લોકશાહીના મહાન પર્વની આજે જાહેરાત, આચારસંહિતા લાગુ પડતાં જ ચૂંટણી પંચ બની જશે ‘મહાબલી’!

• તારીખોની જાહેરાત બાદ સમગ્ર દેશમાં આચારસંહિતા લાગુ થશે    
• જાહેરાતો નહીં કરી શકાય 

ચૂંટણી પંચ આજે લોકસભા ચૂંટણી સાથે જોડાયેલી તારીખોની જાહેરાત કરવા જઈ રહ્યું છે. આ સાથે સમગ્ર દેશમાં આચારસંહિતા પણ લાગુ કરવામાં આવશે. આચારસંહિતા લાગુ થયા બાદ નેતાઓ અને સરકારમાં સામેલ લોકો પર અનેક પ્રકારના નિયંત્રણો લાદવામાં આવે છે.

આદર્શ આચાર સંહિતાનો ખુલાસો:

ચૂંટણી પંચ આગામી લોકસભા ચૂંટણી (લોકસભા ચૂંટણી 2024)ની તારીખો આજે એટલે કે શનિવારે જાહેર કરશે. આ સાથે સમગ્ર દેશમાં આચારસંહિતા પણ લાગુ કરવામાં આવશે અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી અકબંધ રહેશે. સ્વતંત્ર અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવવા માટે ચૂંટણી પંચે કેટલાક નિયમો બનાવ્યા છે, જેને આચારસંહિતા કહેવામાં આવે છે. તેના અમલીકરણની સાથે જ ઘણા ફેરફારો થાય છે. સરકારની કામગીરીમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો થાય છે.

1. સરકારી જાહેરાતો પર પ્રતિબંધ

ચૂંટણી પેનલની માર્ગદર્શિકા જણાવે છે કે ચૂંટણીની જાહેરાત થયા પછી, મંત્રીઓ અને અન્ય અધિકારીઓને કોઈપણ નાણાકીય અનુદાનની જાહેરાત અથવા વચન આપવાથી પ્રતિબંધિત કરવામાં આવે છે.
સરકારી કર્મચારીઓ સિવાય સરકાર સાથે સંકળાયેલ કોઈપણ વ્યક્તિને, શિલાન્યાસ અથવા કોઈપણ પ્રકારની યોજનાઓ અથવા યોજનાઓ શરૂ કરવાથી પ્રતિબંધિત.
આ સમયગાળા દરમિયાન, રસ્તાઓનું નિર્માણ, પીવાના પાણીની સુવિધા વગેરેને લગતા વચનો આપી શકાતા નથી.

2. સરકાર અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓની બદલી પણ કરી શકતી નથી

કેન્દ્ર સરકારના અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓ ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી ચૂંટણી પંચના કર્મચારીઓ તરીકે કામ કરે છે.
આચારસંહિતા હેઠળ, સરકાર કોઈપણ સરકારી અધિકારી અથવા કર્મચારીની બદલી કે પોસ્ટ કરી શકતી નથી. કોઈપણ અધિકારીની બદલી કે પોસ્ટિંગ જરૂરી હોય તો પણ પંચની પરવાનગી લેવાની રહેશે.

3. સરકારી નાણાનો ઉપયોગ કરી શકતા નથી

આચારસંહિતા દરમિયાન, સરકારી નાણાનો ઉપયોગ જાહેરાત અથવા જનસંપર્ક માટે કરી શકાતો નથી. જો આવી જાહેરાતો પહેલાથી ચાલી રહી હોય તો તેને દૂર કરવામાં આવશે.
કોઈ નવું આયોજન, બાંધકામ, ઉદ્ઘાટન કે શિલાન્યાસ થઈ શકશે નહીં. જો કોઈ કામ શરૂ થઈ ગયું હોય તો તે આગળ વધી શકે છે.
જો કોઈ પણ પ્રકારની કુદરતી આફત કે રોગચાળો હોય, તો સરકાર કોઈ પગલાં લેવા માંગતી હોય, તો તેણે પહેલા ચૂંટણી પંચની પરવાનગી લેવી પડશે.
સરકારી વિમાન, વાહનો, મશીનરી અને કર્મચારીઓ સહિત સરકારી પરિવહનનો ઉપયોગ શાસક પક્ષના હિતોને આગળ વધારવા માટે કરી શકાતો નથી.
ચૂંટણી સભાઓ યોજવા માટેના મેદાનો અને ફ્લાઈટ્સ માટે હેલિપેડ જેવા જાહેર સ્થળો તમામ પક્ષો અને ઉમેદવારો માટે સમાન નિયમો અને શરતો પર સુલભ હોવા જોઈએ.

