નાર્સિસિસ્ટિક પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર એ એક માનસિક સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ છે જેમાં લોકોને તેમના પોતાના મહત્વની વધુ પડતી પડી હોય છે. તેઓને અન્ય લોકો પોતાના તરફ જ ધ્યાન આપે અને બસ પોતાના જ વખાણ કરે એવી તીવ્ર ઈચ્છાઓ હોય છે. આ ડિસઓર્ડરથી પીડિત લોકોમાં અન્યની લાગણીઓને સમજવા અથવા તેની કાળજી લેવાની ક્ષમતાનો અભાવ હોઈ શકે છે. પરંતુ આત્યંતિક આત્મવિશ્વાસના આ મહોરા પાછળ, તેઓ તેમના સ્વ-મૂલ્ય વિશે અચોક્કસ છે અને સહેજ ટીકાથી સરળતાથી અસ્વસ્થ થઈ જાય છે.
નાર્સિસિસ્ટિક પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર એક માનસિક સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ છે જેમાં લોકોને તેમના પોતાના મહત્વની વધુ પડતી પડી હોય છે જેના
પર મનોવિજ્ઞાન ભવનની વિદ્યાર્થીની વસોયા હેમાંશી એ અધ્યાપક ડો. ધારા આર.દોશીના માર્ગદર્શનમાં એક અહેવાલ તૈયાર કર્યો
આ વિશે મહર્ષિ અરવિંદ મનોવિજ્ઞાન ભવનની વિદ્યાર્થીની વસોયા હેમાંશી એ અધ્યાપક ડો. ધારા આર.દોશીના માર્ગદર્શનમાં એક અહેવાલ તૈયાર કર્યો.નાર્સિસ્ટિક પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર જીવનના ઘણા ક્ષેત્રોમાં સમસ્યાઓનું કારણ બને છે, જેમ કે સંબંધો, કાર્ય, શાળા અથવા નાણાકીય બાબતો. નાર્સિસ્ટિક પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર ધરાવતા લોકો સામાન્ય રીતે ઉદાસ અને હતાશ થઈ શકે છે જ્યારે તેઓને વિશેષ તરફેણ અથવા પ્રશંસા પ્રાપ્ત થતી નથી. તેઓ તેમના સંબંધો નિરાશાજનક અને અપૂર્ણ માને અને અન્ય લોકો તેમની આસપાસ હોય તો પણ આનંદ માણી શકતા નથી.
’નાર્સિસિઝમ’ એ માનસિક સ્થિતિ છે, જેને નાર્સિસિસ્ટ પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર (ગઙઉ) કહેવાય છે. આ ડિસઓર્ડર ઘણા વ્યક્તિત્વ વિકૃતિઓમાંથી એક છે. આ રોગથી પીડિત લોકો પોતાને શ્રેષ્ઠ માને છે. આવા લોકો પોતાની જાત પર વધુ ધ્યાન આપે છે.
એનપીડીથી પડતી મુશ્કેલીઓ
– સંબંધમાં મુશ્કેલીઓ.
– કામ અથવા શાળામાં સમસ્યાઓ.
– હતાશા અને ચિંતા.
– શારીરિક સ્વાસ્થ્યય ની સમસ્યાઑ.
– ડ્રગ્સ અથવા આલ્કોહોલનો દુરુપયોગ.
– આત્મઘાતી વિચારો અથવા વર્તન.
એનપીડીના લક્ષણો
વ્યક્તિ એવું માને છે કે અન્ય વ્યક્તિ તેની ઈર્ષા કરે છે.
જો સારવાર ન મળે તો તે જલ્દીથી ગુસ્સે થઈ જાય છે.
સ્વના વખાણ કરે છે.
અન્ય લોકો કરતા પોતાની જાતને ચડિયાતી સમજે છે.
અન્ય સાથે ઘમંડી વર્તન કરે છે.
ઝડપથી ક્રિયા પ્રતિક્રિયા કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે.
શરમાળ હોય છે.
લાગણીઓનું સંચાલન કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે.
શ્રેષ્ઠ બનવાની ઈચ્છા ધરાવે છે.
વ્યક્તિગત લાભ માટે બીજાનું શોષણ કરે છે.
સફળતા અને શક્તિ પ્રાપ્ત કરવા વિશે સતત કલ્પનાઓ કરે છે.
સ્વ-મહત્વની અત્યંત ઉચ્ચ ભાવના અને સતત, અતિશય પ્રશંસાની જરૂર
વિશેષાધિકારો અને વિશેષ સારવારને પાત્ર છે એવી કલ્પનાઓ
સિદ્ધિઓ વિના પણ શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવે તેવી અપેક્ષા
સફળતા, શક્તિ, પ્રતિભા, સુંદરતા અથવા આદર્શ જીવનસાથી વિશે કલ્પનાઓમાં વ્યસ્ત
તેઓ જે ઇચ્છે છે તે મેળવવા માટે અન્યનો લાભ લે
અન્યની જરૂરિયાતો અને લાગણીઓને ઓળખવામાં અસમર્થતા અથવા અનિચ્છા
બીજાની ઈર્ષ્યા
ઘમંડી વર્તન
શ્રેષ્ઠ બનાવવા પર ધ્યાન ઉદાહરણ તરીકે, શ્રેષ્ઠ કાર’ ઘર અથવા ઓફિસ.
એનપીડીની સારવાર
– નાર્સીસ્ટિક ડિસઓર્ડર ને ટોપ થેરાપી દ્વારા સારવાર મેળવી શકાય છે. જેને ’મનોરોગી ચિકિત્સા’ પણ કહે છે.
– બાળકોની માનસિક સ્વાસ્થ્યની સમસ્યાઓ માટે શક્ય તેટલી વહેલી તકે સારવાર કરવી જોઈએ.
– ચિકિત્સક અથવા સામાજિક કાર્યકર પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવવું જોઈએ.
– વાતચીત કરવા અથવા ભાવનાત્મક તકલીફો નો સામનો કરવાની તંદુરસ્ત રીતો શીખવા માટે કૌટુંબિક ઉપચારમાં ભાગ લેવો.
એનપીડીના કારણો
ઘણી વખત નાર્સીસ્ટિક ડિસઓર્ડર નું કારણ શું હોય છે તે જાણવું મુશ્કેલ બની જાય છે. આ ડિસઓર્ડર પર્યાવરણ ,જીનેટીક્સ અને ન્યુરો બાયોલોજી સાથે જોડાયેલાછે.
(1) પર્યાવરણ :- માતા – પિતા અને બાળકના સંબંધ જ્યારે ટીકા ટિપ્પણી વાળા હોય છે જેના કારણે બાળકના વાસ્તવિક અનુભવો અને સિદ્ધિઓ સાથે મેળ આવતો નથી.
(2) જીનેટીક્સ:- નાર્સીસ્ટિક પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર એ વારસાગત પણ હોઈ શકે છે.
(3) ન્યુરો બાયોલોજી:- નાર્સીસ્ટિક પર્સનાલિટી ડીસઓર્ડરમાં મગજ,વર્તન અને વિચાર વડે જોડાણ હોયશકે છે.
(4) બાળપણ નો આઘાત:- નાનપણમાં કોઈ વ્યક્તિ પોતે જો આનો ભોગ બની હોય તો તે પણ મોટા થતા આ વ્યક્તિત્વ વિકસિત કરી શકે
(5) વ્યક્તિત્વ અને સ્વભાવ
