અર્થતંત્રના અચ્છે દિન: સરકાર સતત ત્રીજા બજેટમાં રાજકોષીય ખાધ ઉપર વિકાસનો દર હાંસલ કરશે

રાજકોષીય ખાધને જીડીપીના 6.4% સુધી રાખવાના લક્ષ્ય ઉપર સરકાર સતત પ્રયત્નશીલ: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમન

મોદી સરકારના પગલાં અસરકારક રહેતા હવે અર્થતંત્રના અચ્છે દિન શરૂ થયા હોય તેવા અણસાર વર્તાઈ રહ્યા છે. સરકાર સતત ત્રીજા બજેટમાં રાજકોશિય ખાધ ઉપર વિકાસનો દર હાંસલ કરે તેવા ઉજળા સંજોગો જણાઈ રહ્યા છે. આ અંગે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમને કહ્યું છે કે રાજકોષીય ખાધને જીડીપીના 6.4 ટકા સુધી રાખવાના લક્ષ્ય ઉપર સરકાર સતત પ્રયત્નશીલ છે.

નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું છે કે મોંઘવારી સામે ઝઝૂમી રહેલા લોકોને ટૂંક સમયમાં રાહત મળશે.  સરકાર તેના તરફથી તમામ સંભવિત પ્રયાસો કરી રહી છે અને ટૂંક સમયમાં જ મોંઘવારી કાબૂમાં આવશે.  નાણામંત્રીએ કહ્યું કે સરકારના પ્રયાસોને કારણે નવેમ્બર મહિનામાં છૂટક ફુગાવો ઘટીને 5.88 ટકા પર આવી ગયો છે.

ખાદ્ય, ઈંધણ અને ઉત્પાદિત ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં નરમાઈને કારણે નવેમ્બરમાં  જથ્થાબંધ ફુગાવો 21 મહિનાની નીચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો.નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે સંસદમાં કહ્યું કે સરકાર મોંઘવારીને વધુ નીચે લાવવા માટે સામાન્ય માણસ માટે કામ કરશે.  સરકાર ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા અને નિયંત્રિત કરવા માટે શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરી રહી છે.

નાણામંત્રીએ કહ્યું કે વડાપ્રધાન મોદી અને તેમના મંત્રીઓ-અધિકારીઓનું જૂથ સમયાંતરે સિસ્ટમમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે.  તેના વધુ સારા પરિણામો મળી રહ્યા છે.

અન્ય કરન્સી સામે ભારતીય રૂપિયો મજબૂત થયો છે.  જ્યાં સુધી ડોલરનો સંબંધ છે, યુએસ ફેડ દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી નીતિઓને કારણે તે વધુ મજબૂત થઈ રહ્યો છે.  યુએસડી સામે રૂપિયાની અસ્થિરતાને નિયંત્રિત કરવા માટે આરબીઆઈએ બજારમાં હસ્તક્ષેપ કરવા ફોરેક્સનો ઉપયોગ કર્યો છે.  નાણામંત્રીએ એમ પણ કહ્યું કે 130 કેન્દ્રીય યોજનાઓમાં જરૂરી સુધારા કરવામાં આવ્યા છે જેથી તેમને વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે અને વહીવટી કાર્યક્ષમતા આવે.  કોઈ યોજના બંધ કરવામાં આવી નથી.

નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે જ્યારે અર્થવ્યવસ્થામાં મંદી હોય અને ફુગાવાનો દર ઊંચો હોય ત્યારે સ્ટેગફ્લેશન થાય છે.  નવા ડેટા મુજબ છૂટક અને જથ્થાબંધ ફુગાવાના દર નીચા છે.  ભારત સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થાઓમાંની એક છે, તેથી સ્ટેગફ્લેશનની સ્થિતિ અહીં કહી શકાય નહીં.  ગ્રાન્ટ બિલ માટેની લોકસભાની માંગ પરની ચર્ચાના જવાબમાં નાણાપ્રધાને જણાવ્યું કે કેબિનેટ સમિતિ દર અઠવાડિયે બફર સ્ટોક અને કઠોળ અને અનાજના ભાવ અંગે ચર્ચા કરે છે.

