બાંગ્લાદેશ પહેલા પાકિસ્તાનનો ભાગ હતો. તેને પૂર્વ પાકિસ્તાન કહેવામાં આવતું હતું. પરંતુ ભારત સાથે 1971ના યુદ્ધ બાદ પાકિસ્તાને આ વિસ્તાર છોડવો પડ્યો હતો. ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીના શાસનકાળમાં એક નવો દેશ અસ્તિત્વમાં આવ્યો. જેને સૌપ્રથમ ભારતે સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર તરીકે માન્યતા આપી હતી. પરંતુ ત્યારથી આ દેશમાં હિંસાનો યુગ ચાલુ છે. ઘણી વખત હિંસા બળવા તરફ દોરી ગઈ છે. તાજેતરનો મામલો પૂર્વ વર્ષે તેના બેંચમાર્ક ધિરાણ દરને બે દાયકાના ઉચ્ચ સ્તરે રાખ્યો હતો કારણ કે તે ફુગાવાને તેના બે ટકાના લાંબા ગાળાના લક્ષ્યાંક પર પાછા લાવવા માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. આ વર્ષની શરૂઆતમાં નાના વધારા પછી, વાર્ષિક હેડલાઇન ફુગાવો હવે ફરી એકવાર લક્ષ્ય તરફ ઘટી રહ્યો છે, જ્યારે યુએસ અર્થતંત્ર હજુ પણ વધી રહ્યું છે અને શ્રમ બજાર નબળું પડ્યું છે.
બાંગ્લાદેશમાં દરરોજની રૂ.150 કરોડની આયાત-નિકાસને અસર
બાંગ્લાદેશમાં બગડતી પરિસ્થિતિ વચ્ચે કારોબાર અટકી જવાને કારણે લાખો લોકો આજીવિકા સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે. ભારતના પરિપ્રેક્ષ્યમાં જોવામાં આવે તો દરરોજ રૂ. 150 કરોડથી વધુની આયાત-નિકાસને અસર થઈ રહી છે. હવે તેમાં વધુ વધારો થવાની સંભાવના છે. જો આ સ્થિતિ લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે છે, તો ભારતમાં કપડા, કેટલીક દવાઓ, જૂતા, બેગ અને પર્સ સહિત અન્ય ઉત્પાદનોની કિંમતો વધી શકે છે, જે બાંગ્લાદેશના મીરપુરમાં કપડાની ફેક્ટરી ચલાવે છે અમે વર્ષોથી કામ કરી રહ્યા છીએ, પરંતુ પરિસ્થિતિ એટલી પીએમ શેખ હસીનાનો છે. આ દેશમાં બે મહિનાથી હિંસા ચાલુ છે. જેના કારણે શેખ હસીનાએ રાજીનામું આપવું પડ્યું એટલું જ નહીં. ઉલટાનું તે દેશ છોડી દેવો પડ્યો અને ભારત આવવું પડ્યું હતું.
અહીંથી તેના લંડન જવાના સમાચાર સામે આવી રહ્યા છે. આખરે શું કારણ છે કે આ દેશ હિંસાની આગમાં સતત સળગી રહ્યો છે? થોડો સમય શાંતિ રહે છે, પછી કોઈ ને કોઈ મુદ્દો ઊભો થાય છે. શું આ દેશમાં અશાંતિ પાછળ વિદેશી શક્તિઓનો હાથ છે? શું કટ્ટરવાદ લોકશાહીના માર્ગને અવરોધે છે? બાંગ્લાદેશની આ હાલતથી ભારતને પણ નુકસાન છે. વેપાર ક્ષેત્રે નુકસાન છે. ઉપરાંત ભારતના સરહદી વિસ્તારોમાં પણ મોટું જોખમ તોળાઈ રહ્યું છે કારણકે અશાંતિ વચ્ચે સરહદમાં ઘૂસપેઠ વધે તેવી શકયતા સેવાઈ રહી છે. તો બીજી બાજુ નવી વચગાળાની સરકાર ભારત વિરોધી વલણ વાળી હોય શકે છે.
