આજે રાષ્ટ્રીય કુટુંબ દિવસ
કુટુંબ માટે સમર્પણ એ રોજિંદા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ : 1990 માં આલ્બર્ટા પ્રાંતમાં ફેમીલી ડે ઉજવાનું શરૂ કરેલ : 2007 થી વિશ્વના મોટાભાગના દેશોમાં આ દિવસ ઉજવાય છે: સંબંધોને એક સાથે લાવવા અને કૌટુંબિક સંબંધોને મજબૂત કરવાનું મુખ્ય હેતુ
એક સપ્તાહ સુધી ચાલતી લાંબી ઉજવણીમાં સાંસ્કૃતિક આકર્ષણ સાથે પરિવારના માતા પિતા કે વૃદ્ધોના જતન બાબતે પણ જાગૃતતા લવાઈ છે : 1977 માં અમેરિકાના એરિઝોના રાજ્યમાં પરિવારનો પ્રેમ અને પ્રશંસા શેર કરવા દિવસ ઉજવાયો હતો
આજે રાષ્ટ્રીય પરિવાર દિવસ છે. આજનો દિવસ પ્રેમ હુંફ લાગણીનો દિવસ છે. વિશ્વભરમાં ભારતીય કુટુંબ વ્યવસ્થા શ્રેષ્ઠ છે. વર્ષોથી પરિવારમાં સંયુકત પરિવારમાં રહેનારી રહેનારી પ્રજા એક મેકનાં સથવારે ગમે તેવી મુશ્કેલીને પાર પાડે છે. કુટુંબના મોભીનાને તૃત્ય હેઠળ સમગ્ર પરિવારની સંસાર યાત્રા સુખરૂ પ પસાર થાય છે. નેશનલ ફેમીલી ડે નો હેતું કુટુંબના મહત્વને ઓળખે અને તેની એકતામાં રહેલી શક્તિ અને રક્ષણ પૂરું પાડવાની વ્યવસ્થા વિશે પરિવારનો દરેક સદસ્ય જાણે તેવો છે. આપણે ત્યાં આવતા બારોટ આપણાં પરિવારનો આખો ઈતિહાસ જણાવતા હોય છે, અમુક પરિવારોની આબરૂ એવી બધી હોય કે તેની છાપ સમગ્ર પંથકમાં ફેલાયેલી હોવાથી લોકો તેને માન સન્માન આપતા હતા. સંયુક્ત કુટુંબ આપણી સમાજ વ્યવસ્થા ની એક તાકાત હતી, જે આજે બદલાતા સમયમાં સતત તૂટતી જોવા મળે છે, અને આમાંથી જ વિભક્ત પરિવારનો ઉદય થયો છે.
આપણાં દેશમાં ગ્રામ્ય સંસ્કૃતિથી શરૂ કરીને શહેરોની વિભકત કુટુંબની સંસ્કૃતિમાં મા–બાપ, દાદા–દાદી, નાના–નાની, ભાઇ–ભાભી, પુત્રો–પોત્રોનો વિશાળ પરિવાર એક વડિલની છત્ર છાયા તળે વર્ષો સુધી અકબંધ રહીને શ્રેષ્ઠ આનંદિત જીવન પસાર કરે છે. પરિવારની નાની મોટી મુશ્કેલીમાં કે સુખ–દુ:ખનાં પ્રસંગોમાં એક ઝુટ થઇને કાર્ય કરવાથી કુટુંબ પરિવાર મોટી મુશ્કેલીમાંથી સાંગોપાંગ બહાર નીકળી શકે છે. આજે પણ વેકેશનમાં મામાને ઘેર કે માસીને ઘરે જવાની પ્રણાલી લુપ્ત થઇ નથી.
