ધનતેરસ એ કારતક મહિનામાં કૃષ્ણ પક્ષના દિવસે ઉજવવામાં આવતો તહેવાર છે. ધન તેરસને ધન ત્રયોદશી અને ધન્વંતરી જયતિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે અમૃત કલશ સાથે દેખાયો. તેથી જ ધન તેરસને ધન્વંતરી જયંતી પણ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે ધન્વંતરિ ભગવાન સમુદ્ર મંથનમાંથી પ્રગટ થયા ત્યારે તેમના હાથમાં અમૃત ભરેલો કલશ હતો. એટલા માટે ધન તેરસ પર વાસણો ખરીદવાની પરંપરા છે. 
ધનતેરસ 2023: શુભ સમય
કારતક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ત્રયોદશી તિથિ 10 નવેમ્બરે બપોરે 12:35 વાગ્યે શરૂ થશે અને 11 નવેમ્બરે બપોરે 01:57 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. ધનતેરસ તિથિ પર, પ્રદોષ કાળ દરમિયાન પૂજા કરવામાં આવે છે. તો 10 નવેમ્બરે ધનતેરસની ઉજવણી કરવામાં આવશે.
ધનતેરસ 2023: પ્રદોષ કાલ
કારતક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ત્રયોદશી તિથિએ, પ્રદોષ કાલ સાંજે 05:30 થી શરૂ થશે અને રાત્રે 08:08 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. દરમિયાન, વૃષભ કાલ પણ સાંજે 05:47 થી 07:34 સુધી શરૂ થશે. બંને ધનતેરસની તિથિએ પૂજા કરી શકે છે.
માનવ જીવનની સૌથી મોટી સંપત્તિ સારું સ્વાસ્થ્ય છે, તેથી આયુર્વેદના દેવતા ધન્વંતરિના જન્મ દિવસે સ્વાસ્થ્ય સ્વરૂપે સંપત્તિ મેળવવા માટે આ તહેવાર ઉજવવો જોઈએ.
1. ધન્વંતરી દેવ કી ષોડશોપચાર પૂજા છે વિધાન. ષોડશોપચાર એટલે કે 16 ક્રિયાઓ સાથે યોગ્ય રીતે પૂજા કરો. તેમાં પુષ્પો, ધૂપ, દીપક, પ્રસાદ, આચમન (શુદ્ધ જળ), દક્ષિણાયુક્ત તાંબુલ, આરતી, પરિક્રમા વગેરે છે.
2. ધનતેરસ પર પિત્તળ અને ચાંદીના વાસણો ખરીદવાની પરંપરા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વાસણો ખરીદવાથી સંપત્તિ અને સમૃદ્ધિ આવે છે. તેના આધારે તેને ધન ત્રયોદશી અથવા ધનતેરસ કહેવામાં આવે છે.
3. આ દિવસે સાંજે ઘરના મુખ્ય દરવાજા અને આંગણામાં દીવા પ્રગટાવવા જોઈએ. કારણ કે દિવાળીનો તહેવાર ધનતેરસથી જ શરૂ થાય છે.
4. ધનતેરસની સાંજે ભગવાન યમના નામનો દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે.
ધનતેરસ પર શું ખરીદવું?
ધનતેરસના દિવસે ખરીદેલી વસ્તુઓમાં 13 ગણો વધારો થાય છે. આ કારણે લોકો આ દિવસે વાસણોની ખરીદી સિવાય સોના-ચાંદીની વસ્તુઓ ખરીદે છે. સમૃદ્ધિ રહે છે, આ દિવસે સોનું, ચાંદી કે કોઈપણ વાસણ ખરીદવું ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.
ધનતેરસ પર આ વસ્તુઓ ખરીદો
ધનતેરસના દિવસે સોના-ચાંદી ઉપરાંત વાસણો, વાહન અને કુબેર યંત્રની ખરીદી કરવી શુભ છે. આ સિવાય સાવરણી ખરીદવી પણ શુભ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે સાવરણી ખરીદવાથી મા લક્ષ્મી કૃપાળુ માનવામાં આવે છે.
ધનતેરસ પૂજા
ધનતેરસના દિવસે સાંજના સમયે એટલે કે પ્રદોષના શુભ મુહૂર્તમાં ભગવાન કુબેર અને ધન્વંતરી દેવની મૂર્તિ સ્થાપિત કરો.
મા લક્ષ્મી અને ગણેશની પ્રતિમા અથવા ચિત્ર પણ સ્થાપિત કરો. પછી દીવો પ્રગટાવો અને પૂજા યોગ્ય રીતે શરૂ કરો.
બધા દેવોને તિલક લગાવો. આ પછી ફૂલ, ફળ વગેરે ચઢાવો.
ભગવાન કુબેરને સફેદ મીઠાઈ અને ભગવાન ધન્વંતરીને પીળી મીઠાઈ અર્પણ કરો.
પૂજા દરમિયાન ‘ઓમ હ્રીં કુબેરાય નમઃ’ આ મંત્રનો જાપ કરતા રહો.
ભગવાન ધન્વંતરીને પ્રસન્ન કરવા માટે આ દિવસે ધન્વંતરી સ્તોત્રનો પાઠ કરો.
