ભારતીય ન્યાય પ્રણાલી સાથે વણાઈ ગયેલો ફિલ્મ દામિનીનો ડાયલોગ ’તારીખ પે તારીખ’ને ભૂતકાળ બનાવવા ન્યાયતંત્ર સતત એક્શન મોડમાં છે. ત્યારે આ હવે આ દિશામાં સુપ્રીમ કોર્ટની કોલેજીયમ કમિટીએ વધુ એક પગલું ભર્યું છે. કોલેજીયમ કમિટીએ અલગ અલગ પાંચ હાઇકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ તરીકે નિયુક્તિ આપવા માટે પાંચ હાઇકોર્ટ જજના નામોણી ભલામણ કરી છે.
અલ્હાબાદ, રાજસ્થાન, પંજાબ અને હરિયાણા, ગૌહાટી અને ઝારખંડ હાઇકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશોની ટૂંક સમયમાં નિમણુંક
દેશની અદાલતોમાં કરોડોની સંખ્યામાં પેન્ડિંગ કેસો છે. ’ડીલેયડ જસ્ટિસ ડીનાઈડ જસ્ટિસ’ અનુસાર મોડો મળેલો ન્યાય અન્યાય સમાન છે. ત્યારે દેશભરની અદાલતોમાં મંજુર મહેકમ સામે ન્યાયાધીશોથી માંડી જ્યુડીશિયલ સ્ટાફની અછત હોવાથી કેસોનો ભરાવો વધતો હોય છે ત્યારે કોલેજીયમ કમિટીએ મંજુર થયેલા મહેકમને પૂર્ણ કરી અદાલતોને સંપૂર્ણ ક્ષમતા સાથે ધમધમતું કરવા કમર કસી છે. જેના ભાગરૂપે દેશની અલ્હાબાદ હાઇકોર્ટ, ઝારખંડ હાઇકોર્ટ, ગુવાહાટી હાઇકોર્ટ, રાજસ્થાન હાઇકોર્ટ અને પંજાબ-હરિયાણા હાઇકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ તરીકે નિયુક્તિ આપવા નમોની ભલામણ કરાઈ છે.
સુપ્રીમ કોર્ટના કોલેજિયમે ગુરુવારે કેન્દ્ર સરકારને અલ્હાબાદ, રાજસ્થાન, પંજાબ અને હરિયાણા, ગૌહાટી અને ઝારખંડની ઉચ્ચ અદાલતોના મુખ્ય ન્યાયાધીશો તરીકે નિમણૂક કરવા માટે ભલામણ કરવા માટે ન્યાયાધીશોના નામોને અંતિમ સ્વરૂપ આપ્યું છે.
ચીફ જસ્ટિસ ડી વાય ચંદ્રચુડ અને ન્યાયમૂર્તિ સંજીવ ખન્ના અને બી આર ગવઈની બનેલી કોલેજિયમ બુધવારે સાંજે મળી હતી અને રાજસ્થાન હાઈકોર્ટના કાર્યકારી મુખ્ય ન્યાયાધીશ મનિન્દ્ર મોહન શ્રીવાસ્તવને રાજસ્થાન હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે નિમણૂક કરવાનો નિર્ણય લેતા પહેલા ઘણા નામો પર ચર્ચા કરી હતી. જસ્ટિસ શ્રીવાસ્તવની ડિસેમ્બર 2009માં છત્તીસગઢ હાઈકોર્ટના જજ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી.
રસપ્રદ વાત એ છે કે, કોલેજિયમે રાજસ્થાન હાઈકોર્ટના બે સૌથી વરિષ્ઠ જજો – જસ્ટિસ વિજય બિશ્નોઈ અને અરુણ ભણસાલીને અનુક્રમે ગૌહાટી હાઈકોર્ટ અને અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના વડા તરીકે પસંદ કર્યા હતા.
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટ 160ની મંજૂર ન્યાયાધીશોની સંખ્યા સાથે દેશની સૌથી મોટી હાઇકોર્ટ છે પરંતુ હાલમાં 91 ન્યાયાધીશો સાથે કાર્યરત છે. અલ્હાબાદ હાઇકોર્ટ 25 હાઈકોર્ટમાં સૌથી વધુ કેસ પેન્ડન્સી ધરાવે છે.
જોગાનું જોગ બંને જસ્ટિસ બિશ્નોઈ અને ભણસાલીએ એ જ દિવસે 8 જાન્યુઆરી, 2013ના રોજ રાજસ્થાન હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશો તરીકે શપથ લીધા હતા. જસ્ટિસ બિશ્નોઈ ગૌહાટી હાઈકોર્ટનું નેતૃત્વ કરશે, જેની મંજૂર સંખ્યા 24 છે અને હાલમાં તે 23 જજો સાથે કામ કરે છે. ગૌહાટીના ચીફ જસ્ટિસ તરીકે જસ્ટિસ બિશ્નોઈની નિમણૂક પર હાઈકોર્ટ સંપૂર્ણ મંજૂર શક્તિ પ્રાપ્ત કરશે.
