વર્ષ 2023 માટે લઘુમતી બાબતોના મંત્રાલયની લઘુમતી શિષ્યવૃત્તિ યોજના માટે અરજીઓ મંગાવવામાં આવી હતી. રાજ્યો દ્વારા 25.5 લાખ અરજદારોની ચકાસણી કરવામાં આવી હતી. તેની તપાસ કરવામાં આવતા ચોંકાવનારી હકીકત સામે આવી હતી. આધાર આધારિત બાયોમેટ્રિક ચેકિંગ દરમિયાન 6.7 લાખથી વધુ અરજદારો નકલી હોવાનું જણાયું હતું. તમને જણાવી દઈએ કે 1 લાખથી વધુ સંસ્થાકીય નોડલ ઓફિસર્સ અને એટલી જ સંખ્યામાં સંસ્થાઓએ અરજીઓની ચકાસણી કરી હતી. તેમાંથી, બાયોમેટ્રિક ચકાસણી દરમિયાન 5,422 INO અને 4,834 ગુમ રહ્યા.
દેશના દરેક રાજ્યો દ્વારા 25.5 લાખ અરજદારોની ચકાસણી કરવામાં આવી હતી.
ચકાસણી પૂર્ણ કર્યા પછી, મંત્રાલય દ્વારા કુલ 18.8 લાખ અરજદારોની ચકાસણી કરી શકાશે. તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે 2022-23માં રિન્યુઅલ મેળવનારા 30% અરજદારો નકલી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. 2021-22માં મંત્રાલયને 30 લાખ અરજીઓ મળી હતી, જેમાંથી 9.1 લાખ નવીકરણ માટે હતી. તમને જણાવી દઈએ કે આ શિષ્યવૃત્તિ સંસ્થાકીય નોડલ અધિકારી દ્વારા ચકાસણી, જિલ્લા સ્તરે નોડલ લઘુમતી અધિકારી દ્વારા મંજૂરી અને યોગ્ય તપાસ બાદ આપવામાં આવે છે. ડીબીટી દ્વારા લાભાર્થીઓના બેંક ખાતામાં પૈસા આપવામાં આવે છે.
આ મામલામાં સીબીઆઈને છેતરપિંડીની ફરિયાદ કરવામાં આવશે. આ કેન્દ્રીય તપાસ એજન્સી પહેલેથી જ લઘુમતી શિષ્યવૃત્તિઓમાં ગંભીર ગેરરીતિઓના આરોપોની તપાસ કરી રહી છે. રાષ્ટ્રીય શિષ્યવૃત્તિ પોર્ટલ પર નોંધાયેલ 21 રાજ્યોમાંથી 1,572 લઘુમતી સંસ્થાઓની તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે તેમાંથી 830 નકલી લાભાર્થીઓ હતા. આ પછી મંત્રાલયે તપાસ સીબીઆઈને સોંપવાની ફરજ પડી હતી. 2017-18 થી 2021-22 ની વચ્ચે. સંસ્થાઓ દ્વારા નોંધાયેલા લાભાર્થીઓને વિવિધ કેટેગરીમાં આશરે રૂ. 145 કરોડ શિષ્યવૃત્તિ તરીકે આપવામાં આવ્યા હતા.
નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ એપ્લાઈડ ઈકોનોમિક રિસર્ચની તપાસમાં સ્કોલરશિપ કૌભાંડનો પર્દાફાશ થયો હતો. મંત્રાલયે જુલાઈમાં જાહેર ભંડોળની કથિત ઉચાપતનો કેસ સીબીઆઈને સોંપ્યો હતો, પરંતુ ડેટાબેઝની તપાસ ચાલુ રાખી હતી. 2022-23 માટે અરજદારોની વાસ્તવિકતા ચકાસવા માટે એક ખાસ ડ્રાઇવ હેઠળ બાયોમેટ્રિક ચકાસણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. આ કૌભાંડનો પરદા ફાસ્ટ થયા બાદ સરકાર સચેત થઈ છે અને આ કૌભાંડ કઈ રીતે આચરવામાં આવ્યું તે અંગે કાર્યવાહી પણ હાથ ધરી છે. 25.5 લાખ અરજદારો માંથી 19.8 લાખ અરજદારોએ બાયોમેટ્રિક કરાવેલું છે જ્યારે બાકી રહેતા 5.7 લાખ અરજદારો હાલ સંપર્ક સધાતો નથી. હુકુમતિ શિષ્યવૃત્તિની વાત કરવામાં આવે તો અરજદારોને 4000 રૂપિયા વાર્ષિક થી લઇ 25 હજાર રૂપિયા વાર્ષિક ચૂકવવામાં આવે છે અને મંત્રાલય દ્વારા 2000 કરોડ રૂપિયા પ્રતિ વર્ષ આ શિષ્યવૃત્તિ માટે નિર્ધારિત પણ કરવામાં આવ્યા છે.
