World Tuberculosis Day (World Tuberculosis Day 2025) : દર વર્ષે 24 માર્ચે લોકોને ટીબી જેવા ખતરનાક રોગ વિશે જાગૃત કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. ટીબી એ ફેફસાનો એક ગંભીર રોગ છે જેની સમયસર સારવાર કરવાની જરૂર છે. તેથી, અમે તમને ટીબીના કેટલાક લક્ષણો જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ જેની મદદથી તમે તેને સમયસર શોધી શકો છો.
ટીબી સામેની લડાઈને મજબૂત બનાવવા અને લોકોને આ રોગ વિશે જાગૃત કરવા માટે દર વર્ષે 24 માર્ચે ‘વિશ્વ ટીબી દિવસ’ (વિશ્વ ટીબી દિવસ 2025) ઉજવવામાં આવે છે. ટીબી એ ફેફસાનો એક ખતરનાક રોગ છે. જેના કારણે દર વર્ષે લાખો લોકો જીવ ગુમાવે છે. વિશ્વ ક્ષય દિવસ પર, ચાલો જાણીએ કે ક્ષય રોગના લક્ષણો શું છે અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો શું છે.
ટીબી શું છે?
ટીબી (ક્ષય રોગ) એ માયકોબેક્ટેરિયમ ટ્યુબરક્યુલોસિસ નામના બેક્ટેરિયાથી થતો ગંભીર ચેપી રોગ છે. આ રોગ મુખ્યત્વે ફેફસાંને અસર કરે છે. પરંતુ તે શરીરના અન્ય ભાગોને પણ અસર કરી શકે છે. ટીબી એક ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે, જેને સમયસર ઓળખી કાઢવાની અને સારવાર આપવાની જરૂર છે.
ટીબીના લક્ષણો વ્યક્તિની રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને રોગના તબક્કા પર આધાર રાખે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ટીબીના બેક્ટેરિયા શરીરમાં નિષ્ક્રિય રહી શકે છે અને કોઈ લક્ષણો પેદા કરી શકતા નથી, આને સુષુપ્ત ટીબી કહેવામાં આવે છે. જોકે, જ્યારે રોગ સક્રિય હોય છે, ત્યારે તેના લક્ષણો દેખાઈ શકે છે, જેમ કે-
લાંબી ઉધરસ : ત્રણ અઠવાડિયાથી વધુ સમય સુધી ખાંસી જે ધીમે ધીમે વધતી જાય છે તે ટીબીનું મુખ્ય લક્ષણ છે. ખાંસી સાથે લાળ અથવા લોહી પણ દેખાઈ શકે છે.
તાવ અને શરદી – ટીબીથી પીડિત વ્યક્તિને હળવો તાવ અને રાત્રે પરસેવો થઈ શકે છે.
વજન ઘટાડવું – કોઈ દેખીતા કારણ વગર વજન ઘટાડવું એ પણ ટીબીનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
થાક અને નબળાઈ – ટીબીના દર્દીઓ વધુ થાક અને નબળાઈ અનુભવે છે.
છાતીમાં દુખાવો – શ્વાસ લેતી વખતે કે ખાંસી ખાતી વખતે છાતીમાં દુખાવો થવો એ પણ ટીબીનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
ભૂખ ન લાગવી- ટીબીથી પીડિત વ્યક્તિને ભૂખ ઓછી લાગે છે, જેના કારણે શરીર નબળું પડી જાય છે.
શ્વાસ લેવામાં તકલીફ – ફેફસામાં ચેપને કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે.
ટીબીથી બચવાના ઉપાયો
ટીબી એક ચેપી રોગ છે, પરંતુ કેટલીક સાવચેતી અને પગલાં લઈને તેનાથી બચી શકાય છે.
બીસીજી રસી- બીસીજી રસી ટીબીથી બચવા માટે સૌથી અસરકારક રીત છે. આ રસી બાળકોને જન્મ પછી તરત જ આપવામાં આવે છે અને તે ટીબીના ગંભીર સ્વરૂપો સામે રક્ષણ પૂરું પાડે છે.
સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખો – ટીબીના બેક્ટેરિયા હવા દ્વારા ફેલાય છે, તેથી ખાંસી કે છીંક ખાતી વખતે મોં ઢાંકવું જોઈએ. ઉપરાંત, નિયમિતપણે હાથ ધોવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિથી અંતર જાળવો – જો કોઈ વ્યક્તિને ટીબી હોય, તો તમારે તેની સાથે વધુ સંપર્ક કરવાનું ટાળવું જોઈએ. ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિએ માસ્ક પહેરવો જોઈએ, જેથી બેક્ટેરિયા બીજામાં ન ફેલાય.
સ્વસ્થ જીવનશૈલી – સ્વસ્થ આહાર, નિયમિત કસરત અને પૂરતી ઊંઘ લઈને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવી શકાય છે. મજબૂત રોગપ્રતિકારક શક્તિ ટીબીના બેક્ટેરિયા સામે લડવામાં મદદ કરે છે.
ધૂમ્રપાન અને દારૂ ટાળો – ધૂમ્રપાન અને દારૂ ફેફસાંને નબળા પાડે છે અને ટીબીનું જોખમ વધારે છે. તેથી, તેમનાથી દૂર રહેવું જોઈએ.
નિયમિત તપાસ – જો તમને ટીબીના લક્ષણો દેખાય, તો તાત્કાલિક તમારા ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો. સમયસર નિદાન અને સારવાર દ્વારા ટીબીને ફેલાતો અટકાવી શકાય છે.
સારવાર પૂર્ણ કરો – જો કોઈ વ્યક્તિને ટીબી થાય છે, તો તેણે નિયમિતપણે અને સંપૂર્ણ સમયગાળા માટે દવાઓ લેવી જોઈએ. સારવાર અધવચ્ચે છોડી દેવાથી, બેક્ટેરિયા રોગપ્રતિકારક શક્તિ વિકસાવે છે, જે સારવારને મુશ્કેલ બનાવે છે.