સરકાર દ્વારા પેટ્રોલ પર 8 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 6 રૂપિયા પ્રતિ લીટર એક્સાઈઝ ડ્યુટીના ઘટાડાનો ઉલ્લેખ કરતા નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે આ પગલાંને કારણે છૂટક ફુગાવો ઘટ્યો છે.  હાલમાં તે આરબીઆઈની સહનશીલતામાં આવી ગયું છે.બેંકોની એનપીએ નિયંત્રણ હેઠળ છે

બેંકોની વધતી એનપીએ પર નાણામંત્રીએ કહ્યું કે સરકારના પ્રયાસોને કારણે માર્ચ 2022 સુધીમાં બેંકોની એનપીએ ઘટીને 7.28 ટકા થઈ ગઈ છે.  નાણામંત્રીએ ગૃહમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે સરકાર વર્તમાન નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં દૈનિક રાજકોષીય ખાધના 6.4 ટકાના લક્ષ્યાંકને ચોક્કસપણે હાંસલ કરશે.

રશિયા સાથેના સંબંધો ક્રૂડ ઉપરનું ભારણ ઘટાડી દેશે

પશ્ચીમી દેશોએ ભલે 60 ડોલરનું ભાવ બાંધણું કર્યું, પણ ભારતને તેનાથી ઓછા ભાવે મળવાનું યથાવત રહે તેવી શકયતા

5 ડિસેમ્બર, 2022ના રોજ, પશ્ચિમી દેશોએ રશિયન ક્રૂડ પર પ્રતિ બેરલ 60 ડોલરની કિંમત મર્યાદા લાદવાની જાહેરાત કરી હતી.  અમેરિકા અને તેના મિત્ર દેશોએ રશિયા ઉપર દબાણ લાવવા માટે આ પગલું ભર્યું છે.  અમેરિકા, યુરોપિયન યુનિયન, બ્રિટન, કેનેડા, જાપાન સહિત ઘણા દેશો આ પ્રાઇસ કેપને સમર્થન આપી રહ્યા છે.

પશ્ચિમી દેશોના આ નિર્ણય બાદ ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે શું આ પ્રાઇસ કેપ હવે ભારત પર અસર કરશે. અહેવાલ મુજબ, આ પ્રાઇસ કેપ લાગુ થયા પછી પણ ભારતને સસ્તા તેલનો લાભ મળતો રહેશે.  ભારત ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત 60 ડોલરની પ્રાઇસ કેપ કરતા ઘણી ઓછી કિંમતે ખરીદી શકે છે.  ભારતે પશ્ચિમી દેશો દ્વારા લગાવવામાં આવેલી પ્રાઇસ કેપને સમર્થન આપ્યું નથી.  આવી સ્થિતિમાં આ કેપની ભારત પર અસર થવાની શક્યતા ઓછી છે. ભારતે 80 ટકાથી વધુ ક્રૂડ ઓઈલ, યુરલ ક્રૂડ, સહિતના ક્રૂડ

રશિયામાંથી આયાત કરી રહ્યું છે.  આ બધાની વર્તમાન કિંમતો વિશે વાત કરીએ તો, તે પ્રતિ બેરલ  49 ડોલર , 62 ડોલર અને 69 ડોલર પ્રતિ બેરલની આસપાસ છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારતીય રિફાઇનરીને આ તેલને ડિસ્કાઉન્ટ ભાવે ખરીદવામાં કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડી શકે નહીં.  નિષ્ણાતોના મતે, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત સતત ઘટી રહી હોવાથી ભારત રશિયા પાસેથી 60 ડોલરની મર્યાદામાં પણ વધુ ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદી શકે છે.

રશિયન ઓઈલની કિંમતમાં સતત ઘટાડો થતો રહેશે તો નીચા ભાવે તેલ વેચવાને બદલે રશિયા તેનો પુરવઠો ઘટાડવાના વિકલ્પ પર વિચાર કરી શકે છે.  તેનાથી બજારમાં તેલની માંગ વધશે અને તેના કારણે રશિયન ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત પણ વધશે.  આ સાથે રશિયા તે દેશોને તેલનો સપ્લાય અટકાવી શકે છે જેણે આ પ્રાઇસ કેપને સમર્થન આપ્યું છે.

ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદતી વખતે તેના ફાયદાને સર્વોપરી રાખશે. બીજી તરફ બન્ને દેશોના સંબંધો પણ ભાવ ઉપર મહત્વની અસર ધરાવે છે. જો તેને રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદતી વખતે ફાયદો ન થાય તો તે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું પણ બંધ કરી શકે છે.  આવી સ્થિતિમાં, વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં રશિયા પર લાદવામાં આવેલી પ્રાઇસ કેપની અસર ભારત પર ઘણી ઓછી થવાની સંભાવના છે.  ભારત રશિયા પાસેથી પ્રતિ બેરલ 60 ડોલરની ઘણી ઓછી કિંમતે ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખી શકે છે.