પરિવર્તનના દોરે કે વેપાર–ધંધાને કારણે સંયુકત કુટુંબમાંથી વિભકત કુટુંબો થયા પણ સારા નરસા પ્રસંગે સમગ્ર પરિવાર એક સાથે સંપથી જીવનનો આનંદ માણે છે. સંયુકત કુટુંબના ફાયદાઓ પણ છે જેમાં એકાદ નબળો ભાઇ સબળાની સાથે જીવન તરી જતો જોવા મળે છે, તો વિભકત કુટુંબમાં એકલ દોકલ પરિવાર પણ મુશ્કેલી સમયે સંયુકત પરિવારની ભાવના તરફ ઢળે છે. આપણાં દેશની કુટુંબ વ્યવસ્થા શ્રેષ્ઠ એટલા માટે છે કે સૌ સાથે મળીને એક સંપથી મુશ્કેલીનો સામનો કરે છે.પરિવાર દિવસે આપણા સંસ્કારો–શાખ ને પણ વડિલો મહત્વ આપતાં ને સારા આહાર– વિચારો– કાર્યો થકી સમગ્ર ગામ કે પોતાની નાતમાં પરિવારનું નામ ઉજળું કરતાં કયારેય કુટુંબ પરિવારને નુકશાન થાય તેવું આજે પણ બહુ જ જુજ બને છે. ભારતીય પરિવાર વ્યવસ્થામાં સૌને વિકાસ કરવાની વિશાળ તકો રહેતી તો બાળકોના સર્વાગી વિકાસમાં, સંસ્કાર સિંચનમાં પણ કુટુંબનો હાથ અગ્રેસર રહે તો વેવિશાળ વખતે પણ કુટુંબ પરિવારની શાખ–નામ આજે પણ જોવાય છે, નોંધ લેવાય છે. કુટુંબ પરિવારની આબરૂ તો ગામે ગામ પ્રસરતીને તેની મુશ્કેલી સમયે સૌ સાથે મળીને પ્રશ્ર્નોનું નિરાકરણ કરતાં તહેવારો હોય કે લગ્ન પ્રસંગ પરિવાર માટે હરહમેશ આનંદોત્સવ વિશ્વભરમાં આપણે જ માણીએ છીએ.
આજે રાષ્ટ્રીય કુટુંબ દિવસે ભારતીય પરિવારની સીસ્ટમ સૌને લોક શિક્ષણ પણ પુરૂ પાડે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં ગમે ત્યાં તમો જાવ આપણા જેવી કુટુંબ વ્યવસ્થા કયાંય જોવા મળશે નહીં. ખાસ કરીને આપણા સંયુકત કુટુંબ પ્રથા તો વિશ્વભરમાં પ્રચલિત છે. ‘એક એકલા થક જાગેયા..મિલકર બોજ ઉઠાના સાથી હાથ બઢાના’ વર્ષો પહેલાના ફિલ્મ ગીતમાં આપણાં જીવનની ફિલસુફી સમાયેલી છે. પરિવારમાં એક બીજાને મદદ કરીને તેની મુશ્કેલી હળવી કરાય છે. વર્ષોથી અને આજે પણ એક રસોડે બધા ભેગા રહેતા ને વિશાળ પરિવાર એક બીજાનાં સથવારે આનંદ કિલ્લોલથી રહેતા અને આજે પણ રહે છે, જે વિશ્વમાં બીજે કયાંય તમોને જોવા મળશે નહીં.
આજના દિવસે પરિવારથી અલગ થઇને વિભકત કુટુંબને થોડો સમય સારૂ લાગે છે, પણ મુશ્કેલી સમયે ફરી એ જ માહોલ યાદ આવતાં માનવી ફરી એ માહોલ તરફ ઢળે છે. આપણી કુટુંબ વ્યવસ્થા પ્રમાણે આપણા મકાનોની રચના પણ એ પ્રમાણેની હતી જેમાં વિશાળ ફળીયું ઓસરી ઉતાર રૂ મો વિગેરેમાં સુખેથી માનવી જીવન જીવતો કયારેય પણ તેને તણાવ ન આવતો, આજે વિશ્વનો માનવી યોગ ઘ્યાન જેવી વિવિધ ક્રિયા પૈસા દઇને શાંતિ મેળવે છે એવી શાંતિ આપણી કુટુંબની વ્યવસ્થામાં તો વર્ષોથી છે જ. બાળકોને દાદા–દાદીની વાર્તા, સંતાનોની વિવિધ રમતો સંસ્કારો, જીવનલક્ષી ગુણો ભાઇચારો વિગેરે જેવા જીવન મુલ્યો આપણી પરિવારની સિસ્ટમ સાથે વણાયેલા હતા. જે ભારત દેશ સિવાય વિશ્વમાં તમને કયાંય જોવા નથી મળતા.રાષ્ટ્રીય પરિવાર દિવસે વિશ્વએ ભારતીય કુટુંબ વ્યવસ્થા વિશે અઘ્યયન કરીને તે પ્રમાણે જીવન જીવવાની પ્રેરણા લેવી પડશે. આજે પરિવારના કુટુંબો ભાંગી રહ્યા છે. વિવિધ બદીઓના શિકાર બને છે, જેમ કે દારૂ –જુગાર કે ગુનાહિત કૃત્ય જો પરિવાર એક તાંતણે બંધાઇને રહયો હોત તો આવી મુશ્કેલી આવત ન નહી. વિભકત પરિવારમાં આર્થિક–સામાજીક અને માનસિક મુશ્કેલી પારાવાર આવે છે. જેમાં આપણી સંયુકત પરિવારની ભાવના જ બહાર કાઢી શકે છે. વિશ્વ પરિવાર દિવસે સમગ્ર વિશ્વ સાથે ભારતનાં પરિવારે પણ સંકલ્પ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. જેમાં ઝગડા–જમીન– જોરૂ ના ઝગડાઓ વધવા લાગ્યા છે. ત્યારે પહેલાની કુટુંબ વ્યવસ્થા તરફ પરત ફરીને શ્રેષ્ઠ માનવ જીવન પાત્રા સંપન્ન કરે એજ આજના દિવસની શ્રેષ્ઠ વાત હોય શકે છે.
