વિશ્વ લીવર દિવસ દર વર્ષે 19 એપ્રિલે યકૃતના સ્વાસ્થ્ય ના મહત્વ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા અને લીવરના રોગોને અટકાવવા માટે મનાવવામાં આવે છે. આ વર્ષે, વિશ્વ યકૃત દિવસ શુક્રવાર, 19 એપ્રિલ 2024 ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. લીવર આપણા શરીરનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ અંગોમાંનું એક છે, તે પોષક તત્વોની પ્રક્રિયા કરવા, ઝેરતત્વોને ફિલ્ટર કરવા અને પિત્ત ઉત્પન્ન કરવા માટે જવાબદાર છે. શરીરની સામાન્ય કામગીરી માટેહેલ્થી લીવરના મહત્વ વિશે લોકોને શિક્ષિત કરવા માટે વિશ્વ યકૃત દિવસ મહત્વપૂર્ણ છે. હેલ્થી લીવર માટે સંતુલિત આહાર લેવો, નિયમિત કસરત કરવી અને આલ્કોહોલના સેવનથી દૂર રહેવું અને હેલ્થી લાઇફસ્ટાઇલ અપનાવી જરૂરી છે. યુરોપિયન એસોસિએશન ફોર ધ સ્ટડી ઓફ ધ લિવર રા 2010માં પ્રથમ વિશ્વ લિવર ડેની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. 19 એપ્રિલ 1966ના રોજ EASLની સ્થાપનાની યાદમાં તે દર વર્ષે 19 એપ્રિલે ઉજવવામાં આવે છે. વિશ્વ યકૃત દિવસ 19ના રોજ ઓળખવામાં આવે છે. લીવરના રોગો અંગે જાગૃતિ લાવવા દર વર્ષે એપ્રિલમાં માનવામાં આવે છે. રિપોર્ટ મુજબ, લીવરની બીમારીઓને કારણે દર વર્ષે લગભગ 20 લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે . 2030 સુધીમાં આ સંખ્યામાં 35 ટકાનો વધારો થઇ શકે છે. વર્લ્ડ લિવર ડે 2024 ની થીમ છે ‘ જાગ્રત રહો, નિયમિત લિવર ચેક-અપ કરાવો અને ફેટી લિવરના રોગોને અટકાવો. લીવર-સંબંધિત રોગોની સંખ્યામાં વધારો રોગની ગંભીરતા, જોખમી પરિબળો અને નિવારણ વિશે જાગૃતિના અભાવ સાથે જોડાયેલો છે. તે વધુ વજનવાળા, મેદસ્વી અને ડાયાબિટીસવાળા લોકોની વધતી સંખ્યા સાથે પણ જોડાયેલું છે. આ બધા નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લિવર ડિસીઝ અને હેપેટોસેલ્યુલર કાર્સિનોમા માટે જોખમી પરિબળો છે.
લિવર સંબંધિત રોગ ફેટી લિવરથી શરૂ થાય છે. જો કે, ફેટી લીવર પણ ત્રણ તબક્કામાં વહેંચાયેલું છે. આ અંતર્ગત ગ્રેડ 1, ગ્રેડ 2 અને ગ્રેડ 3 છે. જો કે, જ્યાં સુધી ફેટી લીવર ગ્રેડ 3 ના સ્તર પર ન આવે ત્યાં સુધી લીવરને સાજા કરી શકાય છે. પરંતુ ફેટી લિવરના છેલ્લા સ્ટેજ પછી, ફાઈબ્રોસિસ એક રોગ બની જાય છે અને પછી તે સિરોસિસમાં ફેરવાય છે. જે દરમિયાન એકમાત્ર ઉપાય લિવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ છે. ડોક્ટરોના જણાવ્યા અનુસાર દર વર્ષે લગભગ 30 લાખ લોકોને લિવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટની જરૂર પડે છે.આહાર અને વ્યાયામ પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે: લીવરને લગતી ઘણી બીમારીઓ છે, જેમાં લીવર ટીબી, લીવર કેન્સર, હેપેટાઈટીસ અને ફેટી લીવર અને અન્ય રોગો છે જે ખૂબ જ ગંભીર સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. લિવરની બીમારીથી બચવા માટે ખાવા-પીવા પર વિશેષ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. આ સિવાય તમારી દિનચર્યામાં કસરતને પણ મહત્વ આપવું જોઈએ. કારણ કે આજના યુગમાં દરેક વસ્તુ રીમોટ કંટ્રોલ ઓપરેટ થઈ ગઈ છે. લોકો ચાલવાનું, કસરત કરવાનું અને શારીરિક કામ કરવાનું ભૂલી ગયા છે. જેના કારણે લીવરને લગતી તમામ બીમારીઓ ઘેરી લે છે.
