નળ સરોવરમાં મહેમાનોને સાચવવા જંગલ ખાતું સજ્જ
સરોવરમાં અઢીથી લઈને પાંચ ફૂટ સુધીનું જ પાણીનું સ્તર જાળવી રાખવા વન વિભાગ સતત હરકતમાં રહે છે
વિદેશી પક્ષીઓનો આશરો બનતા એવા નળ સરોવરોમાં પક્ષીઓને મહેમાનગતિ આપવા માટે વન વિભાગને મોટી કસરત કરવી પડે છે. નળ સરોવરમાં નર્મદાના પાણીનું લેવલ જળવાય રહે તે માટે સતત પેટ્રોલિંગ કરવું પડે છે. ઉપરાંત બીજી પણ અનેક વ્યવસ્થા કરવી પડે છે.
સરોવરમાં લગભગ 1.5 ફૂટ પાણીમાં યાયાવર અને સ્વદેશી પક્ષીઓ ગુજરાતમાં પ્રથમ રામસર સાઇટ પર આવે છે. સામાન્ય રીતે, પક્ષીઓ ઓક્ટોબર-નવેમ્બરમાં મુલાકાતે આવે છે નર્મદામાંથી છોડવામાં આવતા પાણીના વધારાના પ્રવાહને ચકાસવા માટે નળસરોવરના કર્મચારીઓના પ્રયાસોથી આદર્શ જળસ્તર જાળવવાનું શક્ય બન્યું છે.
“જો મહત્તમ તાપમાન ઊંચુ રહેવાનું ચાલુ રહેશે અને જો ચોમાસામાં વિલંબ થશે, તો આગામી એક મહિનામાં તળાવ સુકાઈ જશે અને અનિચ્છનીય વનસ્પતિ નાશ પામશે. પછી પક્ષીઓ અન્ય સ્થળે ઉડી જશે. તે અમને તળાવની જાળવણી કાર્ય હાથ ધરવા મદદ કરશે,” વન વિભાગના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું.
સરોવરને પાણીની ઉપર ઉછરેલા જળચર નીંદણના ઉપદ્રવનો સામનો કર્યા બાદ વન વિભાગે હવે તમામ તકેદારી રાખી રહ્યું છે, આ એટલા માટે થયું કારણ કે સરોવરમાં છોડવામાં આવતા નર્મદાના પાણીની મીઠાશને કારણે તેની ખારાશનું સ્તર ઘટ્યું હતું.
નર્મદાનું પાણી છોડવા પર નજર રાખવા માટે સ્ટાફ નિયમિતપણે નાની કટેચી, પરલી, વડલા, રાણાગઢ, મુલબાવલા અને અન્ય ગામોની મુલાકાત લે છે. તેઓ ખાતરી કરે છે કે વધારાનું પાણી તળાવમાં ન જાય. જો તેઓને વધુ પાણી છોડવામાં આવે છે, તો તેઓ સરદાર સરોવર નર્મદા નિગમ ના અધિકારીઓને બોલાવે છે અને તેમને પુરવઠો અટકાવવા માટે કહે છે. તેઓ એ પણ સુનિશ્ચિત કરે છે કે વડલામાં પણ માત્ર અડધો ફૂટ જ પાણી છે,” વન વિભાગના અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
નળસરોવરના નાયબ વન સંરક્ષક પી પુરૂષોથામાએ જણાવ્યું કે વિભાગ નિયમિતપણે સરોવરમાં નર્મદાના પાણીના પ્રવાહ પર નજર રાખે છે. “આ વર્ષે આપણે નળસરોવરમાં સારી સંખ્યામાં પક્ષીઓ જોઈ શકીએ છીએ,” તેમણે કહ્યું. એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે સુરેન્દ્રનગરના કેચમેન્ટમાં ઓછો વરસાદ પડ્યો છે અને નર્મદાના પાણીને છોડવા પર નિયંત્રણ રાખવાથી તળાવ લગભગ સુકાઈ ગયું છે. સામાન્ય રીતે મે મહિનામાં નળસરોવરમાં 2.5 થી 3 ફૂટ પાણી હોય છે જે ચોમાસા પછી 5 ફૂટથી વધુ વધી જાય છે.
ઉદય વોરા, એક પક્ષીવિદ્ અને ભૂતપૂર્વ વન અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “તળાવમાં માત્ર જરૂરી પાણીનું સ્તર જાળવવાથી અનિચ્છનીય વનસ્પતિઓમાંથી મુક્તિ મળશે. અત્યારે પાણીનું સ્તર પક્ષીઓ માટે એકદમ યોગ્ય છે.
