રિઝર્વ બેંકે અનેક નિયમો બદલાવ્યા: આવતા મહીનેથી તબક્કાવાર અમલવારી શરૂ
આજકાલ ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે. આ સાથે ક્રેડિટ કાર્ડની છેતરપિંડીના બનાવો પણ વધી રહ્યા છે. તેથી, બેંકિંગ રેગ્યુલેટર રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ 1 જુલાઈ, 2022 થી સંબંધિત ક્રેડિટ કાર્ડ્સમાં ફેરફાર કર્યા છે. આ નવા નિયમોનો હેતુ ગ્રાહકો માટે ક્રેડિટ કાર્ડને વધુ સુરક્ષિત બનાવવાનો છે. આ નિયમો ગ્રાહકો અને કાર્ડ ઇશ્યુઅર બંનેની સામાન્ય ફરિયાદોને સંબોધિત કરે છે. આમાં ક્ષતિઓ માટે જવાબદારી પણ નક્કી કરવામાં આવી છે. ચાલો જોઈએ કે આ નિયમો દ્વારા કયા ફેરફારો લાવવામાં આવ્યા છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ ક્રેડિટ અને ડેબિટ કાર્ડ જારી કરતી બેંકો અને નોન-બેંકિંગ ફાઈનાન્સ કંપનીઓ માટે એક નિયમના અમલીકરણની તારીખ લંબાવી છે. આ હેઠળ, ગ્રાહકોની સંમતિ વિના કાર્ડને સક્રિય કરવા જેવા કેટલાક નિયમોનું પાલન કરવાની સમયમર્યાદા મંગળવારે ત્રણ મહિના માટે લંબાવવામાં આવી હતી. બેંકો અને એનબીએફસીએ 1 જુલાઈથી ’ક્રેડિટ કાર્ડ્સ અને ડેબિટ કાર્ડ્સ – ઈસ્યુઅન્સ એન્ડ ઓપરેટિંગ ઈન્સ્ટ્રક્શન્સ, 2022’ પર આરબીઆઈના મુખ્ય નિર્દેશનો અમલ કરવાનો હતો.
બેંકિંગ ઉદ્યોગ તરફથી મળેલી રજૂઆતોને ધ્યાનમાં લેતા, આરબીઆઈએ એક પરિપત્રમાં જણાવ્યું હતું કે આ મુખ્ય દિશાનિર્દેશની કેટલીક જોગવાઈઓના અમલીકરણની સમયમર્યાદા 1 ઓક્ટોબર, 2022 સુધી લંબાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
જે જોગવાઈઓને અનુપાલનમાં મોરેટોરિયમ મંજૂર કરવામાં આવ્યું છે તેમાં ક્રેડિટ કાર્ડના એક્ટિવેશનને લગતી જોગવાઈઓનો સમાવેશ થાય છે. માસ્ટર ડાયરેક્શન મુજબ, જો કાર્ડ જારી કર્યાના 30 દિવસ પછી પણ એક્ટિવ કરવામાં આવ્યું નથી, તો જારી કરનાર સંસ્થાએ ક્રેડિટ કાર્ડને એક્ટિવ કરવા માટે કાર્ડધારક પાસેથી વન ટાઈમ પાસવર્ડ આધારિત સંમતિ મેળવવી પડશે. જો ગ્રાહક કાર્ડને એક્ટિવ કરવા માટે સંમતિ ન આપે તો, કાર્ડ રજૂકર્તાએ ગ્રાહક પાસેથી પુષ્ટિ મળ્યાની તારીખથી સાત કાર્યકારી દિવસોની અંદર ગ્રાહકને કોઈપણ ખર્ચ વિના ક્રેડિટ કાર્ડ એકાઉન્ટ બંધ કરવું જોઈએ.આરબીઆઈએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે બાકીની જોગવાઈઓ 30 જૂનથી એટલે કે 1 જુલાઈ, 2022 થી લાગુ થશે. આરબીઆઈએ ફિનટેક કંપનીઓને કોઈ રાહત આપી નથી. નવા નિયમો અનુસાર, ગ્રાહક દ્વારા કાર્ડ દ્વારા કરવામાં આવેલા ટ્રાન્ઝેક્શનની વિગતો હવે કો-બ્રાન્ડિંગ પાર્ટનર એક્સેસ કરી શકશે નહીં. અગાઉ કો-બ્રાન્ડિંગ પાર્ટનર પાસે ગ્રાહક દ્વારા કાર્ડ વડે કરેલા વ્યવહારો વિશે માહિતી હતી, જેના આધારે તેઓ ગ્રાહકના ખર્ચની વિગતો જોઈ શકતા હતા અને આ ખર્ચના આધારે રિવોર્ડ પોઈન્ટ પણ આપી શકતા હતા