છૂટકની જેમ જથ્થાબંધ ભાવાંકમાં પણ ઘટાડો

નવેમ્બરમાં જથ્થાબંધ ફુગાવો ઘટીને 5.85 થઈ 21 મહિનાની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયો

વાણિજ્ય મંત્રાલય દ્વારા 14 ડિસેમ્બરે જાહેર કરાયેલા ડેટા અનુસાર નવેમ્બરમાં ભારતનો જથ્થાબંધ ફુગાવો ઘટીને 5.85 થઈ  21 મહિનાની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયો છે.  5.85 ટકાના સ્તરે, તાજેતરનો જથ્થાબંધ ભાવ સૂચકાંક  ફુગાવાનો આંકડો બે મહિના પહેલાની સરખામણીએ 470 બેસિસ પોઈન્ટ ઓછો છે. આ ફુગાવો ઓક્ટોબરમાં 8.39 ટકા અને નવેમ્બર 2021માં 14.87 ટકા હતો.  જથ્થાબંધ મોંઘવારી દરમાં ઘટાડો થવાના સમાચાર છૂટક ફુગાવાના ઘટાડાના સમાચારના બે દિવસ પછી આવ્યા છે.  આંકડા મંત્રાલયના ડેટામાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે નવેમ્બર મહિનામાં ક્ધઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ ફુગાવો ઘટીને 5.88 ટકા થયો હતો.

ફેબ્રુઆરી 2021 પછી પ્રથમ વખત, જથ્થાબંધ ફુગાવો છૂટક ફુગાવો કરતા ઓછો છે.  તે સમયે જથ્થાબંધ ફુગાવો 4.83 ટકા અને છૂટક ફુગાવો 5.03 ટકા હતો.  નવેમ્બરમાં જથ્થાબંધ ફુગાવામાં તીવ્ર ઘટાડો જથ્થાબંધ બાસ્કેટના ત્રણ મુખ્ય કોમોડિટી જૂથોમાંથી બેના ભાવમાં ક્રમિક ઘટાડાને આભારી હતો.  નવેમ્બર મહિના માટે ખાદ્ય ફુગાવો ઘટીને 2.17 ટકાના 22 મહિનાના નીચા સ્તરે આવી ગયો છે.  ઓક્ટોબર મહિનામાં તે 6.48 ટકાના લગભગ એક તૃતીયાંશ થઈ ગયો છે.  માસિક ધોરણે તેમાં 1.8 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.  આ સિવાય બાંધકામ ક્ષેત્રના ઉત્પાદનોના મામલામાં જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર 4.42 ટકાથી ઘટીને 3.59 ટકા પર આવી ગયો છે.  ઓક્ટોબર મહિનાની સરખામણીમાં 0.3 ટકાની નરમાઈ જોવા મળી છે.

મેન્યુફેક્ચરિંગ પ્રોડક્ટ્સમાં ફુગાવામાં મધ્યસ્થતા નોંધપાત્ર છે કારણ કે તે જથ્થાબંધ  બાસ્કેટમાં લગભગ બે-તૃતીયાંશ હિસ્સો ધરાવે છે.  ઈંધણ અને પાવર સેક્ટરના જથ્થાબંધ ફુગાવામાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે.  તે ઓક્ટોબર મહિનામાં 23.17ની સરખામણીએ ઘટીને 17.35 પોઈન્ટ થઈ ગયો છે.  ક્રમિક ધોરણે, આ ઇન્ડેક્સે 2.8 ટકાની વૃદ્ધિ નોંધાવી છે.  જથ્થાબંધના તમામ કોમોડિટી સેગમેન્ટમાં નવેમ્બરમાં 0.3 મહિનાનો ઘટાડો નોંધાયો હતો.  છૂટક ફુગાવો અને જથ્થાબંધ ફુગાવામાં આ ઘટાડાને નીતિ ઘડવૈયાઓનો ટેકો મળશે.  આરબીઆઈએ રેપો રેટમાં 225 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરીને 6.25 ટકા કર્યો છે.

તેલ, બટેટા સહિતની ચીજ-વસ્તુઓના ભાવમાં 25% સુધીનો ધટાડો

છૂટક અને જથ્થાબંધ બન્ને ફુગાવાના દરમાં ઘટાડો થયો છે. ત્યારે બીજી તરફ ચોખા, ખાદ્યતેલ અને બટાકા સહિતની ચીજ વસ્તુઓના ભાવમાં પણ પખવાડિયામાં 25 ટકા સુધીનો ઘટાડો નોંધાયો છે. પામ તેલના ભાવમાં ઘટાડો થવાથી સાબુ અને બિસ્કિટના ભાવમાં પણ ઘટાડો થશે.

