- આફતને અવસરમાં પલટાવી શકાય
- ઉત્તરાખંડમાં શરૂ થશે પ્લાન્ટ : 2030 સુધીમાં લીથીયમ આયન બેટરી રીસાયકલિંગ પ્રોજેકટ 1.20 લાખ કરોડને આંબશે
દેશમાં ઇ વેસ્ટ માથાના દુખાવા સમાન બની ગયો છે. તેવામાં હવે સરકાર આફતને અવસરમાં પલટાવવા કવાયત કરી રહ્યું છે. જેના ભાગરૂપે 78 ટકા ઇ-વેસ્ટનું રીસાયકલિંગ કરી લીથીયમ બેટરીનો પ્લાન્ટ ઉત્તરાખંડમાં ટૂંક સમયમાં શરૂ કરવામાં આવનાર છે.
વિજ્ઞાન અને તકનીક મંત્રાલયના ટેક્નોલોજી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડએ ઉત્તરાખંડમાં સ્વદેશી તકનીકનો ઉપયોગ કરીને લિથિયમ-આયનના ઉત્પાદનને મંજૂરી આપી છે. એમઓયુ. બેટરી અને ઈ-વેસ્ટના રિસાયક્લિંગ માટે કોમર્શિયલ પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે ખાનગી એન્ટિટી સાથે કરાર કરવામાં આવ્યો છે.
હાલમાં 95% લીથીયમ આયન બેટરી લેન્ડફિલ્સમાં સમાપ્ત થાય છે, જ્યારે માત્ર 5% રિસાયક્લિંગ અને પુનઃઉપયોગ દ્વારા સમાપ્ત થાય છે, જ્યારે લિથિયમ-આયન બેટરી રિસાયક્લિંગ માર્કેટનું કદ 2030 સુધીમાં આશરે 15 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે. 21.6 ટકાના વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર સાથે 2021માં બજારનું કદ 3.8 બિલિયન હતું.
લેન્ડફિલિંગ અને ભસ્મીકરણ દ્વારા લિથીયમ આયન બેટરીનો નિકાલ ગંભીર પર્યાવરણીય અને આરોગ્ય સુરક્ષા ચિંતાઓ ઉભી કરે છે. તેથી, લિથીયમ આયન બેટરીનું કાર્યક્ષમ રિસાયક્લિંગ દેશની અંદર સેલ મેન્યુફેક્ચરિંગ માટે ગૌણ કાચા માલના મહત્ત્વના સ્ત્રોત તરીકે જ નહીં પરંતુ સ્વાસ્થ્યના જોખમોને રોકવામાં પણ મદદ કરશે.
એ જ રીતે, ઈ-વેસ્ટ પણ એક મોટો પડકાર છે કારણ કે લગભગ 78% જેટલા કચરો દેશમાં એકઠો પણ થતો નથી, જે ડમ્પને સોનું, ચાંદી, તાંબુ અને ઘણા દુર્લભ પૃથ્વી તત્વો સહિત અત્યંત ઉચ્ચ-મૂલ્યની ગૌણ કાચી સામગ્રીનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છોડી દે છે. ભારત હાલમાં વિશ્વનો ત્રીજો સૌથી મોટો ઈ-વેસ્ટ ઉત્પાદક દેશ છે.
ટીડીબી દ્વારા સમર્થિત, જેણે ગયા અઠવાડિયે રેમીન ઇન્ડિયા પ્રા.લી. સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, રિસાયક્લિંગ પ્લાન્ટ ઉત્તરાખંડના ઉધમ સિંહ નગર જિલ્લામાં સિતારગંજમાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે.
એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, “કરાર દ્વારા, ટીડીબીએ રૂ. 15 કરોડના કુલ પ્રોજેક્ટ ખર્ચમાંથી રૂ. 7.5 કરોડની નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવા માટે પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે, જે ટકાઉ વિકાસ અને પર્યાવરણ સુરક્ષા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.” કરાર વિશે બોલતા, ટીડીબી સેક્રેટરી રાજેશ કુમાર પાઠકે જણાવ્યું હતું કે બોર્ડનો ટેકો અનૌપચારિક રિસાયકલર્સને ઔપચારિક રિસાયકલર્સ સાથે લિંક કરવામાં મદદ કરશે, જેનાથી ગોળાકાર અર્થતંત્રમાં ફાળો મળશે. હૈદરાબાદ સ્થિત સેન્ટર ફોર મટિરિયલ્સ ફોર ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ટેક્નોલોજી દ્વારા વિકસિત સ્વદેશી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ રિસાયક્લિંગ પ્લાન્ટ્સ સ્થાપવા માટે થાય છે.
