વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહીનું માં ધરાવતા રાષ્ટ્રની સેના પણ કંઈ કમ નથી,મિત્ર રાષ્ટ્રો સાથે સૈન્ય કવાયત માં ભારત મોખરે
નવી દિલ્હી: વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહી નું માં ધરાવતા ભારતની ભૂમિદળ વાયું અને નૌકાદળ સાથે ભારતનું સૈન્ય વિશ્વનું ત્રીજા નંબરનું સૌથી મોટું અન્ય ગણાય છે આર્થિક મહાસત્તા તરફ આગળ વધી રહેલું ભારત લશ્કરી તાકાતમાં પણ જરા પણ નથી આ વર્ષેભારત સમગ્ર વિશ્વના દેશો સાથે અભૂતપૂર્વ સંખ્યામાં દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય લશ્કરી કવાયત હાથ ધરી રહ્યું છે, જેમાં ટોચના અધિકારીઓએ ‘ડિફેન્સ ડિપ્લોમસી’, ‘સ્ટ્રેટેજિક સિગ્નલિંગ’ અને ઇન્ટરઓપરેબિલિટી ‘ જે પહેલા ક્યારેય નહીં. ગયા વર્ષે મે મહિનામાં પૂર્વી લદ્દાખમાં લશ્કરી મુકાબલો ફાટી નીકળ્યો ત્યારથી ભારતે ચીન સાથેની દ્વિપક્ષીય અને મોટા પાયે પ્રતીકાત્મક ‘હાથમાં હાથ’ કવાયત અટકાવી દીધી હશે, પરંતુ જ્યાં સુધી અન્ય દેશો સાથેના સંબંધોની વાત છે ત્યાં સુધી તમામ વ્યવસ્થાઓ છે.
સેનાના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “યુદ્ધકવાયત લશ્કરી અને વ્યૂહાત્મક સહયોગ, આત્મવિશ્વાસ વધારવા અને વિવિધ દેશો સાથે આંતર-કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરે છે, સિવાય કે લડાઇ કૌશલ્યને સન્માનિત કરવા, શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો અને ઓપરેશનલ વ્યૂહને આત્મસાત કરે છ”સંરક્ષણ મુત્સદ્દીગીરી ભારતના રાજદ્વારી હિતોને આગળ વધારવાનું સાધન છે,” તેમણે ઉમેર્યું. દાખલા તરીકે, ભારતે આફ્રિકામાં પોતાનો વિસ્તાર વધાર્યો છે, એક ખંડ જ્યાં ચીનના કાવાદાવા વધુ ઊંડા બન્યા છે જેમાં લશ્કરી કવાયતનો એક સાધન તરીકે ઉપયોગ થાય અલબત્ત, ભારત, અમેરિકા, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે ચતુર્ભુજ `મલબાર ‘જેવી કવાયતો દ્વારા ચીન જેવા દેશોને વ્યૂહાત્મક સંકેત છે, જેની અંતિમ કવાયત ઓગસ્ટના અંતમાં પશ્ચિમ પેસિફિકમાં ગુઆમથી હાથ ધરવામાં આવી હતીકવાયતમાંમાં બળજબરી અટકાવવા માટે વધતી વ્યૂહાત્મક સુસંગતતા ઇન્ડો-પેસિફિક એપ્રિલમાં બંગાળની ખાડીમાં લા પેરોઝ નામની ‘ક્વાડ-પ્લસ-ફ્રાન્સ’ કવાયત દ્વારા પણ આવી હતી.
આ વર્ષે હાથ ધરવામાં આવેલી કવાયતોમાં પહેલેથી જ એક આગવી રણનીતિ નક્કી કર્યા પછી, ભારત પાસે છેલ્લા ચાર મહિનામાં ઘણા વધુ શેડ્યૂલ છે. ઉદાહરણ તરીકે, ‘ક્વોડ-પ્લસ-યુકે’ નૌકા કવાયત આગામી મહિને બંગાળની ખાડીમાં યોજાવાની છે.૨૪ થી ૨૭ ઓક્ટોબર દરમિયાન પશ્ચિમી દરિયાકાંઠે તેની પાંચમી આધુનિક નવી આવૃત્તિના `લાઈટનિંગ ‘ફાઈટર જેટ સાથે ૬૫૦૦૦ટનનું વિમાનવાહક ક્વીન એલિઝાબેથની આસપાસ કેન્દ્રિત યુકે સાથેની પ્રથમ ત્રિ-સેવા કવાયત થશે. ભારતે અત્યાર સુધી માત્ર અમેરિકા અને રશિયા સાથે ત્રિ-સેવા કવાયત હાથ ધરી છે.આ ભારતીય સેના , રશિયામાં હમણાં જ દ્વિપક્ષીય કવાયત ‘ઇન્દ્ર’ અને કઝાખસ્તાનમાં ‘કાઝિંદ’ પૂર્ણ કર્યા બાદ, હાલમાં રશિયામાં નિઝની ખાતે ચાલી રહેલી ૧૭-રાષ્ટ્રની ‘ઝાપડ’ કવાયત માટે લગભગ ૨૦૦ સૈનિકોને તૈનાત કર્યા છે.
અન્ય આગામી આર્મી કવાયતોમાં નેપાળ સાથે ‘સૂર્ય કિરણ’, શ્રીલંકા સાથે ‘મિત્ર શક્તિ’, યુકે સાથે ‘અજેયા વોરિયર’, અમેરિકા સાથે ‘યુધ્ધ અભ્યાસ’ અને સપ્ટેમ્બર-નવેમ્બર સમયમર્યાદામાં ફ્રાન્સ સાથે ‘શક્તિ’ નો સમાવેશથાયછે આ નૌસેના બદલામાં, આ વર્ષે વિયેતનામ, ઇન્ડોનેશિયા, ફિલિપાઇન્સ, સિંગાપોર અને થાઇલેન્ડથી લઇને કેન્યા, યુએઇ, કતાર, બ્રુનેઇ, બહેરીન, ઇજિપ્ત, યુકે અને જર્મની સહિતના દેશો સાથે દ્વિપક્ષીય કવાયત હાથ ધરી છે. સાઉદી અરેબિયા, અલ્જેરિયા, સુદાન અને યુરોપિયન યુનિયન નેવલ ટાસ્કફોર્સ જેવા દેશો સાથે.
પાછળ છોડી શકાય નહીં, IAF તેને મોકલ્યો સુખોઈ ૩૦ એમ કે આઇ માર્ચમાં અલ ધફરા એરબેઝ પર ભારત, યુએસ, ફ્રાન્સ, યુએઈ, સાઉદી અરેબિયા અને બહેરીનની હવાઈ દળોની ભાગીદારી જોઈને ‘ડેઝર્ટ ફ્લેગ’ કવાયતમાં ભાગ લેવા માટે લડાકુઓ અને સી ૧૭ ગ્લોબમાસ્ટર -3 વિમાન. એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “ભારત વ્યૂહાત્મક રીતે સ્થિત પર્શિયન ગલ્ફ પ્રદેશમાં તેની સૈન્ય પહોંચ સતત વધારી રહ્યું છે.”
