નવરાત્રીના પ્રથમ દિવસે હિંદુઓ ઘટસ્થાપન કરે છે અને દેવીનું આવાહન તથા પૂજન કરે છે. આ પૂજન નવ દિવસ સુધી ચાલે છે. નવમે દિવસે ભગવતીનું વિસર્જન થાય છે. કેટલાક લોકો નવરાત્રમાં વ્રત પણ કરે છે. ઘટસ્થાપન કરનારા આઠમ કે નોમને દિવસે કુમારીભોજન પણ કરાવે છે.
કળશ સ્થાપનનો શુભ સમય 15 ઓક્ટોબરે સવારે 11:48 થી બપોરે 12:36 સુધીનો રહેશે. આ રીતે, કલશ સ્થાપન માટે શુભ સમયનો સમયગાળો માત્ર 48 મિનિટ છે.
નવરાત્રી ક્યારે શરૂ થઈ રહી છે?
15 ઑક્ટોબર 2023 (રવિવાર) : શૈલપુત્રી માની ઘાટ સ્થાપન, પૂજા.
16 ઓક્ટોબર 2023 (સોમવાર): દ્વિતિયા મા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા.
17 ઓક્ટોબર 2023 (મંગળવાર): તૃતીયા મા ચંદ્રઘંટા પૂજા.
18મી ઓક્ટોબર 2023 (બુધવાર): ચતુર્થી મા કુષ્માંડા કી પૂજા.
19 ઓક્ટોબર 2023 (ગુરુવાર): પંચમી મા સ્કંદમાતા કી પૂજા.
20 ઓક્ટોબર 2023 (શુક્રવાર): ષષ્ઠી મા કાત્યાયનીની પૂજા.
21મી ઓક્ટોબર 2023 (શનિવાર): સપ્તમી મા કાલરાત્રી કી પૂજા.
22 ઓક્ટોબર 2023 (રવિવાર): અષ્ટમી મા મહાગૌરી કી પૂજા. દુર્ગા મહા અષ્ટમી પૂજા
23 ઓક્ટોબર 2023 (સોમવાર): નવમી મા સિદ્ધિદાત્રી કી પૂજા. દુર્ગા મહા નવમી પૂજા.
24 ઓક્ટોબર 2023 (મંગળવાર): દશમી નવરાત્રી પારણા દુર્ગા વિસર્જન. વિજય દશમી
દશેરા ક્યારે છે?
આ વર્ષે નવરાત્રિ રવિવાર 15 ઓક્ટોબર 2023 ના રોજ શરૂ થશે, નવરાત્રી 23 ઓક્ટોબર 2023 મંગળવારના રોજ સમાપ્ત થશે, જ્યારે વિજયાદશમી અથવા દશેરાનો તહેવાર 24 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવશે. અશ્વિન મહિનાની પ્રતિપદા તિથિ 14 ઓક્ટોબર 2023 રાત્રે 11:24 મિનિટથી શરૂ થશે. તે 15 ઓક્ટોબરના રોજ બપોરે 12:32 સુધી ચાલશે. ઉદય તિથિ અનુસાર, શારદીય નવરાત્રિ 15 ઓક્ટોબરથી શરૂ થશે.
હિંદુ ધર્મમાં નવરાત્રીનો તહેવાર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં નવરાત્રી વર્ષમાં 4 વખત આવે છે. 2 નવરાત્રી પ્રગટ છે અને 2 નવરાત્રી ગુપ્ત છે. આ 9 દિવસીય મહાપર્વના પ્રથમ દિવસે ઘટસ્થાપન કરવામાં આવે છે અને મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. નવરાત્રીના નવ દિવસો દરમિયાન ઉપવાસ પણ રાખવામાં આવે છે. મા દુર્ગાની પૂજા તમામ નિયમો સાથે કરવામાં આવે છે.
દશેરા પર્વ પર બે શુભ યોગ બની રહ્યા છે
જ્યોતિષ વેદ પ્રકાશ શાસ્ત્રીના જણાવ્યા અનુસાર આ વર્ષે દશેરા પર બે શુભ યોગ બની રહ્યા છે. આ દિવસે રવિ યોગ સવારે 06 થી 27 થી 03 થી 38 સુધી રહેશે. આ પછી, આ યોગ 25 ઓક્ટોબરના રોજ સાંજે 6:38 થી સવારે 6:28 સુધી રહેશે. તે જ સમયે, દશેરા પર વધારો યોગ બપોરે 03:40 થી શરૂ થશે અને આખી રાત ચાલશે.
નવરાત્રી અને દશેરા વચ્ચે શું તફાવત છે?
નવરાત્રી એ નવ રાત્રિનો પવિત્ર તહેવાર છે અને તેના પછીના દસમા દિવસે દશેરા ઉજવવામાં આવે છે. અશ્વિન શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા તિથિથી દુર્ગા પૂજાનો તહેવાર શરૂ થાય છે. નવરાત્રિ દરમિયાન મા દુર્ગાના નવ અલગ-અલગ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર દશેરા સાથે સમાપ્ત થાય છે. દશેરાના દિવસે રાવણનો અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે છે. દશેરાના દિવસે ભગવાન રામે રાવણનો વધ કરીને યુદ્ધ જીત્યું હતું. આ તહેવાર અસત્ય પર સત્ય અને અધર્મ પર ધર્મની જીત તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવારને વિજયાદશમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
વિજયાદશમીનો સંબંધ મા દુર્ગા સાથે છે
દર વર્ષે અશ્વિન માસના શુક્લ પક્ષની દશમના દિવસે દશેરાનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મા દુર્ગાએ આ દિવસે મહિષાસુરનો વધ કર્યો હતો, તેથી આ તહેવાર શારદીય નવરાત્રીના દસમા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ સાથે દેશભરમાં અલગ-અલગ જગ્યાએ રાવણનું દહન કરવામાં આવે છે અને દરેક જગ્યાની પરંપરાઓ સંપૂર્ણપણે અલગ છે. આ દિવસે શસ્ત્રોની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે શમી વૃક્ષની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે વાહન, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ વસ્તુઓ, સોનું, ઝવેરાત અને નવા કપડા વગેરેની ખરીદી કરવી શુભ છે.
શારદીય નવરાત્રી
અશ્વિન મહિનામાં જ શરદ ઋતુની શરૂઆત થાય છે, તેથી અશ્વિન મહિનાની નવરાત્રિને શારદીય નવરાત્રિ કહેવાય છે. શારદીય નવરાત્રિમાં દરેક ઘરમાં મા દુર્ગાની પૂજા અને ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. મા દુર્ગાની નિષ્ઠાપૂર્વક પૂજા કરવાથી ભક્તોની મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે અને મા દુર્ગાની કૃપા પણ બની રહે છે. નવરાત્રિમાં મા દુર્ગાને શક્તિ તરીકે પૂજવામાં આવે છે. પશ્ચિમ બંગાળમાં આ નવરાત્રી દરમિયાન દુર્ગા પૂજા ઉજવવામાં આવે છે.
