યુદ્ધના કારણે યુક્રેનનો પક્ષ લેવા યુએસએના ઈશારે યુરોપિયન દેશોએ રશિયન ક્રૂડ ઉપર પ્રતિબંધ લગાવ્યો હતો. બાદમાં યુરોપિયન દેશો જ રશિયન ક્રૂડ ખરીદવા મજબુર બન્યા હતા. જો કે તેઓ સીધા રશિયા પાસેથી ક્રૂડ ખરીદી શકે તેમ ન હોય, તેઓએ રશિયન ક્રૂડ જે ભારતમાં રિફાઇન્ડ થાય છે તેની ભરપૂર ખરીદી કરી. જેનાથી ભારતમાંથી યુરોપિયન દેશોમાં રિફાઇન્ડ ક્રૂડની નિકાસમાં 115 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે.
યુરોપિયન દેશો રશિયાથી સીધું ક્રૂડ મંગાવી શકે તેમ ન હોય ભારત ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, જેથી ભારતની યુરોપિયન દેશોમાં રિફાઇન્ડ ક્રૂડની નિકાસ 115 ટકા જેટલી વધી
2023માં યુરોપની ભારતમાંથી રિફાઈન્ડ ઓઈલની આયાતમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. સામે ભારતની પણ રશિયન ક્રૂડની આયાતમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ઈન્ડિપેન્ડન્ટના એક અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે વલણ દર્શાવે છે કે યુક્રેન પર રશિયાના આક્રમણ બાદ પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હોવા છતાં, યુરોપીયન ગ્રાહકોએ ભારતમાંથી રિફાઇન્ડ ઓઇલ મોટા પ્રમાણમાં ખરીદ્યું છે. આ ઓઇલ રશિયન ક્રૂડમાંથી જ રિફાઇન્ડ થયેલ છે.
ભારતે યુક્રેન સંઘર્ષ વચ્ચે રશિયન તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું, તેનું રાજદ્વારી સંતુલન જાળવી રાખ્યું, જ્યારે પશ્ચિમી દેશો સાથે ગાઢ સંરક્ષણ અને વેપાર સંબંધોને પણ પ્રોત્સાહન આપ્યું. ધ ઈન્ડિપેન્ડન્ટ દ્વારા વિશ્લેષણ કરાયેલ ડેટા દર્શાવે છે કે ભારત 2023 માં 1.75 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ ખરીદી સાથે રશિયન ક્રૂડનો ટોચનો આયાતકાર બન્યો, જે 2022 થી 140% નો વધારો દર્શાવે છે.
સાથોસાથ, ભારતમાંથી રિફાઈન્ડ ઉત્પાદનોની યુરોપિયન દેશોની આયાત 115% વધીને 2022માં 111,000 બેરલ પ્રતિ દિવસથી 2023માં 231,800 બેરલ પ્રતિ દિવસ થઈ હતી. આ આંકડો છેલ્લા સાત વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. ભારત તેની રિફાઇનરીઓ માટે સસ્તું તેલ ખરીદવામાં સક્ષમ છે, પછી તે તેલને રિફાઇન કરે છે અને રિફાઇન્ડ ઉત્પાદનોને સંપૂર્ણ કિંમતે વેચી શકે છે, અને યુરોપનું બજાર ઉંચી ચૂકવણી કરવા તૈયાર છે.
તેલની આવક રશિયન અર્થવ્યવસ્થા માટે મહત્વપૂર્ણ છે, જે રાષ્ટ્રપતિ પુટિનને લશ્કરી કામગીરી માટે નાણાં પૂરા પાડવા અને ચાલુ યુદ્ધ જાળવવા સક્ષમ બનાવે છે. તેના જવાબમાં, યુરોપિયન દેશો, જી7 અને ઑસ્ટ્રેલિયાએ રિફાઇન્ડ તેલ ઉત્પાદનો સહિત રશિયન તેલ પર કડક પ્રતિબંધો લાદ્યા અને તેમના જહાજો અને માળખાકીય સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરીને અન્ય દેશોને રશિયન વેચાણ પર પ્રતિ બેરલ 60 ડોલરની કિંમત મર્યાદા લાદી હતી.
આ કડક પગલાં હોવા છતાં, રશિયન તેલ હજી પણ ત્રીજા બજારો દ્વારા યુરોપમાં તેનો માર્ગ શોધી રહ્યું છે ભારતની જામનગર રિફાઇનરી, જે રશિયન ક્રૂડનું પ્રાથમિક સ્થળ છે, તે ભારતની રશિયન ક્રૂડની આયાતમાં 34% હિસ્સો ધરાવે છે, રશિયામાંથી દરરોજ 400,000 બેરલ અને અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી દરરોજ 770,000 બેરલ મેળવે છે. 2023 માં રિફાઇનરીની લગભગ 30% નિકાસ યુરોપમાં નિર્દેશિત કરવામાં આવી હતી.
2023 માં, 27 યુરોપિયન દેશોમાંથી લગભગ 20 દેશોએ ભારતમાંથી રિફાઇન્ડ ઉત્પાદનોની આયાત કરી હતી, જેમાં નેધરલેન્ડ, ફ્રાન્સ, રોમાનિયા, ઇટાલી અને સ્પેન મુખ્ય આયાતકારો હતા. મોસ્કો સામે કડક પ્રતિબંધોના અમલીકરણમાં અગ્રણી હોવા છતાં, યુરોપિયન યુનિયન રશિયામાંથી અશ્મિભૂત ઇંધણ ઊર્જાનો સૌથી મોટો આયાતકાર છે, અહેવાલમાં જણાવાયું છે.