4. પ્રચાર સંબંધિત નિયમો અને પ્રતિબંધો

મંદિર, મસ્જિદ, ચર્ચ, ગુરુદ્વારા અથવા કોઈપણ ધાર્મિક સ્થળનો ચૂંટણી પ્રચાર માટે ઉપયોગ કરી શકાતો નથી.
રાજકીય પક્ષો ચૂંટણી પ્રચાર માટે ગમે તેટલા વાહનો (દ્વિચક્રી વાહનો સહિત)નો ઉપયોગ કરી શકે છે, પરંતુ પહેલા રિટર્નિંગ ઓફિસરની પરવાનગી લેવી જરૂરી છે.
કોઈપણ પક્ષ કે ઉમેદવારે રેલી કે સરઘસ કાઢતા પહેલા અથવા ચૂંટણી સભા યોજતા પહેલા પોલીસની પરવાનગી લેવી પડશે.
રાત્રે 10 વાગ્યાથી સવારે 6 વાગ્યા સુધી ડીજેનો ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. રેલી યોજવી હોય તો પણ સવારે 6 વાગ્યા પહેલા નહીં અને 10 વાગ્યા પછી નહીં.
ચૂંટણી પંચના મતે, વિશ્રામગૃહો, ડાક બંગલા અને અન્ય સરકારી આવાસ પર શાસક પક્ષ કે તેના ઉમેદવારોનો ઈજારો ન હોવો જોઈએ. પરંતુ કોઈપણ પક્ષ દ્વારા પ્રચાર કાર્યાલય તરીકે ચૂંટણી પ્રચાર માટે અથવા જાહેર સભાઓનું આયોજન કરવા માટે

5. રેટરિક અંગેના નિયમો

કોઈપણ પક્ષ અથવા ઉમેદવાર એવી કોઈપણ પ્રવૃત્તિમાં સામેલ ન થાય કે જે હાલના મતભેદોને વધારી શકે અથવા પરસ્પર દ્વેષ પેદા કરી શકે અથવા વિવિધ જાતિઓ અને સમુદાયો, ધાર્મિક અથવા ભાષાના આધારે લોકો વચ્ચે તણાવ પેદા કરી શકે.
જ્યારે પણ કોઈપણ પક્ષ તેના પ્રતિસ્પર્ધી પક્ષની ટીકા કરે છે, ત્યારે તેની નીતિઓ અને કાર્યક્રમો તેના ભૂતકાળના રેકોર્ડ્સ અને કાર્ય સુધી મર્યાદિત રહેશે. પક્ષો અને ઉમેદવારોએ ખાનગી જીવનના તમામ પાસાઓની ટીકા કરવાનું ટાળવું જોઈએ જે અન્ય પક્ષોના નેતાઓ અથવા કાર્યકરોની જાહેર પ્રવૃત્તિઓ સાથે જોડાયેલ નથી.
અન્ય પક્ષો અથવા તેમના કાર્યકરોની વણચકાસાયેલ આરોપોના આધારે ટીકા કરવાનું ટાળવું જોઈએ.

6. કેટલાક મહત્વપૂર્ણ નિયમો ચૂંટણીના દિવસે પણ લાગુ પડે છે.

શાંતિપૂર્ણ અને વ્યવસ્થિત મતદાન સુનિશ્ચિત કરવા અને મતદારોને કોઈપણ મુશ્કેલી અથવા અવરોધ વિના તેમના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરવાની સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ચૂંટણી ફરજ પરના અધિકારીઓને સહકાર આપો.
અગાઉના ચોવીસ કલાક દરમિયાન અને મતદાનના દિવસે દારૂ પીરસવા અથવા વહેંચવા પર પ્રતિબંધ.
રાજકીય પક્ષો અને ઉમેદવારો દ્વારા સ્થાપિત મતદાન મથકો અને શિબિરોની નજીક બિનજરૂરી ભીડ એકત્ર કરવા પર પ્રતિબંધ.
તેમનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે.

7. ચૂંટણી પંચ મહાબલી બન્યું

આચારસંહિતા દરમિયાન, મંત્રીઓ, મુખ્યમંત્રીઓ અને ધારાસભ્યો પર ઘણા પ્રકારના નિયંત્રણો લાદવામાં આવે છે. જો સરકાર કંઈપણ કરવા માંગતી હોય તો તેણે પહેલા આયોગને જાણ કરવી પડશે અને તેની મંજૂરી લેવી પડશે.  કેન્દ્ર અથવા રાજ્યના કોઈપણ મંત્રી ચૂંટણી પ્રક્રિયા સાથે સંકળાયેલા કોઈપણ અધિકારીને બોલાવી શકશે નહીં.