- સરકારે સ્પેસ સેક્ટર માટે બજેટમાં પણ વધારો કર્યો : છેલ્લા નવ વર્ષમાં 142 ટકાનો ઉછાળો
ભારતના અવકાશ ક્ષેત્રે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઘણી પ્રગતિ કરી છે અને હવે તે વૈશ્વિક અવકાશ અર્થતંત્રમાં તેનો હિસ્સો વધારવા માંગે છે. ભારતની અવકાશ અર્થવ્યવસ્થા આજે 8 બિલિયન ડોલરની સાધારણ છે, પરંતુ અમારો પોતાનો અંદાજ છે કે તે 2040 સુધીમાં અનેકગણો વૃદ્ધિ પામશે, સિંઘે અમદાવાદમાં ઈન સ્પેસના ટેક્નોલોજી હબને લોન્ચ કરવા માટેના એક કાર્યક્રમ દરમિયાન જણાવ્યું હતું. એટલુજ નહિ વર્ષ 2040 સુધીમાં દેશના અવકાશી અર્થવ્યવસ્થા 100 બિલિયન ડોલરની રહેશે.
ભારતના અવકાશ ક્ષેત્રે બનાવેલ ક્વોન્ટમ લીપ ત્યારે જ શક્ય બન્યું જ્યારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ ક્ષેત્રને “ગુપ્તતાના પડદા”માંથી બહાર લાવવાનો નિર્ણય કર્યો અને તેને જાહેર, ખાનગી, ભાગીદારી માટે દ્વાર ખોલ્યા છે. દેશમાં ક્યારેય કોઈ અછત નહોતી, પીએમ મોદીના નેતૃત્વમાં સક્ષમ વાતાવરણનો અભાવ સર્જાયો હતો. અવકાશ ક્ષેત્ર ખોલવા સાથે, સામાન્ય લોકો ચંદ્રયાન-3 અથવા એલ1-આદિત્ય જેવા મેગા સ્પેસ પ્રોગ્રામના પ્રક્ષેપણના સાક્ષી બની શક્યા છે.
સ્પેસ સેક્ટરમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યામાં વધારો થયો છે અને તેઓએ નાણાકીય વર્ષ 2023માં સામૂહિક રીતે રૂ. 1,000 કરોડથી વધુનું રોકાણ કર્યું છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, સરકારે સ્પેસ સેક્ટર માટે પોતાના બજેટમાં પણ વધારો કર્યો છે. જો તમે એકલા અવકાશ બજેટ પર નજર નાખો, તો છેલ્લા નવ વર્ષમાં 142% વધારો થયો છે,” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ અને અણુ ઊર્જા વિભાગ જેવા સંબંધિત બજેટમાં ત્રણ ગણો કે તેથી વધુ વધારો થયો છે.
1990 ના દાયકાથી ઈસરો દ્વારા લોન્ચ કરાયેલા 424 વિદેશી ઉપગ્રહોમાંથી, છેલ્લા નવ વર્ષમાં 389 (90% થી વધુ) લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા. વિદેશી ઉપગ્રહોના સફળ પ્રક્ષેપણને કારણે આવકમાં પણ વધારો થયો છે. મંત્રીએ એમ પણ કહ્યું કે સરકારે ભારતીય અવકાશ નીતિ, 2023ની જાહેરાત કરી છે, જે અવકાશ પ્રવૃત્તિઓના તમામ ક્ષેત્રોમાં બિન-સરકારી સંસ્થાઓની અંત-થી-અંતની ભાગીદારીને સક્ષમ કરે છે.
ભારતે વિદેશી ઉપગ્રહો લોન્ચ કરીને અત્યાર સુધીમાં ડોલર 174 મિલિયનની કમાણી કરી છે. ડોલર 174 મિલિયનમાંથી, ડોલર 157 મિલિયન માત્ર છેલ્લા નવ વર્ષમાં જ કમાયા છે. છેલ્લા 30 વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં લોન્ચ કરાયેલા યુરોપિયન ઉપગ્રહોમાંથી, કુલ આવક 256 મિલિયન યુરો છે, જેમાંથી યુરો 223 મિલિયન, લગભગ 90 %, કમાયા હતા. આ બતાવે છે કે સ્કેલ વધ્યો છે, ઝડપ વધી છે અને તેથી જબરજસ્ત ઉછાળો આવ્યો છે.
