- એકલા મહારાષ્ટ્રમાંથી જ એજન્સીઓએ 29.5. પ્રતિ કિલોના ભાવે ખરીદી શરૂ કરી દીધી, આ ખરીદીમાં કેન્દ્ર સરકાર અંદાજે રૂ.1500 કરોડ ખર્ચશે
કેન્દ્ર સરકાર આ વર્ષના અંતમાં યોજાનારી મહારાષ્ટ્રની વિધાનસભાની ચૂંટણી પહેલા, ભારતના મોટા ડુંગળી ઉત્પાદક પ્રદેશ મહારાષ્ટ્રમાંથી ગયા વર્ષની સરખામણીએ 74% વધુ ભાવે ડુંગળી ખરીદી કરી રહી છે. ગયા વર્ષે ડુંગળીની સરેરાશ ખરીદી રૂ. 16.93 પ્રતિ કિલો હતી, જ્યારે આ વર્ષે ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર દ્વારા ખરીદી લગભગ રૂ. 29.5 પ્રતિ કિલો થઈ રહી છે, એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, સરકાર એકલા મહારાષ્ટ્રમાંથી ડુંગળી ખરીદશે. આ નાણાકીય વર્ષ માટે રૂ. 1,500 કરોડ ખર્ચવાનું આયોજન છે.
સરકારે ગયા વર્ષે ડુંગળીની ખરીદી પર લગભગ 1,200 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કર્યો હતો. 2023 અને 2024ની શરૂઆતમાં દેશમાં લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા જ ખાદ્યપદાર્થોના ભાવમાં વધારો થયો અને એકંદર ફુગાવો, સરકાર માટે ચિંતાનું કારણ બન્યું અને છેવટે સ્થાનિક ભાવમાં વધારો થયો તેને રોકવા માટે ડુંગળીની નિકાસ પર પ્રતિબંધ લાદવાની ફરજ પડી હતી.
જ્યારે સરકારના પગલાથી છૂટક ડુંગળીના ભાવને સ્થિર કરવામાં મદદ મળી હતી, ત્યારે તેની ટીકા કરવામાં આવી હતી કારણ કે ખેડૂતોને ઊંચી વિદેશી માંગનો લાભ મળ્યો નથી. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં, સરકારે ગયા વર્ષના સ્તરે બફર સ્ટોક જાળવી રાખવા માટે 500,000 મેટ્રિક ટન ડુંગળીની ખરીદી કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે. આ બફર જથ્થાનો ઉપયોગ ભાવ વધારાના કિસ્સામાં બજારમાં હસ્તક્ષેપ કરવા માટે થાય છે.
સરકારી એજન્સીઓ નેશનલ કોઓપરેટિવ ક્ધઝ્યુમર્સ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ અને નેશનલ એગ્રીકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડને 250,000 મેટ્રિક ટન ડુંગળી ખરીદવાનો લક્ષ્યાંક આપવામાં આવ્યો છે, જે ગયા વર્ષના 200,000 મેટ્રિક ટનના લક્ષ્ય કરતાં વધુ છે. અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “બંને એજન્સીઓ પહેલેથી જ 200,000 મેટ્રિક ટનથી વધુ ડુંગળીની ખરીદી કરી ચૂકી છે.” તેમણે જણાવ્યું હતું કે રસોડાના સ્ટેપલ્સ માટેની મોટાભાગની સરકારી ખરીદી મહારાષ્ટ્રના નાસિક પ્રદેશમાં અને તેની આસપાસ કરવામાં આવી હતી.
મે મહિનામાં ડુંગળીનો છૂટક ફુગાવો વધીને 38% થયો છે, એનસીસીએફ અને નાફેડએ મહારાષ્ટ્ર અને કર્ણાટક સિવાયના રાજ્યોમાં ડુંગળીનું વાવેતર વધારવા માટે સક્રિય પગલાં લીધાં છે.અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “અમે આશા રાખીએ છીએ કે 2024માં રવિ ડુંગળીની ખરીદીનો લાભ 10,000 ખેડૂતોને મળશે, જે ગયા વર્ષે 6,100 ખેડૂતોને મળ્યો હતો.” ગ્રાહક બાબતોના વિભાગે ગયા અઠવાડિયે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે કર્ણાટકમાં 30% ડુંગળીની લણણી પૂર્ણ થવા સાથે, ખરીફ ડુંગળીનો વિસ્તાર પણ ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 27% વધશે, જે કિંમતોને ઘટાડવામાં મદદ કરશે. રવી સિઝનની ડુંગળીની લણણી માર્ચ-મેના સમયગાળા દરમિયાન થાય છે, જ્યારે ખરીફ અને મોડી ખરીફ ડુંગળીની લણણી ઓક્ટોબરથી માર્ચ દરમિયાન થાય છે. જો કે, ડુંગળીની લણણી જૂન અને સપ્ટેમ્બર વચ્ચે થતી નથી, જ્યારે માંગને પહોંચી વળવા માટે રવિ ડુંગળીને સ્ટોકમાંથી બહાર કાઢવાની જરૂર પડે છે.
ગયા ઓગસ્ટમાં જ્યારે ડુંગળીના ભાવમાં વધારો થયો ત્યારે નાણા મંત્રાલયે 40% સુધીની બોનસ ડ્યુટી લાદી હતી. જો કે, નીચા ભાવે ડુંગળીના વેચાણને કારણે મિસાઇલ અસર કરવામાં નિષ્ફળ રહી, જેના કારણે કેન્દ્રએ 28 ઓક્ટોબર, 2023થી ડુંગળીના શાકભાજી પર પ્રતિ ટન 800 ડોલરનો લઘુત્તમ ભાવ લાદ્યો. ગયા વર્ષે, મહારાષ્ટ્રના નાસિક અને અહેમદનગર જેવા સ્થળોએ ભારે વરસાદ અને ઓડિશામાંથી ડુંગળીના પાકને નુકસાનને કારણે નવેમ્બરમાં પીક સીઝનમાં ડુંગળીની આવકમાં ઘટાડો થયો હતો, જેના કારણે ભાવમાં વધારો થયો હતો અને કેન્દ્રને તેના પર પ્રતિબંધ લાદવો પડ્યો હતો.
