ક્યારેય વિચાર્યું છે… શા માટે આકાશમાં એરોપ્લેનની સ્પીડ હોય એના કરતા ઓછી દેખાય છે ??

વિજ્ઞાન શું કહે છે,  એરોપ્લેન તેની વાસ્તવિક ગતિ કરતાં ઘણું ધીમું ઉડતું દેખાય છે

ઓફબીટ ન્યુઝ

શું તમે હવામાં ઉડતું વિમાન જોયું છે, ઉડતી વખતે તેની ઝડપ કેટલી હશે? ભારતમાં એરોપ્લેનની ઝડપ 600 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક એટલે કે 167 મીટર પ્રતિ સેકન્ડ છે. વિશ્વમાં તેમની મહત્તમ ઝડપ લગભગ 930 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક એટલે કે 258 મીટર પ્રતિ સેકન્ડ છે.

પરંતુ જ્યારે આપણે તેમને ઉડતા જોઈએ છીએ, ત્યારે શું તેઓ ખરેખર એક જ ઝડપે ઉડતા દેખાય છે? આવું થતું નથી. સત્ય એ છે કે તેઓ ખૂબ જ ધીરે ધીરે આગળ વધતા દેખાય છે. આવો જાણીએ આ વિશે વિજ્ઞાન શું કહે છે

વાસ્તવિક ઝડપ કરતાં ઘણી ઓછી

જ્યારે તમે વિમાનને ઉડતું જોશો, ત્યારે તમે જોશો કે તે ખૂબ જ ઝડપથી ઉડતું હોય તેવું લાગે છે. પરંતુ જ્યારે આપણે વિમાનને હવામાં ઉડતું જોઈએ છીએ, ત્યારે આપણે તેને ખૂબ ધીમેથી ઉડતું જોઈએ છીએ. જ્યારે આપણે વિમાનની વાસ્તવિક ગતિ પર ધ્યાન આપીએ છીએ ત્યારે આ અમને વધુ આશ્ચર્યચકિત કરે છે. કારણ કે જો પ્લેન વાસ્તવિક ઝડપે ઉડતું જોવા મળે તો તે જલ્દી જ આપણી નજરથી અદૃશ્ય થઈ જાય છે.

ચોક્કસ સંદર્ભની જરૂર છે?

આ રીતે ધીમા દેખાતા વિમાન પાછળ ભૌતિકશાસ્ત્રના સિદ્ધાંતો લાગે છે. હકીકતમાં, જ્યારે પણ આપણે આકાશમાં ઉડતું વિમાન જોઈએ છીએ, ત્યારે તેનો કોઈ સંદર્ભ બિંદુ નથી. અમે હંમેશા તુલનાત્મક અવલોકન દ્વારા ઑબ્જેક્ટની ગતિનો અંદાજ લગાવી શકીએ છીએ અને સંદર્ભ બિંદુ અમને આ સરખામણીમાં ઘણી મદદ કરે છે.

અમારી દ્રષ્ટિનો અવકાશ

વાદળોની ગેરહાજરીમાં પ્લેન કઈ ઝડપે ઉડતું હશે તે અનુમાન લગાવવું વધુ મુશ્કેલ બની જાય છે. જ્યારે એરક્રાફ્ટ વધુ દૂર હોય છે, ત્યારે તે આપણા દ્રષ્ટિના ક્ષેત્રમાંથી પસાર થવામાં વધુ સમય લે છે. જ્યારે નજીકની વસ્તુઓ સાથે આવું થતું નથી. તેનાથી એરક્રાફ્ટની વાસ્તવિક સ્પીડ કેટલી હશે તે અંગે પણ મૂંઝવણ વધી જાય છે.

સંદર્ભ બિંદુનું મહત્વ

સંદર્ભ બિંદુની ગેરહાજરી આપણા માટે એરક્રાફ્ટની સાચી ગતિનો અંદાજ કાઢવો મુશ્કેલ બનાવે છે. જ્યારે આપણે પ્લેનની અંદર હોઈએ છીએ, ત્યારે પ્લેન અને આપણી બંનેની ગતિ સરખી હોય છે, જેના કારણે આપણને ખ્યાલ નથી આવતો કે આપણે કઈ ઝડપે આગળ વધી રહ્યા છીએ. આ જ કારણ છે કે આપણને ખાલી રસ્તા પર ઝડપથી વાહન ચલાવવાનું મન થતું નથી.

ઝડપનો અંદાજ કાઢવાની સૌથી સચોટ રીત

એટલે કે, તે સ્પષ્ટ છે કે જો આપણે ઑબ્જેક્ટની સાચી ઝડપનો અંદાજ કાઢવા માગીએ છીએ, તો આપણને યોગ્ય પ્રકારના સંદર્ભ બિંદુની જરૂર પડશે. જે લોકો એરપોર્ટની નજીક રહે છે તેઓ જ્યારે તેમના અને નજીકના ઘરો ઉપર વિમાનો ઉડે છે ત્યારે વિમાનની ગતિનો વાસ્તવિક ખ્યાલ મેળવી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે પ્લેનનો પડછાયો જોવાનો સૌથી સારો રસ્તો છે, જે પ્લેનની સ્પીડનો યોગ્ય અંદાજ લગાવવામાં મદદ કરશે.

વાદળોની મદદ?

જો તમે પ્લેનમાં છો અને બારીમાંથી બહારના વાદળો જોઈ શકો છો, તો તમે સમજી શકશો કે તમારું પ્લેન કેટલી ઝડપથી ઉડી રહ્યું છે. પરંતુ નોંધનીય બાબત એ છે કે વાદળો પણ સ્થિર રહેતા નથી અને તેઓ પણ પોતાની ગતિએ આગળ વધે છે. જ્યારે જમીન પરથી જોવામાં આવે છે, ત્યારે વાદળોનું પ્રમાણ વધુ હોય છે અને તે પણ એ જાણવામાં મદદ કરતા નથી કે એરક્રાફ્ટની વાસ્તવિક ગતિ શું હશે.

વાસ્તવમાં, પ્લેનની ગતિમાં આ મૂંઝવણને સાપેક્ષતાના સિદ્ધાંત દ્વારા યોગ્ય રીતે સમજાવવામાં આવી છે. અને સત્ય એ છે કે વિમાન ધીમા દેખાતા પાછળ પણ આ જ સિદ્ધાંત છે, જે મુજબ કોઈ પણ શરીરની ગતિ માપવા માટે પરસ્પર સરખામણી ખૂબ જ જરૂરી છે, તે સરખામણીના આધારે વિમાનની એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ જવાની ગતિ નક્કી થાય છે. માત્ર યોગ્ય સંદર્ભ બિંદુ પરિસ્થિતિને સ્પષ્ટ કરવામાં મદદ કરી શકે છે.