પાકિસ્તાનમાં એક વખત પણ સ્થિર સરકાર બની ન હતી. સરકાર બને છે પરંતુ દરેક વખતે તેની સેના તેને ઉથલાવી નાખે છે. પાકિસ્તાનમાં પ્રથમ સૈન્ય બળવો 1958માં થયો હતો. ત્યાર બાદ ત્યાંના પ્રમુખ ઈસ્કંદર મિર્ઝા હતા. આ પછી 1969માં બળવો થયો હતો. ત્યારે ત્યાંના રાષ્ટ્રપતિ અયુબ ખાન હતા. પરિસ્થિતિ એવી હતી કે પાકિસ્તાનમાં 1956 થી 1971, 1977 થી 1988 અને ફરીથી 1999 થી 2008 સુધી લશ્કરી શાસન હતું. આ પછી પણ પાકિસ્તાનમાં કોઈપણ સરકાર પોતાનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કરી શકી નથી, પછી તે નવાઝ શરીફની સરકાર હોય કે ઈમરાન ખાનની. આ બે પૂર્વ વડાપ્રધાનોનો કાર્યકાળ પણ સેનાના કારણે બરબાદ થયો છે. આ વર્ષની સામાન્ય ચૂંટણીમાં પાકિસ્તાની સેનાની કથિત હસ્તક્ષેપ પર પણ વિચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. હવે આવી જ સ્થિતિ બાંગ્લાદેશમાં બની છે. છેલ્લા એક મહિનાથી, બાંગ્લાદેશમાં અનામતમાં ક્વોટા સિસ્ટમને લઈને હિંસક વિરોધ થઈ રહ્યો છે, જેમાં ઓછામાં ઓછા 500 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો છે અને હજારો ઘાયલ થયા છે. પ્રદર્શનકારીઓએ વડા પ્રધાન શેખ હસીનાના રાજીનામાની માગણી શરૂ કરી હતી. આના પર શેખ હસીનાની સરકારે બાંગ્લાદેશમાં 20 જુલાઈ સુધી કર્ફ્યુની જાહેરાત કરી, જેના કારણે તોફાનીઓ વધુ આક્રમક બની ગયા. આવી સ્થિતિમાં સરકારે દેખાવકારોની ધરપકડ કરીને જેલમાં ધકેલી દેવાનું શરૂ કર્યું. આ પછી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ આ મામલે હસ્તક્ષેપ કર્યો અને કહ્યું કે બાંગ્લાદેશના લોકો પર અત્યાચાર ન કરવો જોઈએ. યુએનના સમર્થનથી વિરોધીઓમાં વધુ હિંમત આવી અને દેખાવો વધુ ઉગ્ર બન્યા. તેમણે વડાપ્રધાનના રાજીનામાની માંગને વધુ તીવ્ર બનાવી છે. સ્થિતિ વણસતી જોઈને શેખ હસીનાએ સોમવારે રાજીનામું આપી દીધું અને ઢાકા છોડીને ભારત આવી ગયા. હવે દેના બાંગ્લાદેશમાં વચગાળાની સરકાર બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. હવે જો ત્યાં આર્મી સરકાર બનાવે છે તો સત્તાની કમાન આર્મી ચીફના હાથમાં રહેશે અને પાકિસ્તાનની જેમ બાંગ્લાદેશમાં પણ સેનાનું શાસન હશે.
બાંગ્લાદેશમાં તખ્તાપલટની આ પહેલી ઘટના નથી. ત્યાં સેના અને સરકાર પાકિસ્તાનની જેમ નજીકથી સાથે છે. અહીં બળવાનો ઈતિહાસ ઘણો જૂનો છે. 1971માં બાંગ્લાદેશની આઝાદી બાદ પ્રથમ 5 વર્ષ સુધી જ ત્યાં સરકાર ચાલી શકી હતી. 1975માં સેનાએ ત્યાં બળવો કર્યો. પછીના 5 વર્ષ સુધી એટલે કે 1990 સુધી ત્યાં સૈન્ય સરકાર હતી. તેના. 2009માં શેખ હસીના સત્તામાં આવ્યા પછી પણ બાંગ્લાદેશ સૈન્ય શાસન હેઠળ હતું. આવી સ્થિતિમાં એમ કહી શકાય કે પાકિસ્તાનના આ સૈન્ય બળવાનો વાયરસ હવે ધીમે ધીમે બાંગ્લાદેશને પણ પોતાની હાલતમાં લાવી રહ્યો છે.
