ભાઈબીજકથા: ભાઈબીજનો તહેવાર દિવાળીના બે દિવસ પછી કારતક શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે ભાઈઓ બહેનના ઘરે જઈને તિલક કરે છે. બહેનો પોતાના હાથે બનાવેલું ભોજન તેમના ભાઈઓને પીરસે છે. આ દિવસે ઘરના આંગણામાં ચોરસ બનાવી પૂજા કરવામાં આવે છે અને ભાઈ દૂજની કથાનો પાઠ કરવામાં આવે છે. તે પછી ભાઈને તિલક લગાવીને પૂજા પૂર્ણ થાય છે. ચાલો જાણીએ ભાઈબીજની વાર્તા.
ભાઈબીજનો આ તહેવાર કારતક શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. તે ભાઈ-બહેનના પ્રેમનું પ્રતીક છે. આ દિવસે ભાઈ-બહેન સાથે મળીને યમુનામાં સ્નાન કરવું, તિલક લગાવવું અને બહેનના ઘરે રાત્રિભોજન કરવું ખૂબ જ ફળદાયી છે. આ દિવસે, બહેન તેના ભાઈની પૂજા કરે છે અને યમરાજને હાથ જોડીને પ્રાર્થના કરે છે, તેના લાંબા આયુષ્ય અને તેના લગ્ન માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ દિવસે યમુનાજીએ પોતાના ભાઈ યમરાજને ભોજન પીરસ્યું હતું. તેથી જ તેને ‘યમ દ્વિતિયા’ પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે બહેનને શ્રદ્ધાપૂર્વક સોનાના વસ્ત્રો, સિક્કા વગેરે ચઢાવવા જોઈએ. ભાઈ દૂજ પૂજા દરમિયાન કથાનો પાઠ કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. તો જ તમારી પૂજા પૂર્ણ માનવામાં આવે છે. ચાલો ભાઈ દૂજની આખી વાર્તા વિગતવાર જાણીએ.
ભાઈબીજની વાર્તા
સૂર્યદેવની પત્નીનું નામ સંજયદેવી હતું. તેમને બે બાળકો હતા, પુત્ર યમરાજ અને પુત્રી યમુના. સંજ્ઞા રાણીના પતિ સૂર્યના તેજસ્વી કિરણો સહન કરી શકતા ન હોવાને કારણે, તે ઉત્તર ધ્રુવ પ્રદેશમાં પડછાયા તરીકે રહેવા લાગ્યા. તે પડછાયામાંથી તાપ્તી અને શનિશ્ચર નદીનો જન્મ થયો. અશ્વિની કુમારો પણ આ છાયામાં જન્મ્યા હોવાનું કહેવાય છે, જેઓ દેવતાઓના ચિકિત્સક માનવામાં આવે છે. અહીં છાયા યમ અને યમુના સાથે માતા જેવું વર્તન કરવા લાગી. તેનાથી નારાજ થઈને યમે પોતાના નવા શહેર યમપુરીની સ્થાપના કરી. યમપુરીમાં પોતાના ભાઈને પાપીઓને સજા કરવાનું કામ કરતા જોઈને યમુનાજી ગાયની દુનિયામાં આવ્યા. તેઓએ સંદેશવાહક મોકલ્યા અને યમુનાની વ્યાપક શોધ કરી, પરંતુ તે મળી ન હતી. પછી તેઓ પોતે ગોલોક ગયા જ્યાં તેઓ વિશ્રામ ઘાટ પર યમુનાજીને મળ્યા. યમુનાએ તેના ભાઈને જોતા જ તે ખૂબ જ ખુશ થઈ ગઈ અને તેને આતિથ્ય સાથે ભોજન પીરસ્યું.
તેનાથી પ્રસન્ન થઈને યમે વરદાન માંગ્યું. યમુનાએ કહ્યું – “હે ભાઈ. હું તમારી પાસેથી એક વરદાન માંગવા માંગુ છું કે મારા પાણીમાં સ્નાન કરનારા સ્ત્રી-પુરુષોએ યમપુરીમાં ન જવું જોઈએ. પ્રશ્ન ખૂબ જ મુશ્કેલ હતો કારણ કે જો યમ આવું વરદાન આપે તો યમપુરીનું અસ્તિત્વ સમાપ્ત થય ગયું હોત, તેથી ભાઈ મૂંઝવણમાં જોઈને યમુનાએ કહ્યું – ચિંતા ન કરશો, મને આ વરદાન આપો કે જેઓ આજે બહેનના ઘરે ભોજન કરે છે અને આ મથુરા શહેરમાં આરામ સ્થાને સ્નાન કરે છે, તેઓ તમારી દુનિયામાં ન જાય. યમરાજે સ્વીકાર્યું કે જેઓ આ તિથિએ તેમની બહેનના ઘરે ભોજન નહીં કરે, હું તેમને બાંધીને યમપુરી લઈ જઈશ અને જે તમારા જળમાં સ્નાન કરશે તેમને સ્વર્ગ પ્રાપ્ત થશે ત્યારથી આ તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે.
અસ્વીકરણ : અહીં આપેલી માહિતી માત્ર ધારણાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે અબતક મીડિયા કોઈપણ માહિતીનું સમર્થન કે પુષ્ટિ કરતું નથી. કોઈપણ માહિતી અથવા માન્યતાને અમલમાં મૂકતા પહેલા, સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.