ખરીફ ચોખાનું ઉત્પાદન ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 6% ઘટીને 104.99 મિલિયન ટન થવાનો અંદાજ હોવાથી ચોખાના ભાવ વધવાની આશંકા હોવા છતાં, ભારતના મોટા ભાગના ભાગોમાં ઉપયોગમાં લેવાતા સામાન્ય પ્રકારના બિન-બાસમતી ચોખાના ભાવમાં 20 ટકા જેવો ઘટાડો થયો છે.

આ વખતે ચોખાની ગુણવત્તા ઘણી સારી રહી છે. ચોખા પર 20% નિકાસ જકાત લાદવાની સરકારની સમયસર દખલગીરીને કારણે ભાવમાં ઘટાડો થયો છે. બજારમાં ખરીફ ચોખાનો પૂરતો પુરવઠો છે અને ભાવમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે, એમ  ફર્મ રાઇસ વિલા જૂથના સીઈઓ સૂરજે જણાવ્યું હતું.

પામતેલના ભાવ છૂટક સ્તરે 10% ઘટવા સાથે ખાદ્યતેલોના ભાવમાં પણ ગયા પખવાડિયામાં ઘટાડો નોંધાયો હતો.  જેમિની એડિબલ્સ એન્ડ ફેટ્સના એમડી પ્રદીપ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે, “ગ્રાહકો હવે પામ તેલ માટે પ્રતિ લિટર 92 ચૂકવી રહ્યા છે, જે પખવાડિયા પહેલા 102 પ્રતિ લિટર હતા. સૂર્યમુખી અને સોયા તેલના ભાવમાં પણ ઘટાડો થયો છે

પામ ઓઈલના ભાવમાં ઘટાડાની અસર સાબુ, બિસ્કીટ અને પેકેજ્ડ નાસ્તાના ભાવ પર પણ પડશે. બિસ્કીટ અને પેકેજ્ડ નાસ્તા ઉત્પાદકોએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ ભાવ નિર્ધારણ અંગે નિર્ણય લેતા પહેલા પામ તેલના ભાવની રાહ જોવાનું ચાલુ રાખશે, કારણ કે ઘઉં અને ખાંડ જેવા અન્ય ઇનપુટની કિંમત હજુ પણ ગયા વર્ષ કરતાં વધુ છે.

ફેડ રેટમાં વધારો કરવા છતાં રૂપિયો મજબૂત રહે તેવી શક્યતા

યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક, ફેડરલ રિઝર્વે અપેક્ષા મુજબ ફરી એકવાર તેના વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ વખતે યુએસ ફેડ રિઝર્વે તેના વ્યાજ દરોમાં 0.50 ટકાનો વધારો કર્યો છે.અમેરિકામાં ફુગાવો ઘટાડ્યા બાદ ફેડ રિઝર્વે આ વખતે તેના વ્યાજદરમાં વધારો કરવાના આક્રમક વલણમાં ઘટાડો કર્યો છે.  ગત નવેમ્બર મહિનામાં બેંકે વ્યાજ દરમાં 0.75 ટકાનો વધારો કર્યો હતો, પરંતુ આ વખતે આ દરમાં માત્ર 0.50 ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે.

યુએસ ફેડ રિઝર્વે બુધવારે રાત્રે આ વધારાની જાહેરાત કરી છે.  આ વધારાની જાહેરાત સાથે, ફેડ રિઝર્વ હાઈક એ પણ કહ્યું કે વર્ષ 2023માં ફુગાવાને ઘટાડવા માટે, ફેડ રિઝર્વ વ્યાજ દરોમાં હજુ પણ વધારો કરવાનું ચાલુ રાખશે.  વર્ષ 2023 ના અંત સુધીમાં, ફેડ રિઝર્વ વ્યાજ દરોમાં 0.75 ટકા સુધીનો વધારો નોંધાવી શકે છે.  નોંધપાત્ર વાત એ છે કે આ પહેલા પણ યુએસ ફેડ રિઝર્વ સતત ચાર વખત તેના વ્યાજ દરોમાં વધારો કરી ચુક્યું છે.  ફેડ રિઝર્વ બાદ આજે યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંક અને બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડની પણ બેઠક છે.  બીજી તરફ સરકાર અને આરબીઆઇ ફોરેકસ રિઝર્વ વધારી રહી હોય ફેડ રેટમાં વધારા બાદ પણ રૂપિયો મજબૂત સ્થિતિમાં રહે તેવી શકયતા છે.