- સમગ્ર દેશમાં 33 હજારથી વધુનું વેઇટિંગ : વાલીઓની બાળકોને દત્તક લેવાની માનસિકતામાં આવ્યો છે બદલાવ
બાળકો એ ઈશ્વરનું રૂપ છે એ વાત સાચી છે પરંતુ ઘણા ખરા બાળકો એવા છે કે તેમને માતા પિતાની છત્રછાયા પણ મળતી નથી. ત્યારે આ બાળકોને માતા પિતાની હું મળે તે માટે દત્તક લેવાની યોજના સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી પરંતુ ભૂતકાળમાં આ યોજનાને જોઈએ તેવો સારો પ્રતિસાદ પણ મળ્યો ન હતો. પરંતુ હાલની સાંપ્રત પરિસ્થિતિમાં વાલીઓની માનસિકતામાં મહદ અંશે બદલાવ આવ્યો છે. ઘણા ખરા કિસ્સામાં હવે વાલીઓ પોતાનું સંતાન એટલે કે પોતાનું લોહી નહીં પરંતુ દત્તક બાળક લેવાનું પસંદ કરે છે જે ખરા અર્થમાં એક સારા ચિન્હ છે સમાજ માટે.
દેશમાં દત્તક લેવાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, એડોપ્શન રેગ્યુલેશન્સ 2022માં એક નવી જોગવાઈ ફરજિયાત કરવામાં આવી છે, જેમાં એવા બાળકો કે જેઓ તેમના નિર્ધારિત રેફરલ ચક્રમાં પરિવારો શોધી શક્યા નથી, તેઓને હવે અર.આઇ , એન.આર.આઇ, ઓસીઆઇ, પી.એ.પી ને ઓફર કરવામાં આવી રહી છે, પછી ભલે તેઓ કોઈપણ હોય. વરિષ્ઠતા પ્રોસ્પેક્ટિવ એડોપ્ટિવ પેરેન્ટ્સ દ્વારા આ પગલાંને ખૂબ આવકારવામાં આવ્યો છે.
ભારત દેશની વાત કરવામાં આવે તો ત્યારે 33,000 જેટલું વેઇટિંગ છે જે સૂચવે છે કે માતા-પિતા નિરાશીત બાળકોને દત્તક લેવા માટે આગળ આવી રહ્યા છે. આંકડાકીય માહિતી અનુસાર દેશના 4,000 થી વધુ નિરાશ્રીત બાળકોને માતા પિતાની હોફ મળી છે. દત્તક લેવાની સંખ્યા ફરીથી રોગચાળા પહેલાના સ્તરે પહોંચી ગઈ છે. સરકારી ડેટા દર્શાવે છે કે એપ્રિલ 2023 અને માર્ચ 2024 વચ્ચે ભારતમાં અને વિદેશમાં પરિવારો દ્વારા 4,009 બાળકોને દત્તક લેવામાં આવ્યા હતા.
છેલ્લી વખત દત્તક લેવાની સંખ્યા (દેશમાં અને આંતરરાષ્ટ્રીય) 4,000ને વટાવી ગઈ હતી જ્યારે 2018-19માં તે 4,027 પર પહોંચી હતી. ઉપરાંત, દેશમાં દત્તક લેવાની સંખ્યા 3,560 છે જે 2015-16 પછી સૌથી વધુ છે. 2022-23માં, દત્તક લેવાની કુલ સંખ્યા 3,441 હતી, જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષમાં 3,405 હતી. મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય હેઠળના સેન્ટ્રલ એડોપ્શન રિસોર્સ ઓથોરિટી દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલ ડેટા દર્શાવે છે કે 2023-24માં 4,009 દત્તકમાંથી 449 આંતર-દેશ દત્તક હતા.
દેશની અંદર દત્તક લેવાને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માટે દત્તક લેવાના વધારામાં ફાળો આપતું મુખ્ય પરિબળ ગણી શકાય. કાયદા હેઠળ એક મોટો ફેરફાર એ હતો કે દત્તક લેવાના આદેશો પસાર કરવાની સત્તા કોર્ટને બદલે જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટને આપવામાં આવી હતી. અધિકારીઓ વિલંબ ઘટાડવા માટે દત્તક લેવાની પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરવા તરફ પણ નિર્દેશ કરે છે.
વેઇટિંગ શા માટે લાંબુ ?
બાળકોને દત્તક લેવા માટેનું વેઇટિંગ ખૂબ વધી ગયું છે અને આ આંકડો 33,000 એ પહોંચી ગયો છે અત્યાર સુધી બાળકોને દત્તક લેવાની મંજૂરી કોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવતી હતી પરંતુ હવે દરેક જિલ્લાના કલેકટરોને આ અંગેની સત્તા સોંપવામાં આવી છે અને તેઓ જ બાળકોને દત્તક આપવા માટે પરવાનગી આપે છે. દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા સંપૂર્ણ ઓનલાઇન હોવાના કારણે જ વેઇટિંગ લિસ્ટ ખૂબ વધુ છે કારણ કે રેન્ડમાઇઝ પદ્ધતિ મારફત બાળકો ને દત્તક આપવામાં આવે છે.
