ભારત વૈશ્વિક સ્તરે જેનરિક દવાઓનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે. જે વૈશ્વિક ફાર્મા માર્કેટમાં 13% હિસ્સો ધરાવે છે અને 200 થી વધુ દેશોમાં દવાઓનો સપ્લાય કરે છે. રસીના કિસ્સામાં, વૈશ્વિક હિસ્સો 60 ટકા છે. આ રીતે ભારત સમગ્ર વિશ્વમાં ગરીબોના જીવનમાં પરિવર્તનની પ્રક્રિયાને પ્રભાવિત કરી રહ્યું છે. ફાર્મા સેક્ટરના વિકાસ માટે ઉદ્યોગ સાહસિકોએ લાંબા સમયથી લડત ચલાવી છે. પરંતુ નિકાસ બજારમાં દવાના નિયમો અને ભારતીય દવાઓ બિનઅસરકારક અથવા નુકસાનકારક હોવાની અપમાનજનક ઘટનાઓ આ ક્ષેત્રને ભારે નુકસાન પહોંચાડી રહી છે. 48 સામાન્ય દવાઓ તાજેતરમાં ગુણવત્તાના ધોરણોને પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ ગઈ છે. ભારતીયો દ્વારા હાઈ બ્લડ પ્રેશર, એલર્જી અને બેક્ટેરિયલ ઈન્ફેક્શન માટે નિયમિતપણે લેવામાં આવતી તમામ દવાઓમાંથી લગભગ ત્રણ ટકા રેગ્યુલેટરી ઈન્સ્પેક્ટરો દ્વારા નમૂનાના પરીક્ષણોમાં ઓછા પ્રમાણભૂત હોવાનું જણાયું છે.
ડ્રગની ગુણવત્તાની સમસ્યાઓમાં વ્યક્તિગત અને સામાજિક બંને અસરો હોઈ શકે છે. કેટલીકવાર એઝિથ્રોમાસીન જેવી સામાન્ય દવા ઓછી અસરકારક હોવાનું જણાયું છે. ડ્રગ્સ કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયા એ 20 રાજ્યોની 76 કંપનીઓના નિરીક્ષણ પછી 18 ફાર્મા કંપનીઓના ઉત્પાદન લાયસન્સ રદ કર્યા પછી, કેન્દ્ર દવાઓની ગુણવત્તા સુધારવા માટે પગલાં લઈ રહ્યું છે. જો કે, હજી ઘણું કરવાની જરૂર છે. દરમિયાન, વૈશ્વિક નિયમનકારોની કાર્યવાહી પણ ચાલુ છે. નવેમ્બર 2019 થી છેલ્લા નવેમ્બર સુધી, યુએસ એફડીએએ 60 સત્તાવાર પગલાં સૂચવ્યા છે. એફડીએની પસંદગીની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે કેટલાક મોટા ફાર્માસ્યુટિકલ ખેલાડીઓ ખાસ કરીને કેન્સર સંબંધિત અને ઇન્સ્યુલિન દવાઓના ઉત્પાદનમાં માઇક્રોબાયોલોજીકલ દૂષણને રોકવા માટે સ્થાપિત પ્રક્રિયાઓનું પાલન કરતા નથી. આવા કિસ્સાઓમાં, ફૂગથી બચવાની પદ્ધતિઓનો અમલ કરવામાં આવતો નથી. દવાઓની ગુણવત્તાના મામલે આવી બેદરકારી ખતરનાક છે, જેનાથી વિશ્વમાં ભારતની પ્રતિષ્ઠાને અસર થાય છે.
સ્પષ્ટપણે, ફાર્મા ક્ષેત્રમાં નક્કર નિયમનકારી સુધારાની જરૂર છે. આ માટે, આરોગ્ય મંત્રાલય તમામ ફાર્મા ઉત્પાદકોની અસરકારક દેખરેખ માટે દવાઓના કેન્દ્રિય ડેટાબેઝને પ્રોત્સાહન આપવાની પહેલ સાથે ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટમાં સુધારો કરી શકે છે. જો ફેડરલ-રાજ્ય સહકાર પરવાનગી આપે છે, તો દેશના 36 પ્રાદેશિક નિયમનકારોને એક જ નિયમનકારી શાસનમાં એકસાથે લાવી શકાય છે. આનાથી સ્થાનિક અને રાજ્ય સ્તરે નિયમનકારી પ્રક્રિયાને પ્રભાવિત કરવાનું જોખમ ઓછું થશે.
