ઘરેલુ કચરામાંથી મોટા પ્રમાણમાં વીજળીનું ઉત્પાદન અને રિસાયક્લિંગ બિઝનેશ માટે વિપુલ તકો, સરકારે વેસ્ટ ઉદ્યોગ તરફ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર
અમદાવાદમાં બે ખાનગી કંપનીઓએ વેસ્ટમાંથી વીજળી ઉત્પન્ન કરવા અને રિસાયક્લિંગ માટે જંગી રોકાણ કર્યું, રાજકોટ સહિતના અન્ય મહાનગરોમાં પણ આવા પ્રોજેક્ટ થઈ શકે
કચરોએ કચરો નથી. જો યોગ્ય નીતિગત પગલાં લેવામાં આવે તો કચરો કંચન પણ બની શકે છે. કારણકે ઘરેલુ કચરામાંથી મોટા પ્રમાણમાં વીજળીનું ઉત્પાદન અને રિસાયક્લિંગ બિઝનેશ માટે વિપુલ તકો છે. સરકારે બસ વેસ્ટ ઉદ્યોગ તરફ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે.
અમદાવાદની વાત કરીએ તો ત્યાં કચરાનો પર્વત એટલે કે પિરાણાને તોડી પાડવા માટે જરૂરી જંગી પ્રયાસ શહેરી વિસ્તારોમાં પેદા થતા ઘરેલું કચરાનું વ્યવસ્થાપન કરવાની જરૂરિયાત દર્શાવે છે. કેન્દ્ર, રાજ્ય અને નાગરિક સત્તાવાળાઓ દ્વારા નીતિગત પહેલોની શ્રેણી કચરાના રિસાયક્લિંગ ઉદ્યોગને ઇચ્છિત પ્રોત્સાહન આપવામાં નિષ્ફળ રહી છે. જો કે, નાગરિક સત્તાવાળાઓ હવે કચરાના નિકાલ અને લેન્ડફિલ્સને સાફ કરવા માટે કાયમી ઉકેલ તરીકે વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી પ્રોજેક્ટ્સને જોઈ રહ્યા છે.
પ્રદેશની ભાવિ સંભાવનાએ અમદાવાદ સ્થિત બે કંપનીઓને આ આક્રમક રીતે રોકાણ કરવા માટે પ્રેરિત કર્યા છે. એબેલોન ક્લિન એનર્જી લિમિટેડએ વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં રૂ. 500 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે અને ક્ષમતા વધારા માટે વધુ રૂ. 500 કરોડનું રોકાણ કરશે.
એ જ રીતે નેપ્રા રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ પણ તેના રિસાયક્લિંગ પ્લાન્ટમાં રૂ. 350 કરોડનું રોકાણ કરવાની યોજના બનાવી રહી છે. કંપની પાસે પહેલેથી જ 300 મેટ્રિક ટન પ્રતિ દિવસની ક્ષમતા ધરાવતો સૂકો કચરો પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટ છે. “અમે રૂ. 25 કરોડના રોકાણ સાથે પીરાણા ખાતે 200 મેટ્રિક ટનનો પ્લાન્ટ સ્થાપવાની પ્રક્રિયામાં છીએ. તે ટૂંક સમયમાં કાર્યરત થશે,” તેમ સ્થાપક સંદીપ પટેલે જણાવ્યું હતું.
ઉદ્યોગના સહભાગીઓ માને છે કે કચરાના સંગ્રહ, વિભાજન અને પ્રક્રિયા માટે વધુ સંગઠિત અભિગમ કચરો-થી-ઊર્જા વ્યવસાયને જરૂરી દબાણ આપશે. મેનેજિંગ ડિરેક્ટર આદિત્ય હાંડાએ જણાવ્યું હતું કે, “ઘરેલુ કચરાનું ઉત્પાદન એ સતત પ્રક્રિયા છે.
નાગરિક સંસ્થાઓ વધુ નીતિઓ, વધુ જાગૃતિ અને અલગ કચરાના સંગ્રહને અમલમાં મૂકવા માટે આક્રમક પગલાં લેતી હોવાથી, કચરાના રિસાયક્લિંગમાં એક ઇકોસિસ્ટમ ઉભરી આવી છે. પોલિસી સપોર્ટ અને બિઝનેસ મોડલ સાથે, વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી સેક્ટર ઝડપી વૃદ્ધિ જોશે.”
સાથે કંપનીએ પાવર પરચેઝ એગ્રીમેન્ટ કર્યો છે ગુજરાત ઉર્જા વિકાસ નિગમ લિમિટેડ પાવર સપ્લાય કરશે. કંપની દરરોજ 4,000 ટન રિસાયકલ કરેલા કચરાનો ઉપયોગ કરીને 52 મેગાવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરી શકશે.
અંદાજ મુજબ, ગુજરાતમાં દરરોજ આશરે 12,000 મેટ્રિક ટન ઘરેલું કચરો ઉત્પન્ન થાય છે. ઉદ્યોગના સહભાગીઓ સૂચવે છે કે વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી સેક્ટરમાં બાયો-સીએનજી અને ખાતર ક્ષેત્રોમાં રોકાણ સાથે ઝડપી પરિવર્તન જોવા મળશે. હિતધારકોના અંદાજ મુજબ, આગામી દાયકામાં વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી સેક્ટરમાં રૂ. 4,000 કરોડનું રોકાણ જોવા મળશે.
“શહેરી વિસ્તારોની આસપાસ લેન્ડફિલ સાઇટ્સની સંખ્યા પર ગંભીર ચિંતાને જોતાં, દરેક રાજ્ય માટે ગેસ અને ખાતર પ્લાન્ટ ઉપરાંત વેસ્ટ-ટુ-એનર્જી પ્લાન્ટ્સ હોવા આવશ્યક છે. સેન્ટ્રલ વેસ્ટ પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટની જરૂરિયાત પણ ઉભરી આવશે.