કાર્ડ અપગ્રેડ કરવા માટે લેવી પડશે સંમતિ
ઇશ્યુઅર્સ તમારા ક્રેડિટ ઇતિહાસ, સમયસર બિલ ચૂકવવા અને આવકના આધારે તમારા ક્રેડિટ કાર્ડને અપગ્રેડ કરે છે. આ અપગ્રેડ તમારી ખર્ચ મર્યાદા, તમે ધરાવો છો તે કાર્ડનો પ્રકાર અથવા તમારા કાર્ડ સાથે સંકળાયેલા લાભો સાથે લિંક થઈ શકે છે. અપગ્રેડ કરવાનો નિર્ણય કાર્ડ આપનાર દ્વારા લેવામાં આવે છે. પરંતુ, હવે આરબીઆઈ એ નિયમ લાગુ કરી રહી છે કે કોઈપણ પ્રકારના અપગ્રેડ માટે કાર્ડ આપનારે ગ્રાહકની સ્પષ્ટ સંમતિ મેળવવી પડશે. જો સંમતિ મેળવવામાં ન આવે અને જો ગ્રાહક પાસેથી વસૂલવામાં આવેલા ચાર્જને પરત કરવો પડશે. તેમજ ગ્રાહકને કરવામાં આવેલા ચાર્જ કરતાં બમણો દંડ પણ ભરવો પડશે. વધુમાં, ગ્રાહક આરબીઆઈ લોકપાલનો સંપર્ક કરી શકે છે જે નક્કી કરશે કે ગ્રાહકના સમયના નુકશાન માટે અથવા ગ્રાહક દ્વારા સહન કરાયેલ તણાવ માટે કોઈ વળતર ચૂકવવાપાત્ર છે કે કેમ. સંમતિની આવશ્યકતા કાર્ડ પર આપવામાં આવતી લોન પર પણ લાગુ થશે.
મિનિમમ ડ્યૂ રકમ પર ચક્રવૃદ્ધિ વ્યાજ ચૂકવવું પડશે
બેન્કિંગ રેગ્યુલેટરે ઇશ્યુઅર્સને મિનિમમ ડ્યૂ રકમ ચૂકવવા સાથે સંકળાયેલા જોખમો વિશે ગ્રાહકોને ચેતવણી આપવા પણ કહ્યું છે. ખાસ કરીને તે કાર્ડ પર ચૂકવવાપાત્ર કુલ રકમના 5% છે. પરંતુ માત્ર ડ્યુ રકમ ચૂકવવા પર વ્યાજની ઊંચી કિંમત સહન કરવી પડે છે. આરબીઆઇ ઇચ્છે છે કે બિલ સ્ટેટમેન્ટ પર નીચેનો સંદેશા ઉલ્લેખિત કરવામાં આવે: “દર મહિને માત્ર મિનિમમ ચુકવણી કરવાથી ચુકવણી કેટલાંક મહિનાઓ/વર્ષોમાં કરવામાં આવશે જેના પરિણામે તમે બાકી રકમ પર ચક્રવૃદ્ધિ વ્યાજ ચૂકવવું પડશે.” એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે આનાથી ક્રેડિટ વર્તનમાં સુધારો થશે.
ઓટીપી આધારીત એક્ટિવેશન ફરજીયાત !!
કાર્ડ એક્ટિવેશનના નવા નિયમોની સાથે જવાબદારીઓ અને બંધ કરવાના નવા નિયમોને ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ. જો કાર્ડ ઈશ્યુ કર્યાના 30 દિવસથી વધુ સમય પછી સક્રિય ન થાય, તો ઈશ્યુકર્તા દ્વારા સક્રિયકરણ માટે ઓટીપી-આધારિત સંમતિની વિનંતી કરવામાં આવશે. સામાન્ય રીતે કાર્ડ-એક્ટિવેશન ખૂબ જ સુવિધાજનક હોય છે અને હેલ્પલાઇનની મદદથી ઓનલાઈન કરી શકાય છે. જો કે, જો તે બાકી રહે છે અને ઈશ્યુકર્તાની વિનંતી છતાં ઓટીપી-આધારિત સંમતિ આપવામાં આવતી નથી, તો ઓટીપી-આધારિત સંમતિની વિનંતી કરવામાં આવે ત્યારથી સાત દિવસની અંદર ગ્રાહક પાસેથી કોઈપણ ચાર્જ લીધા વિના એકાઉન્ટને બંધ કરવામાં આવશે.