મે 2011માં મધ્યપ્રદેશ હાઇકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે નિમણૂક કરાયેલા જસ્ટિસ શીલ નાગુને કોલેજિયમ દ્વારા પંજાબ અને હરિયાણા હાઇકોર્ટના વડા તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે, જ્યાં 68 ન્યાયાધીશોની મંજૂર સંખ્યા છે પરંતુ હાલમાં તે 57 ન્યાયાધીશો સાથે કાર્ય કરે છે.
ઓરિસ્સા હાઈકોર્ટના કાર્યકારી સીજે બિદ્યુત રંજન સારંગી, જેમની જૂન 2013માં ન્યાયાધીશ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી, તેઓને ઝારખંડ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે ઓરિસ્સા હાઈકોર્ટના તેમના વરિષ્ઠ સાથીદાર સંજય કુમાર મિશ્રાના અનુગામી તરીકે કોલેજિયમ દ્વારા પસંદ કરવામાં આવ્યા છે.
આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં ઝારખંડ હાઈકોર્ટના સીજે તરીકે શપથ લેનારા જસ્ટિસ મિશ્રા 29 ડિસેમ્બરે નિવૃત્ત થવાના છે.
કોલેજિયમે 6 નવેમ્બરે મદ્રાસ હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ એસ વૈદ્યનાથનને મેઘાલય હાઈકોર્ટના સીજે તરીકે, પટના હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ ચક્રધારી સરન સિંહને ઓરિસ્સા હાઈકોર્ટના સીજે તરીકે અને પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ રિતુ બહારીને ઉત્તરાખંડ હાઈકોર્ટના સીજે તરીકે નિયુક્ત કરવાની ભલામણ કરી હતી. જો કે, ભલામણો હજુ સુધી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સૂચિત કરવામાં આવી નથી.
સમયસર હાજર થવા અને કામે વળગી જવા જજોને હાઇકોર્ટનું સૂચન
નીચલી અદાલતના જજો અને જ્યુડીશિયલ સ્ટાફને સંબોધી ગુજરાત હાઈકોર્ટે પાંચ મુદ્દા સાથેનો પરિપત્ર બહાર પાડીને ન્યાયાધીશો અને કોર્ટના કર્મચારીઓને અન્ય પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત રહેવા અને તેમનો સમય વેડફવાને બદલે ન્યાયિક કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા નિર્દેશ આપ્યો છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ સુનીતા અગ્રવાલે ફરી એકવાર નીચલી અદાલતોના તમામ ન્યાયાધીશો અને કર્મચારીઓને કોર્ટના કલાકો દરમિયાન વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે મોબાઇલ ફોનનો ઉપયોગ ન કરવા માટે સૂચન આપ્યું છે.
હાઈકોર્ટે ન્યાયિક અધિકારીઓ અને તેમના સ્ટાફને આદેશ આપ્યો છે કે તેઓ સત્તાવાર કામ સિવાય કોર્ટના કલાકો દરમિયાન મોબાઈલ ફોનનો ઉપયોગ ન કરે. જો કોઈ ઉલ્લંઘન કરશે તો શિસ્તભંગના પગલાં અનુસરવામાં આવશે તેવું હાઇકોર્ટે એક પરિપત્રમાં સ્પષ્ટ કર્યું છે. ન્યાયિક અધિકારીઓને ઉચ્ચ ન્યાયતંત્રના સભ્યો અને મહાનુભાવોને જિલ્લા સ્થળોની મુલાકાત દરમિયાન ભેટ, સ્મૃતિચિહ્ન અને મીઠાઈઓ અર્પણ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.
હાઈકોર્ટે તમામ ન્યાયાધીશોને યાદ અપાવ્યું કે ગુજરાત સિવિલ સર્વિસીસ (ક્ધડક્ટ) રૂલ્સ, 1971ના નિયમ 13 હેઠળ આવી ભેટો સ્વીકારવાની અનુમતિ નથી. નીચલી અદાલતના ન્યાયાધીશો તેમના વરિષ્ઠોને ફકત ગુલદસ્તો આપીને સંતુષ્ટ રહી શકે છે. ન્યાયાધીશોને કોર્ટના કામકાજના કલાકો અંગેના નિયમોનું પાલન કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. તમામ કોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશોને વિનંતિ કરવામાં આવી છે કે તેઓ મોડેથી આવનારાઓ અને કોર્ટરૂમમાં પૂર્ણ-સમય બેસતા ન હોય તેવા લોકોની ઓળખ કરે. કોઈપણ ડિફોલ્ટને ગંભીરતાથી જોવામાં આવે છે, તેવું હાઈકોર્ટે જણાવ્યું છે. હાઇકોર્ટે નીચલી અદાલતના ન્યાયાધીશોને કોર્ટના
કલાકો દરમિયાન પ્રોટોકોલના ભાગરૂપે હાઇકોર્ટ અને સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશો અને મહાનુભાવોની હાજરી પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. તેઓને કોર્ટરૂમમાં રહેવા અને ન્યાયિક કાર્યો કરવા સૂચના આપવામાં આવી છે.