નેશનલ ફેમિલી ડે–ર024નો ઉદ્દેશ સમુહ પરિવાર વ્યવસ્થાઓના ફાયદાઓની જાગૃતિ સાથે કુટુંબનું મહત્વ અને આપણાં સામાજીક વિકાસમાં તેની ભુમિકા, તેના વિશ્વ વ્યાપી પાલન કરવા સંમત થવું તથા કુટુંબના તમામ વ્યકિતનાં સુખાકારી માટેની એક પહેલ છે. આ વર્ષે યુ.એન.એ. આ સંદર્ભમાં કુટુંબોના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો છે. કુટુંબ સમાજના વિકાસમાં પાયાના સ્તંભનું મુલ્ય ધરાવે છે, કારણ કે સામાજીક કાયદા અને ધારા ધોરણ કૌટુંબિક બંધન અને તાકાતનું અપેક્ષિત સ્વરૂપ છે. 1993 યુ.એન. ની જનરલ એસેમ્બલીએ મૂળભૂત કુટુંબ પ્રણાલીને મહત્વ સમજાવી, સૌ પ્રથમ 1પ મે 1994 આ ફેમીલી ડે ઉજવાયો હતો. 1996 થી દર વર્ષે એક ખાસ થીમ પણ વિશ્વને આપવામાં આવે છે.એક બીજા પ્રત્યે પરિવારનાં સંબંધો તેની મીઠાશ રહેતી, ઘરનાં મોભીની વાતનું વજન રહેતું, પરિવારનું શ્રેષ્ઠ મેનેજમેન્ટની વાત કરીએ તો આપણે અત્યારે એક બે પ્રસંગોમાં પણ થાકી જાય છીએ ત્યારે વર્ષો પહેલા આપણી જ કુટુંબ વ્યવસ્થામાં સાત–આઠ ભાઇ–બેનના લગ્ન પ્રસંગો આનંદ ઉલ્લાસ સાથે સંપન્ન કરેલા જ હતા. ધન્ય છે એ વડિલો જે ભણ્યા ઓછું હતા પણ જીવનનું ગણતર બહુ જ સારી રીતે જીવનમાં ઉતારેલ હતું.
કોઇ લૌટા દે. મેરે બિતે હુએ દિન પ્યારે. પ્યારે. પલ..
આજે બધાંના મોઢે આપણે સાંભળીએ છીએ કે પહેલા જેવી મઝા જીવનમાં નથી આવતી, વર્ષો પહેલા અમો નાના હતા ત્યારે બધા સાથે રહેતા ત્યારે કેવી મઝા આવતી. જીવનનાં તમામ પાઠો એક બીજા સાથે હળી મળીને રહેવાથી શિખવા મળી જતાં કયારેય કોઇ ચિંતા હતી જ નહીં ઘરનો મોભી કહે, તેમ કરતાં ને તેજ તમામ કામો વિના વિધ્ને પૂર્ણ પણ કરતાં જ. સંયુક્ત કુટુંબ પ્રથા આપણી સમાજ વ્યવસ્થાનું આભૂષણ હતું. વિદેશી કલ્ચરના આંધળા અનુકરણ અને શહેર તરફની દોડને કારણે પરિવાર તૂટતા જાય છે.
તમારા સંતાનોને તમારા પૂર્વજોનાં ઇતિહાસ વિશે વાત કરવી અને પારિવારિક પરંપરા પણ જણાવવી : પ્રેમ, હુંફ અને લાગણીસભર પરિવારના વાતાવરણની સમજ ભાવિ પેઢીને આપીને તેનામાં ગુણો વિકસાવવા
