પાકિસ્તાન પાસે લગભગ 170 પરમાણુ હથિયારોનો ભંડાર છે, જે 2025 સુધીમાં વધીને લગભગ 200 સુધી પહોંચી શકે છે. અમેરિકાના ટોચના પરમાણુ વૈજ્ઞાનિકોએ આ દાવો કર્યો છે. આ રિપોર્ટ એવા સમયે આવ્યો છે જ્યારે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ ચરમ પર છે. વૈજ્ઞાનિકોનું માનવું છે કે જ્યાં સુધી ભારત પોતાની તાકાત વધારતું રહેશે ત્યાં સુધી પાકિસ્તાન પણ તેના હથિયારો વધારતું રહેશે.
11 સપ્ટેમ્બરના રોજ ’બુલેટિન ઓફ એટોમિક સાયન્ટિસ્ટ’માં પ્રકાશિત થયેલા લેખ ’ન્યુક્લિયર નોટબુક’માં ઘણી ચોંકાવનારી વાતો કહેવામાં આવી છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ’અમારું અનુમાન છે કે પાકિસ્તાન પાસે લગભગ 170 પરમાણુ હથિયારોનો ભંડાર છે. યુએસ ડિફેન્સ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીએ 1999માં અનુમાન લગાવ્યું હતું કે 2020 સુધીમાં પાકિસ્તાન પાસે 60 થી 80 પરમાણુ શસ્ત્રો હશે, પરંતુ ત્યારથી ઘણી નવી શસ્ત્ર પ્રણાલીઓ તૈનાત અને વિકસિત કરવામાં આવી છે. જેના કારણે અંદાજમાં વધારો થયો છે. ન્યુક્લિયર નોટબુકનું સંશોધન અને નિર્માણ હંસ એમ. ક્રિસ્ટેનસેન, ફેડરેશન ઑફ અમેરિકન સાયન્ટિસ્ટ ન્યુક્લિયર ઇન્ફર્મેશનના પ્રોજેક્ટ ડિરેક્ટર, સિનિયર રિસર્ચ ફેલો મેટ કોર્ડા અને સાથીદાર એલિયાના જોન્સ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. ન્યુક્લિયર નોટબુક કોલમ 1987 થી ન્યુક્લિયર સાયન્ટિસ્ટ્સના બુલેટિનમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું, ’અમારું મૂલ્યાંકન અનિશ્ચિતતાથી ભરેલું છે કારણ કે પાકિસ્તાન કે અન્ય દેશો પાકિસ્તાની પરમાણુ શસ્ત્રાગાર વિશે વધુ માહિતી પ્રકાશિત કરતા નથી.’ તેમણે અનુમાન લગાવ્યું હતું કે વર્તમાન વિકાસ દરે 2020 પછીના વર્ષોમાં દેશની અનામત 200ની આસપાસ પહોંચી શકે છે. વિજ્ઞાનીઓએ કહ્યું છે કે જ્યાં સુધી ભારત તેના શસ્ત્રોમાં વધારો નહીં કરે અથવા પરંપરાગત દળોનું નિર્માણ નહીં કરે ત્યાં સુધી એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે પાકિસ્તાનના પરમાણુ શસ્ત્રોનો ભંડાર અનિશ્ચિત સમય સુધી વધતો રહેશે નહીં. તેમના મતે શક્ય છે કે વર્તમાન હથિયાર કાર્યક્રમ પૂરો થયા બાદ પાકિસ્તાન તેના પર થોડો અંકુશ લગાવી શકે છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું કે પાકિસ્તાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ વિશે કોઈને માહિતી નથી. પરંતુ આશંકા છે કે ઈસ્લામાબાદના ઉત્તર-પશ્ચિમમાં વાહ નજીક પાકિસ્તાનની ઓર્ડનન્સ ફેક્ટરીઓ ભૂમિકા ભજવી રહી છે.
ન્યુક્લિયર નોટબુકમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે શસ્ત્રોના વિકાસમાં ઘણી નવી સિસ્ટમો, ચાર પ્લુટોનિયમ ઉત્પાદન રિએક્ટર અને વિસ્તૃત યુરેનિયમ સંવર્ધન ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સાથે, આગામી કેટલાક વર્ષોમાં પાકિસ્તાનના ભંડારમાં વધુ વધારો થવાની સંભાવના છે. વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું, ’આ વધારો ઘણા પરિબળો પર નિર્ભર રહેશે. આ અંતર્ગત પરમાણુ સક્ષમ લોન્ચર્સ તૈનાત કરવાની પાકિસ્તાનની યોજના, તેની પરમાણુ વ્યૂહરચના અને ભારતીય પરમાણુ હથિયારો કેવી રીતે વધે છે તે સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. અમારું અનુમાન છે કે દેશની અનામત સંભવિત રીતે વધી શકે છે. જો આ ગતિ ચાલુ રહેશે તો 2020 ના અંત સુધીમાં લગભગ 200 હથિયારો હશે.
