જો સરકાર મદરેસાને લાયક અને યોગ્ય શિક્ષકો આપે તો તેમની નિમણૂંક કરવી પડશે: સુપ્રીમ કોર્ટ
સુપ્રીમ કોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ અવલોકન કરતા કહ્યું છે કે સહાયિત લઘુમતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ/શાળાઓ/કોલેજો પોતાની મરજીથી શિક્ષકોની નિમણૂક કરી શકે નહીં. જો સરકાર તેમને લાયક અને યોગ્ય શિક્ષકો આપે તો તેમની નિમણૂક કરવી પડશે. આ નિર્ણય સંભળાવતા સુપ્રીમ કોર્ટે પશ્ચિમ બંગાળ મદરેસા સર્વિસ કમિશન એક્ટ, 2008ને માન્ય જાહેર કર્યો હતો.
કોલકાતા હાઈકોર્ટે આ કાયદાની કલમ 8, 10, 11, 12 ને ગેરબંધારણીય ગણાવી હતી અને કહ્યું હતું કે આ જોગવાઈ બંધારણના અનુચ્છેદ 30(1)નું ઉલ્લંઘન છે, જે લઘુમતીઓને તેમની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સ્થાપના અને સંચાલન કરવાની મંજૂરી આપે છે.
આ આદેશને પશ્ચિમ બંગાળ સરકાર અને મદરેસાઓ માટે સેવા આયોગ દ્વારા નામાંકિત કરાયેલા કેટલાક ઉમેદવારોએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો. આ પછી મજના હાઈ મદરેસા વગેરેએ ફરીથી સુપ્રીમ કોર્ટમાં રિટ પિટિશન દાખલ કરી હતી જેને જસ્ટિસ સુધાંશુ ધુલિયાની બેન્ચે ફગાવી દીધી હતી.
અગાઉ, જાન્યુઆરી 2020માં કોર્ટે હાઇકોર્ટના નિર્ણયને બાજુ પર રાખ્યો હતો અને પશ્ચિમ બંગાળ મદ્રેસા સેવા આયોગ અધિનિયમ, 2008 ને સમર્થન આપ્યું હતું. આ કાયદા દ્વારા સરકાર સહાયિત મદરેસાઓમાં લાયકાત ધરાવતા શિક્ષકોની નિમણૂક કરી રહી હતી. મદરેસાઓએ કહ્યું કે સરકારે મદરેસા સેવા આયોગની સ્થાપના કરીને કલમ 30(1) હેઠળ તેમના બંધારણીય અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે. કારણ કે કમિશન સરકારનો એક ભાગ છે અને તે એવા શિક્ષકોની યાદી મોકલે છે જેમને મદરેસામાં ભણાવવા માટે નિમણૂક કરવાની જરૂર છે.
ખંડપીઠે, તેમના ચુકાદામાં અવલોકન કર્યું હતું કે ટીએમએ પાઈ ફાઉન્ડેશન કેસ (1993)માં 11 જજની બેન્ચે અવલોકન કર્યું હતું કે લઘુમતી સંસ્થાઓને બંધારણની કલમ 30(1) હેઠળ સંપૂર્ણ અધિકારો નથી. જો તેઓ સરકાર પાસેથી નાણાકીય સહાય લેતા હોય તો તેઓએ સરકારની યોગ્યતા અને શ્રેષ્ઠતાના માપદંડોનું પાલન કરવું પડશે. કારણ કે શિક્ષકો શું ભણાવે છે તે જોવાનું કામ સરકારનું છે. યોગ્યતા અને શ્રેષ્ઠતાની વિભાવનામાંથી કોઈપણ વિચલન લઘુમતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને વિવિધ નિર્ણયોમાં પરિકલ્પિત લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે અસરકારક વાહન બનવાની મંજૂરી આપશે નહીં. વધુમાં, જો માત્ર યોગ્યતા જ ન હોય અને સંચાલક માપદંડ ન હોય, તો લઘુમતી સંસ્થાઓ બિન-લઘુમતી સંસ્થાઓ સાથે ગતિ રાખવાને બદલે પાછળ રહી શકે છે.
કોર્ટે તેના ચુકાદામાં જણાવ્યું હતું કે જો કોઈ લઘુમતી સંસ્થા પાસે નિયમનકારી શાસન હેઠળ આપવામાં આવેલા ઉમેદવારો કરતાં વધુ સારા ઉમેદવારો ઉપલબ્ધ હોય, તો સંસ્થા ચોક્કસપણે ઓથોરિટીના ઉમેદવારને નકારી શકે છે. પરંતુ જો કમિશન દ્વારા શિક્ષણ આપવા માટે નામાંકિત કરાયેલ વ્યક્તિ અન્યથા વધુ લાયક અને યોગ્ય હોય, તો લઘુમતી સંસ્થા તેને નકારીને સંસ્થાને શ્રેષ્ઠતા હાંસલ કરવામાં અવરોધ કરશે. આમ આવી કોઈપણ અસ્વીકાર બંધારણની કલમ 30(1) હેઠળ સુરક્ષિત અધિકારોના દાયરામાં રહેશે નહીં.
કોર્ટે કહ્યું કે શિક્ષકો/બિનશિક્ષકોની નિમણૂક એ લઘુમતી સંસ્થાઓના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન નથી. શિક્ષકોનું વહીવટી અને શિસ્ત નિયંત્રણ સંસ્થાઓ પાસે રહે છે. કોર્ટે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે સર્વિસ કમિશન એક્ટની જોગવાઈઓના અનુસંધાનમાં કમિશન દ્વારા કરાયેલા તમામ નોમિનેશન યોગ્ય અને લાગુ કરવા યોગ્ય છે.
