મારા-તારા નહિ પરંતુ આપણા રાષ્ટ્રપતિ
રાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી જાહેર થતાની સાથે જ ઉમેદવારોના નામની ચર્ચા શરૂ, સર્વસ્વીકૃતિ મળે તેવા ઉમેદવારની જાહેરાતની આશા
અબતક, નવી દિલ્હી
ચૂંટણી પંચે રાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી માટે તારીખોની જાહેરાત કરી દીધી છે. આગામી 18મી જુલાઈએ મતદાન અને 21મી જુલાઈએ પરિણામ જાહેર થવાનું છે. ટૂંક સમયમાં સત્તાપક્ષ એટલે કે એનડીએ દ્વારા રાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવારની જાહેરાત કરવામાં આવશે. પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે શું બહુમતી ધરાવતો ભાજપ ” લોકપ્રિય” રાષ્ટ્રપતિ આપશે ?
રાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી જાહેર થતાની સાથે જ ઉમેદવારોના નામની ચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે. પણ રાષ્ટ્રપતિ પદ સર્વોચ્ચ હોય, તેઓ દેશના બંધારણીય વડા છે. માટે રાષ્ટ્રપતિ તારા કે મારા નહિ આપણા જ હોવા જોઈએ. રાષ્ટ્રપતિ કોઈ પક્ષના નહિ દેશના હોય તે રીતે ગરિમા જળવાવી જોઈએ. અગાઉ સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણ, રાજેન્દ્ર પ્રસાદ, અબ્દુલ કલામ સહિતના અનેક રાષ્ટ્રપતિએ એવું સાબિત કરી બતાવ્યું છે.કે રાષ્ટ્રપતિ કોઈ પક્ષના નહિ દેશના હોય છે. માટે ભાજપે પણ મેદાનમાં પક્ષના બનીને રહે તેવા નહિ પણ દેશના બનીને રહે તેવા રાષ્ટ્રપતિ ઉતારવા પડશે.
સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમથી થાય છે મતદાન
આ ચૂંટણીમાં એક ખાસ રીતે મતદાન થાય છે, જેને સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમ કહેવામાં આવે છે. એટલે કે, મતદાર માત્ર એક જ મત આપે છે, પરંતુ તે તમામ ઉમેદવારો વચ્ચે પોતાની પ્રાથમિકતા નક્કી કરે છે. એટલે કે, તે બેલેટ પેપર પર જણાવી દે છે કે તેની પ્રથમ પસંદગી કોણ છે અને કોણ બીજી, ત્રીજી છે. જો વિજેતા પ્રથમ પસંદગીના મતો દ્વારા નક્કી ન થાય, તો મતદારની બીજી પસંદગી ઉમેદવારના ખાતામાં નવા એક મત તરીકે ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. તેથી તેને સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ કહેવામાં આવે છે.
પ્રમાણસર પ્રતિનિધિત્વની વ્યવસ્થા
જે સાંસદો અને ધારાસભ્યો તેમના મત આપે છે તેમના મતોનું મૂલ્ય અલગ-અલગ હોય છે. બે રાજ્યોના ધારાસભ્યોના મતોનું મૂલ્ય પણ અલગ-અલગ હોય છે. આ વેઇટેજ જે રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે તેને પ્રમાણસર પ્રતિનિધિત્વ સિસ્ટમ કહેવામાં આવે છે. હાલમાં દેશના તમામ રાજ્યોના ધારાસભ્યોના વોટની મૂલ્ય 5 લાખ 43 હજાર 231 છે. તે જ સમયે, લોકસભા સાંસદોની કુલ મૂલ્ય 5 લાખ 43 હજાર 200 છે.
કેવી રીતે નક્કી થાય છે મૂલ્ય?
MLAના મતોનું મૂલ્ય
ધારાસભ્યના કિસ્સામાં, ધારાસભ્ય જે રાજ્યના છે તેની વસ્તી જોવામાં આવે છે. આ સાથે જે તે રાજ્યની વિધાનસભાના સભ્યોની સંખ્યાને પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. મૂલ્યની ગણતરી કરવા માટે રાજ્યની વસ્તીને ચૂંટાયેલા ધારાસભ્યોની સંખ્યા દ્વારા વિભાજિત કરવામાં આવે છે. આ રીતે મેળવેલ સંખ્યાને પછી 1000 વડે ભાગવામાં આવે છે. હવે જે આંકડો મળે છે, તે રાજ્યના ધારાસભ્યના મતનું વજન છે. જ્યારે 1000 વડે ભાગવામાં આવે અને જો શેષ 500થી વધુ હોય તો મૂલ્યમાં 1નો ઉમેરો કરવામાં આવે છે.
સાંસદના મતનું મૂલ્ય
સાંસદોના મતોના મૂલ્ય માટેનું ગણિત અલગ છે. સૌ પ્રથમ તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાના ચૂંટાયેલા સભ્યોના મતોનું વજન ઉમેરવામાં આવે છે. હવે આ સામૂહિક વજનને રાજ્યસભા અને લોકસભાના ચૂંટાયેલા સભ્યોની કુલ સંખ્યા વડે ભાગવામાં આવે છે. આ રીતે મેળવેલ સંખ્યા એ સાંસદના મતનું વજન છે. જો આ વિભાજન બાકીના 0.5થી વધુ હોય તો, તો વેઇટેજમાં એકનો વધારો થાય છે.
મતોની ગણતરી
રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં સૌથી વધુ મત મેળવવાથી જીત નક્કી થતી નથી. રાષ્ટ્રપતિ તે બને છે જેને મતદારો એટલે કે સાંસદો અને ધારાસભ્યોના મતોના કુલ મૂલ્યથી અડધાથી વધુ હાંસલ કરે છે. એટલે કે, આ ચૂંટણીમાં પહેલેથી જ નક્કી થઈ જાય છે કે, જીતનારને કેટલા વોટ અથવા મૂલ્ય મેળવવું પડશે. હાલમાં પ્રેસિડેન્ટની ચૂંટણી માટે ઈલેક્ટોરલ કોલેજના સભ્યોના મતોનું કુલ મૂલ્ય 10,98,882 છે. તો જીતવા માટે ઉમેદવારને 5,49,442 મૂલ્ય મેળવવું પડશે. જે ઉમેદવારને આ ક્વોટા પ્રથમ મળે છે, તે પ્રેસિડેન્ટ તરીકે ચૂંટાય છે. પરંતુ તમે સૌથી પહેલાનો શું અર્થ છે?
