેટ ઘટાડવાથી રાજ્યની તિજોરીને વાર્ષિક રૂ. 2,500 કરોડનું નુકસાન થશે. રાજસ્થાનના મુખ્યમંત્રી અશોક ગેહલોતે પણ કહ્યું હતું કે રાજ્ય સરકાર પેટ્રોલ
પર પ્રતિ લિટર રૂ. 2.48 અને ડીઝલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. 1.16નો વેટ ઘટાડશે. અગાઉ, કેરળની ડાબેરી મોરચાની સરકારે પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો પર વેટ ઘટાડવાની જાહેરાત કરી હતી. કેરળ સરકારે પેટ્રોલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. 2.41 અને ડીઝલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. 1.36નો વેટ ઘટાડવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
સરકાર માર્કેટમાંથી 1 લાખ કરોડ ઉધાર લેશે
પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં કાપની ભરપાઈ કરવા માટે, ભારત સરકાર 1 લાખ કરોડ રૂપિયા ઉધાર લેશે. જીએસટી અને આવકવેરા દ્વારા કરવામાં આવતા ઊંચા કલેક્શનનો ઉપયોગ ગરીબોને આપવામાં આવતી ખાદ્ય અને ખાતર સબસિડી પર વધારાના ખર્ચ તરીકે કરવામાં આવશે.સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ઈંધણ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીની કપાતની ભરપાઈ બજારમાંથી વધારાના ઉધાર દ્વારા કરવામાં આવશે.હજુ સુધી આ અંગે સરકાર તરફથી કોઈ સત્તાવાર પ્રતિક્રિયા આપવામાં આવી નથી. નિષ્ણાતો માને છે કે આ ભારતના બોન્ડ માર્કેટને હચમચાવી શકે છે, જ્યાં છેલ્લા એક મહિનામાં 10-વર્ષની બેન્ચમાર્ક નોટ્સ પર યીલ્ડમાં વધારો થયો છે. આરબીઆઈએ રેપો રેટમાં અકાળે વધારો કરીને લોકોને ચોંકાવી દીધા છે.
