વન્યપ્રાણી ઉપરનો અભ્યાસક્રમ હવે નરસિંહ મહેતા યુનિવર્સિટીમાં શરૂ કરાશે

• વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ અને સંશોધનને સક્ષમ બનાવવા સરકારનો માસ્ટર પ્લાન : આવતા મહીનેથી જ આ નવા અભ્યાસક્રમો શરૂ કરી દેવાની કવાયત

રાજ્ય સરકાર જૂનાગઢ ખાતે ભક્ત કવિ નરસિંહ મહેતા યુનિવર્સિટીમાં વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ અને સંશોધનને સક્ષમ બનાવવા વન્યજીવ અને સંરક્ષણ અભ્યાસ માટે કેન્દ્રની સ્થાપવાનું છે.  આમ અહીં રાજ્યનો સૌપ્રથમ વન્યપ્રાણી અભ્યાસક્રમ શરૂ થવાનો છે.

આ કેન્દ્ર દેહરાદૂનમાં વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયાના વાઇલ્ડલાઇફ સેન્ટરના મોડલને અનુસરશે, જે સંશોધન અને શૈક્ષણિક કાર્યક્રમોનું સંકલન કરશે. “અમે જૂન 2024 થી અભ્યાસક્રમો શરૂ કરીશું. અત્યાર સુધી, જે વિદ્યાર્થીઓ વન્યપ્રાણીનો અભ્યાસ કરવા માંગતા હતા તેઓને અન્ય રાજ્યોમાં જવું પડતું હતું. કેન્દ્રમાં, વિદ્યાર્થીઓ સંશોધન કરી શકશે અને વન્યજીવન સંબંધિત અભ્યાસક્રમો ભણી પણ શકશે,” તેમ નિશિથ ધારૈયા- ડિરેક્ટર, કેન્દ્રએ જણાવ્યું હતું

ધારૈયાએ કહ્યું કે તે સંશોધન અને સંરક્ષણ અભ્યાસ માટે સમર્પિત સંશોધન સંસ્થા હશે અને બ્રિજ કોર્સ અને અનુસ્નાતક અભ્યાસક્રમો ઓફર કરશે.  તેમણે કહ્યું કે આ કેન્દ્ર રાજ્યમાં પહેલું હશે અને ભારતીય વન સેવા અધિકારીઓ માટે સંશોધન પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડશે જેઓ આ ક્ષેત્રમાં સંશોધન કરવા માગે છે.

જૂનાગઢ સ્થિત ભક્ત કવિ નરસિંહ મહેતા યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર ડો. ચેતન ત્રિવેદીએ જણાવ્યું હતું કે, “કેન્દ્ર વન્યજીવ આરોગ્ય અને બચાવમાં ડિપ્લોમા ઓફર કરવાની દરખાસ્ત કરે છે. તે પ્રશિક્ષિત સ્ટાફ પ્રદાન કરશે જે વન્ય પ્રાણીઓના સ્વાસ્થ્યની દેખરેખ રાખી શકે અને કાર્ય કરી શકે. બચાવ કામગીરી યુ.એસ.માં કોલોરાડો સ્ટેટ યુનિવર્સિટી અને અન્ય રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે કેન્દ્રે શૈક્ષણિક અને તકનીકી સહયોગ સ્થાપ્યો છે.”

એક વરિષ્ઠ વન અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે હાલમાં વન અધિકારીઓ દ્વારા કરવામાં આવતા સંશોધન પર કોઈ સંકલન નથી અને કેન્દ્ર આમાં ફેરફાર કરશે

અન્ય એક વરિષ્ઠ વન અધિકારીએ કહ્યું કે હાલમાં પ્રાણી બચાવ અંગેની તાલીમ આપતી કોઈ સંસ્થા નથી, જે કેન્દ્ર કરશે.  બીટ ગાર્ડ અને રેન્જ ફોરેસ્ટ ઓફિસરને આ અભ્યાસક્રમો લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે  સરકારે સિનિયર સાયન્ટિસ્ટ, જુનિયર સાયન્ટિસ્ટ અને ડાયરેક્ટર સહિત પાંચ કાયમી વૈજ્ઞાનિક પોસ્ટને મંજૂરી આપી છે

“અમે ડોક્ટરલ કાર્યક્રમો અને સંશોધન માટે કેન્દ્ર સાથે એક એમઓયુ પણ દાખલ કરીશું. સંરક્ષિત વિસ્તારો માટે વ્યવસ્થાપન યોજનાઓ અને કાર્ય યોજનાઓની તૈયારી હવે વધુ પ્રશિક્ષિત લોકો દ્વારા કરવામાં આવશે,” એક વરિષ્ઠ વન અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.

અભ્યાસક્રમનો ઉદ્દેશ્ય

લાંબા ગાળાના વિજ્ઞાન આધારિત સંરક્ષણ  પ્રોજેક્ટ થશે

વન્યજીવન (વનસ્પતિ અને પ્રાણીસૃષ્ટિ) પર વિશેષ સંશોધન થઈ શકશે

સંશોધનના ક્ષેત્રો

મેમેલીયન ઇકોલોજી એન્ડ બિહેવિયર

જૈવવિવિધતા અને ઇકોસિસ્ટમ આકારણી

વન્યજીવન આરોગ્ય

પ્રાણીઓ અને છોડનું વર્ગીકરણ

લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિ પુન:પ્રાપ્તિ કાર્યક્રમ

વન્યજીવન ફોરેન્સિક તપાસ

સંરક્ષિત વિસ્તારો માટે વ્યવસ્થાપન યોજનાઓ અને કાર્ય યોજનાઓ

માનવ-વન્યજીવન સંઘર્ષ શમન

વન્યજીવન બચાવ

અભ્યાસક્રમ

વન્યજીવનમાં વિશેષતા સાથે એમએસસી બેઝિક સાયન્સ

પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટ ડિપ્લોમા ઇન ક્ધઝર્વેશન બાયોલોજી

વાઇલ્ડલાઇફ મેનેજમેન્ટમાં પ્રમાણપત્ર કોર્સ

વન્યજીવન વિજ્ઞાન, સંરક્ષણ

જીવવિજ્ઞાનમાં પીએચડી