ખેતી અર્થતંત્રની કરોડ રજ્જુ, તેમાં પ્રોત્સાહન ખૂબ જરૂરી

• દેશના આર્થિક અને સામાજિક માળખામાં કૃષિ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે.

• આગામી બજેટ નવી જમીનને તોડવા અને વધુ મજબૂત, ટકાઉ અને સમાવિષ્ટ કૃષિ લેન્ડસ્કેપ વિકસાવવાની એક મહત્વપૂર્ણ તક હોઈ શકે છે.

એક તરફ, એમએસપીમાં વધારો અને પાક વીમા યોજનાઓ જેવી તાજેતરની પહેલોએ આશાના કિરણો જગાવ્યા છે, બીજી તરફ, વધતા કૃષિ ખર્ચ, અસ્થિર બજાર કિંમતો, દેવાના બોજમાં દબાયેલા ખેડૂતો, આબોહવા પરિવર્તન અને મર્યાદિત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નવેસરથી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા સૂચવે છે.

આબોહવા પરિવર્તન માત્ર કૃષિ ક્ષેત્રની જ નહીં પરંતુ સમગ્ર માનવતા માટે એક સમસ્યા તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. બજેટમાં ટપક સિંચાઈ, જમીન સંરક્ષણ તકનીકો અને દુષ્કાળ-પ્રતિરોધક પાકની જાતોને અપનાવવા જેવી આબોહવા-સ્થિતિસ્થાપક પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. ઓર્ગેનિક ખેતીના સાધનો અને ઇનપુટ્સ માટે કર મુક્તિ અને સબસિડી ખેડૂતોને રાસાયણિક ખાતરોથી દૂર રહેવા પ્રોત્સાહિત કરી શકે છે.

સિંચાઈ અને કૃષિ પ્રક્રિયા માટે પુન:પ્રાપ્ય ઉર્જા સ્ત્રોતોમાં રોકાણ અશ્મિભૂત ઇંધણ પરની નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે અને ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન ઘટાડી શકે છે. ખેડૂતો દેશની અર્થવ્યવસ્થાની કરોડરજ્જુ છે. બિયારણ, ખાતર, વીજળી અને પાણી પર જંગી સબસિડી હોવા છતાં, મોટાભાગના ખેડૂતો આત્મહત્યા અને આંદોલન તરફ દોરી જતા સતત તકલીફમાં રહે છે. ભારતમાં ખેડૂતોની સરેરાશ આવક તેનાથી પણ ઓછી છે. બજેટમાં તે નીતિઓને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ જે તેમની આવકમાં વધારો કરે અને તેમના જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરે.

પીએમ-કિસાન જેવી સીધી આવક સહાયક યોજનાઓ માટે ફાળવણીમાં વધારો કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને તે નાણાકીય સ્થિરતા પ્રદાન કરી શકે છે. ખેડૂતોને તેમની ઉપજના વાજબી ભાવ આપવા માટે, સમગ્ર દેશમાં જાહેર કરાયેલ લઘુત્તમ ટેકાના ભાવે દરેક પાકની ખરીદી સુનિશ્ચિત કરવા માટે બજેટમાં વિશેષ જોગવાઈ કરવી જોઈએ. કૃષિ ખર્ચમાં વધારો થવાને કારણે ભારતીય ખેડૂતો ગંભીર ધિરાણની તંગીનો સામનો કરી રહ્યા છે. દેવાના બોજથી દબાયેલા ખેડૂતો આત્મહત્યા કરવા મજબૂર છે.

એનસીઆરબીના ડેટા અનુસાર, 2022માં આત્મહત્યા કરનારા 5,207 ખેડૂતોમાંથી 4,999 પુરુષો અને 208 મહિલાઓ હતી. આગામી બજેટમાં દેવું રાહત યોજનાઓ, વ્યાજમુક્ત લોન કે પાક વીમા કાર્યક્રમો માટે વધુ ભંડોળની જોગવાઈ કરવી જરૂરી છે.
કૃષિની પ્રગતિ મજબૂત માળખાકીય સુવિધાઓ પર આધારિત છે. સિંચાઈની નહેરો, સંગ્રહ સુવિધાઓ અને ગ્રામીણ રસ્તાઓ જેવા મહત્ત્વના માળખામાં રોકાણ વધારી શકાય છે. ગ્રામીણ વિદ્યુતીકરણમાં રોકાણ અને માહિતી ટેકનોલોજીની સુધારેલી પહોંચ ખેડૂતોને હવામાનની પેટર્ન, બજારના વલણો અને શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓ વિશેના જ્ઞાનથી સજ્જ કરી શકે છે.

ફૂડ પ્રોસેસિંગ અને પેકેજિંગ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં રોકાણ બગાડ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, ઉત્પાદનોને ટકાઉ બનાવી શકે છે અને ખેડૂતો માટે ઉચ્ચ વળતર પેદા કરી શકે છે.બજેટમાં કૃષિ શિક્ષણ અને કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમોમાં રોકાણને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ. કૃષિ ઉદ્યોગસાહસિકતા અને એગ્રીટેક સ્ટાર્ટઅપ્સને પ્રોત્સાહન આપવાથી નવીનતાને પ્રોત્સાહન મળી શકે છે અને ગ્રામીણ યુવાનો માટે નવી તકો ઊભી થઈ શકે છે.