સામાન્ય રીતે કોઈપણ દેશમાં બે પ્રકારના કાયદા હોય છે. ફોજદારી કાયદો અને નાગરિક કાયદો.  ફોજદારી કાયદામાં ચોરી, લૂંટ, હુમલો, હત્યા જેવા ગુનાહિત કેસોની સુનાવણી થાય છે.  આમાં તમામ ધર્મો કે સમુદાયો માટે એક જ પ્રકારની કોર્ટ, પ્રક્રિયા અને સજાની જોગવાઈ છે.એટલે કે, હત્યા હિન્દુ કે મુસ્લિમ દ્વારા કરવામાં આવી છે કે પછી આ ગુનામાં જીવ ગુમાવનાર વ્યક્તિ હિન્દુ છે કે મુસ્લિમ, એફઆઈઆર, ટ્રાયલ અને સજામાં કોઈ ફરક નથી.

નાગરિક કાયદામાં, સજાને બદલે સમાધાન અથવા વળતર પર ભાર મૂકવામાં આવે છે.  ઉદાહરણ તરીકે, બે લોકો વચ્ચે મિલકતનો વિવાદ છે, કોઈએ તમારી બદનામી કરી છે, અથવા પતિ-પત્ની વચ્ચે કોઈ મુદ્દો છે, અથવા જાહેર સ્થળે મિલકતનો વિવાદ છે.આવા કિસ્સાઓમાં, કોર્ટ મામલો પતાવી દે છે અને પીડિત પક્ષને વળતર આપે છે.  નાગરિક કાયદાઓમાં પરંપરા, રિવાજો અને સંસ્કૃતિની વિશેષ ભૂમિકા હોય છે.

લગ્ન અને મિલકત સંબંધિત બાબતો નાગરિક કાયદા હેઠળ આવે છે.  ભારતમાં, વિવિધ ધર્મોના લગ્ન, કુટુંબ અને સંપત્તિ સંબંધિત બાબતોમાં રિવાજો, સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓનું વિશેષ મહત્વ છે.  આના આધારે, ચોક્કસ ધર્મ અથવા સમુદાય માટે જુદા જુદા કાયદા છે.  આ જ કારણ છે કે આપણે આવા કાયદાઓને વ્યક્તિગત કાયદા તરીકે પણ ઓળખીએ છીએ.ઉદાહરણ તરીકે, મુસ્લિમોના લગ્ન અને મિલકતની વહેંચણી મુસ્લિમ પર્સનલ લો દ્વારા થાય છે.  જ્યારે, હિંદુઓ હિંદુ મેરેજ એક્ટ દ્વારા લગ્ન કરે છે.  એ જ રીતે, ખ્રિસ્તીઓ અને શીખો માટે અલગ વ્યક્તિગત કાયદો છે.બીજી તરફ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ દ્વારા પર્સનલ લોને નાબૂદ કરીને બધા માટે સમાન કાયદો બનાવવાની માંગ કરવામાં આવી રહી છે.  એટલે કે, ભારતમાં રહેતા દરેક નાગરિક માટે વ્યક્તિગત બાબતોમાં સમાન કાયદો, ભલે તે ધર્મ કે જાતિના હોય.

જેમ કે- મુસ્લિમ પુરૂષો પર્સનલ લો હેઠળ 4 વખત લગ્ન કરી શકે છે, પરંતુ હિંદુ મેરેજ એક્ટ હેઠળ, પ્રથમ પત્ની જીવિત હોય ત્યારે બીજી પત્ની સાથે લગ્ન કરવું ગુનો છે. 1835માં બ્રિટિશ સરકારે એક રિપોર્ટ રજૂ કર્યો.  જેમાં ગુના, પુરાવા અને કોન્ટ્રાક્ટને લઈને દેશભરમાં એક સમાન કાયદો બનાવવાની વાત કહેવામાં આવી હતી.  1840માં તેનો અમલ પણ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ ધર્મના આધારે હિન્દુઓ અને મુસ્લિમોના પર્સનલ લોને તેનાથી અલગ રાખવામાં આવ્યા હતા.  અહીંથી જ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડની માંગ શરૂ થઈ હતી.

બીએન રાવ સમિતિની રચના 1941માં કરવામાં આવી હતી.  જેમાં હિન્દુઓ માટે કોમન સિવિલ કોડ બનાવવાની વાત કહેવામાં આવી હતી. આઝાદી બાદ 1948માં પ્રથમ વખત બંધારણ સભા સમક્ષ હિન્દુ કોડ બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.  તેનો હેતુ હિંદુ મહિલાઓને બાળલગ્ન, સતી પ્રથા, બુરખા પ્રથા જેવી ખોટી રિવાજોથી મુક્તિ અપાવવાનો હતો.

જનસંઘના નેતા શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી, કરપતિ મહારાજ સહિત અનેક નેતાઓએ તેનો વિરોધ કર્યો હતો.  તે સમયે આ અંગે કોઈ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો ન હતો.  10 ઓગસ્ટ, 1951ના રોજ ભીમરાવ આંબેડકરે એક પત્ર લખીને નેહરુ પર દબાણ કર્યું, તેથી તેઓ તે માટે સંમત થયા.

© 2011 - 2024 Abtak Media. Developed by ePaper Solution.