વર્ષ ૨૦૨૧ના અંતમાં ‘પ્રાઈમ’ રોકેટ ઉડાન ભરશે, જે ‘બ્લેકકાર્બન’ને ઉત્પન્ન નહિ કરે : અવકાશને પ્રદુષણ મૂકત બનાવવા અવકાશી સંસ્થા પ્રયત્નશીલ બની
કહેવાય છે કે, મનુષ્ય એક વિચિત્ર પ્રાણી છે જે પૃથ્વી બાદ અવકાશને પણ પ્રદુષિત કરી રહ્યો છે. પ્રદુષણ વધતાની સાથે જ કુદરતી ચક્ર પણ ઘણા ખરા અંશે અસર પહોચી છે. ત્યારે હવે અંતરિક્ષને પ્રદુષણ મૂકત બનાવવા માટે વિચાર વિમર્શ કરવામાં આવી રહ્યો છે. જોવાની ખૂબી એ છેકે પ્રદુષણ કરનાર માનવીને એ ખ્યાલ નથી કે આગામી વર્ષોમાં તેની વિપરીત અસર પૃથ્વી પર જોવા મળશે. જો આ અંગે ગંભીરતાથી વિચારવામાં ન આવ્યું તો તેની નકારાત્મક અસરને સાનો સમગ્ર વિશ્ર્વએ કરવો પડશે. હાલ માનવ અન્ય ગૃહ પર વસ્તા લોકો માટેની શોધને લઈ ઘણા પ્રયોગો કરીરહ્યું છે. ઘણા અવકાશાયાનો પણ મોકલી રહ્યું છે. ત્યારે હવે પૃથ્વી બાદ અંતરીક્ષને પણ માનવે પ્રદુષિત કરી નાખ્યું છે.
અંતરીક્ષમાં જતા રોકેટ જયારે લોન્ચ થાય છે. તે સમયે ઓર્બીટમાં પહોચતાની સાથે જ તેના ૨૭ એન્જીનો કામ કરવા લાગે છે. ત્યારે તેમાથી ઉત્પન્ન થતુ ‘થ્રષ્ટ’ ૧૮ બોઈંગ ૭૪૭ વિમાન જેટલુ માનવામાં આવે છે. જયારે બીજી તરફ રોકેટ પૃથ્વીની ભ્રમણ કક્ષાએ પહોચે છે. ત્યારે અતીરેકત રોકેટ જે જોડાયેલું હોઈ તે પણ ૪૦૦ મેટ્રીક ટન કેરોસીન બારે છે. જેના પરિણામ સ્વરૂપે કાર્બન ડાયોકસાઈડનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. જે ૨૦૦ વર્ષમાં ગાડીઓ ધુવાણો બહાર કાઢે તે એક સમયમાં જ થઈ જતો હોઈ છે. આ મુદાને ધ્યાને લેતા એ વાતની સ્પષ્ટતા થઈ છે કે અંતરિક્ષમાં જે પ્રદુષણ થઈ રહ્યું છે. તે અત્યંત વિકટ છે, જેનાથી સમગ્ર વિશ્ર્વને તેની માઠી અસરનો સામનો કરવો પડશે.
જેફ બેઝોસની બ્લુ ઓરિજિન એલએલસી અને રિચાર્ડ બ્રાન્સનની વર્જિન ગેલેક્ટીક હોલ્ડિંગ્સ ઇન્ક., લોન્ચિંગની સંખ્યા આવતા વર્ષોમાં દસગણા વધીને આશરે ૧૦૦૦ વાર્ષિક થશે. જ્યારે રોકેટના ઉત્સર્જન અંગેના કોઈ નિયમો નથી, તો અવકાશ માં સિદ્ધી નવીપ્રાપ્ત કરનાર લોકોએ ગ્રહ પર વાતાવરણ ઓછું નુકસાનકારક બનાવવા માટે પ્રક્ષેપણ વિકસાવવા માટે પોતાને લઈ રહી છે. બ્રિટિશ રોકેટ નિર્માતા ઓર્બેક્સના ક્રિસ લાર્મમોરે કહ્યું, “હવામાન પલટો વાસ્તવિક છે, અને તેને વધુ ખરાબ કરવા માંગતા નથી.” સ્ટાર્ટઅપ બાયો-પ્રોપેનનો ઉપયોગ કરે છે જેનો દાવો છે કે પરંપરાગત લોંચિંગ ઇંધણની તુલનામાં સીઓર ૨ ઉત્સર્જનમાં ૯૦% ઘટાડો થઈ શકે છે. ગ્રીનહાઉસ-ગેસપ્રદૂષણ ઉપરાંત, કેરોસીન બળતણ રોકેટ વાતાવરણના ઉપરના સ્તરોમાં મોટી માત્રામાં બ્લેક કાર્બન, જેને સૂટ તરીકે પણ ઓળખાય છે તે પરિવહન કરે છે. ત્યાં, તે લાંબા સમય સુધી રહી એક છત્ર બનાવે છે સોનાની ગ્લોબલ વોર્મિંગમાં વધારો કરી શકે છે.
રોકેટ ઉત્સર્જનને સાફ કરવાની તાકીદ તીવ્ર બની રહી છે. ગયા વર્ષે અવકાશ ઉદ્યોગ દ્વારા ૪૪૩ ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા. ચંદ્ર અને મંગળ પર આયોજિત મિશન પર્યાવરણ પર તાણ વધારશે. તેમ લાગી રહ્યું છે.ઓર્બેક્સ તેની “પ્રાઇમ” રોકેટ ૨૦૨૧ ના તેની પ્રથમ ફ્લાઇટ લેવાની યોજના ધરાવે છે સીઓ૨ કાપવા ઉપરાંત, રોકેટ બ્લેક કાર્બનને સંપૂર્ણપણે ટાળશે.રોકેટ સ્ટાર્ટઅપ ઇસાર એરોસ્પેસના ડેનિયલ મેટઝ્લરના જણાવ્યા અનુસાર સૂટ અને સીઓ૨ ને ૨૫% થી ૪૦% સુધી ઘટાડવું વધુ વાસ્તવિક છેતેનો રોકેટ – ૨૦૨૧ ના ઉપાડવા માટે પણ સુનિશ્ચિત થયેલ – પ્રકાશ હાઇડ્રોકાર્બન પર આધારિત પ્રવાહી બળતણનો ઉપયોગ કરીને સૂટ પ્રદૂષણ ઘટાડશે