કેન્દ્ર જે નિર્ણય લેશે તેને સમર્થન આપીશું: મમતા બેનરજી
બાંગ્લાદેશની અશાંતિએ પશ્ચિમ બંગાળ ઉપર જોખમ વધાર્યું છે. મમતા બેનર્જીએ જણાવ્યું કે આ બે દેશો વચ્ચેનો મામલો છે. કેન્દ્ર આ મુદ્દે જે પણ નિર્ણય લેશે, અમે તેને સમર્થન આપીશું અને તેની સૂચનાઓનું પાલન કરીશું. મમતાએ તમામ રાજકીય પક્ષોના નેતાઓને ઉશ્કેરણીજનક ટિપ્પણી કરવાનું ટાળવાની પણ અપીલ કરી હતી. આ પહેલા બાંગ્લાદેશમાં હાલમાં જ સરકારી નોકરીઓમાં આરક્ષણ પ્રણાલીમાં સુધારાની માંગને લઈને ભારે હિંસા થઈ હતી, ત્યારે મમતાએ 21 જુલાઈએ એક રેલીના મંચ પરથી કહ્યું હતું કે તે પડોશમાં સંકટમાં ફસાયેલા લોકોની મદદ કરશે. દેશ કોઈપણ માટે બંગાળના દરવાજા ખુલ્લા રાખશે, કોઈ મદદ માંગશે તો આશરો આપશે. મમતાની આ ઓફર પર ઘણો વિવાદ થયો હતો. હવે બાંગ્લાદેશની તાજેતરની ઘટનાઓ બાદ તેમનો સૂર બદલાયો છે.
ભારત સાથેનો વેપાર અટક્યો, હવે અશાંતિને કારણે ભારતના સરહદી વિસ્તારો પણ જોખમમાં: નવી વચગાળાની સરકાર પાકિસ્તાન અને ચીન સાથે હાથ મિલાવે તેવી પણ શકયતા
ચીન- પાકિસ્તાનની સમર્થક એવી વિપક્ષી નેતા ખાલિદા ઝિયાની જેલમુક્તિ
બાંગ્લાદેશમાં શેખ હસીનાને હટાવ્યા બાદ રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ શહાબુદ્દીને પૂર્વ પીએમ અને અગ્રણી વિપક્ષી નેતા ખાલિદા ઝિયાને જેલમાંથી મુક્ત કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. રાષ્ટ્રપતિએ તેમને જેલમાંથી તાત્કાલિક મુક્ત કરવાનો આદેશ જારી કર્યો હતો. જો કે કોઈએ વિચાર્યું પણ નહોતું કે 17 વર્ષની સજા ભોગવી રહેલી ખાલિદા થોડા જ વર્ષોમાં જેલમાંથી મુક્ત થઈ શકે છે. પરંતુ હવે તેનું નસીબ ખરેખર ચમકવા જઈ રહ્યું છે. ચીન-પાકિસ્તાનની સમર્થક ગણાતી ખાલિદા ઝિયા ટૂંક સમયમાં જ મુક્ત થવા જઈ રહી છે.
સંસદમાં લૂંટફાટ: વડાપ્રધાનની સાડી સહિતની અંગત વસ્તુઓ પણ લૂંટી લેવાય
બાંગ્લાદેશમાં માત્ર એક જ દિવસમાં વડાપ્રધાન કાર્યાલયની સુરત ફરી ગઈ છે. પ્રદર્શનકારીઓએ 215 એકરમાં ફેલાયેલી બાંગ્લાદેશ સંસદની ઇમારતને પણ ઘેરી લીધી હતી. હસીનાએ આ સંસદમાં 6 મહિના પહેલા જ પાંચમી વખત વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લીધા હતા. તેમાં ગેટ કૂદીને પ્રદર્શનકારી ઘૂસી ગયા. ત્યાં લૂટ મચાવી, ભોજન કર્યું અને સૂઈ પણ ગયા. આ ઉપરાંત વડાપ્રધાનની સાડી સહિતની અનેક અંગત વસ્તુઓની પણ પ્રદર્શનકારીઓએ લૂંટ ચલાવી હતી.