દારૂ અને બિનઆરોગ્યપ્રદ ખોરાકના સેવનથી દૂર રહેવાની જરૂર છેઃ આજના યુગમાં દારૂ અને સિગારેટનું સેવન સામાન્ય બની ગયું છે. એટલું જ નહીં, બાળકો શાળાના સમયથી જ દારૂ અને સિગારેટનું સેવન કરવા લાગ્યા છે. બાદમાં તેઓ લિવર ફાઈબ્રોસિસ અને લિવર સિરોસિસ જેવા ગંભીર રોગોથી પીડાય છે. આવી સ્થિતિમાં સ્વસ્થ રહેવા માટે માત્ર આલ્કોહોલ અને સિગારેટના સેવનથી દૂર રહેવું જરૂરી છે, પરંતુ બિનઆરોગ્યપ્રદ ખોરાકને ના કહેવાની આદત પણ બનાવવી જરૂરી છે. જ્યાં એક તરફ જંક ફૂડ ખાવાથી ફેટી લિવરની સમસ્યા સર્જાય છે, તો બીજી તરફ દારૂ અને સિગારેટના વધુ પડતા સેવનથી લિવર ફાઈબ્રોસિસ અને પછી લિવર સિરોસિસ જેવી ગંભીર બીમારીઓનું જોખમ વધી જાય છે.
શું કાળજી રાખવી જોઈએ
લોકો તેમના લીવરની સંભાળ લેવા માટે પગલાં લે તેવી સલાહ આપવામાં આવે છે. સંતુલિત આહાર લેવાથી, નિયમિત વ્યાયામ કરવાથી અને આલ્કોહોલ અને તમાકુને ટાળીને આ કરી શકાય છે. તેમાં પૂરતી ઊંઘ લેવી અને તણાવ ઘટાડવો પણ સામેલ છે.બીમારીમાં સુધાર કરવા માટે યકૃતના રોગની વહેલાસર તપાસ કરવી મહત્વપૂર્ણ છે. નિયમિત તપાસ અને સમયસર સારવાર દ્વારા આ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. વિશ્વ યકૃત દિવસ યકૃત રોગના લક્ષણો અને વહેલી તપાસ અને સારવારના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવાની તક પણ પૂરી પાડે છે.
લીવર સાફ કરવા માટેની ટીપ્સ
લસણ, ગ્રેપફ્રૂટ, ગાજર, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી, સફરજન અને અખરોટ ખાઓ
ઓલિવ તેલનો ઉપયોગ કરો
લીંબુ અને લીંબુનો રસ અને ગ્રીન ટી લો
વૈકલ્પિક અનાજ (ક્વિનોઆ, બાજરી અને બિયાં સાથેનો દાણો) પસંદ કરો
ક્રુસિફેરસ શાકભાજી (કોબી, બ્રોકોલી અને કોબીજ) ઉમેરો. ખોરાકમાં હળદરનો ઉપયોગ કરો
તમારા લીવરને સ્વસ્થ રાખવા માટે, તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અનુસરો
તંદુરસ્ત લિવરનું લક્ષણ શું છે
હેલ્ધી લીવર એટલે કે તમારું મેટાબોલિઝમ પણ સારું છે. તેના આધારે એ જાણી શકાય છે કે તમારું લિવર બરાબર કામ કરી રહ્યું છે કે નહીં.જો તમે ઉર્જાવાન અનુભવો છો, તો તેનો અર્થ એ છે કે તમારું મેટાબોલિઝમ પણ યોગ્ય રીતે કામ કરી રહ્યું છે જે સ્વસ્થ લિવરની નિશાની છે. ખોરાકનું પાચન યોગ્ય રીતે થાય છે, જો ગેસ-એસીડીટી જેવી સમસ્યા ન હોય તો આ પણ સ્વસ્થ લીવરની નિશાની છે. ભૂખ ન લાગવી એ લીવરની સમસ્યાનું પ્રથમ લક્ષણ છે. જો તમને સમયસર ભૂખ લાગે છે અને ખોરાક યોગ્ય રીતે પચી જાય છે તો તે એક સ્વસ્થ સંકેત છે.
વર્લ્ડ લિવર ડે 2024 ની થીમ છે ‘ જાગ્રત રહો, નિયમિત લિવર ચેક-અપ કરાવો અને ફેટી લિવરના રોગોને અટકાવો
