- મહારાષ્ટ્રની આઠ બેંકોમાં પડેલા 101 કરોડ રૂપિયાનો કેમ કોઈ ભાવ પણ નથી પૂછી રહ્યું…
- નોટબંધીના 8 વર્ષ પછી પણ સહકારી બેંકોમાં 101 કરોડ રૂપિયાની જૂની નોટો પડી છે, શા માટે
નોટબંધી પછી, રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) એ જિલ્લા સહકારી બેંકોને 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટો સ્વીકારવાની મંજૂરી આપી હતી.
મહારાષ્ટ્રની આઠ જિલ્લા કેન્દ્રીય સહકારી બેંકો (DCC બેંકો) માં છેલ્લા નવ વર્ષથી 101.2 કરોડ રૂપિયાના રદ કરાયેલા ચલણ જમા છે, જેનો ઉપયોગ કે રૂપાંતર RBI માં થઈ શકતો નથી. આ બેંકો માટે આટલી મોટી માત્રામાં જૂની નોટો સુરક્ષિત રાખવી એક મોટો પડકાર બની ગયો છે. ઉધઈ અને અન્ય જંતુઓથી બચાવવા માટે, આ નોટોને દર ત્રણ મહિને ઉધઈ વિરોધી સ્પ્રે છાંટવામાં આવે છે અને અલગ રૂમમાં રાખવામાં આવે છે.
આ આઠ બેંકોમાં, કોલ્હાપુર ડિસ્ટ્રિક્ટ કોઓપરેટિવ બેંક (કોલ્હાપુર ડીસીસી બેંક) પાસે સૌથી વધુ 25.3 કરોડ રૂપિયાની જૂની 500 રૂપિયાની નોટો છે. આ પછી, પુણે જિલ્લા સહકારી બેંક (પુણે ડીસીસી બેંક) એ 22.2 કરોડ રૂપિયાની નોટો બંધ કરી દીધી છે.
એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ આ નોટો સ્વીકારવાનો સ્પષ્ટ ઇનકાર કરી દીધો છે. આરબીઆઈનું કહેવું છે કે આ નોટો નિર્ધારિત સમય મર્યાદામાં જમા કરવામાં આવી ન હતી, તેથી હવે તેને બદલી શકાતી નથી. જોકે, બેંકોએ જૂની નોટોના બદલામાં થાપણદારોને નવી નોટો ચૂકવી છે. તેથી, આ જૂની નોટો હવે આ બેંકો માટે એક મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. જો RBI આ સ્વીકારશે નહીં, તો બેંકોને ભારે નુકસાન સહન કરવું પડશે.
આ જૂની નોટો કેવી રીતે ફસાઈ ગઈ
નવેમ્બર 2016 માં નોટબંધી લાગુ થયા પછી, જિલ્લા સહકારી બેંકોને 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટો સ્વીકારવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. પરંતુ મની લોન્ડરિંગ અને નિયમનકારી પાલન અંગેની ચિંતાઓને કારણે, RBI એ DCC બેંકોને આ નોટો સ્વીકારવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો.
રોકડ હંમેશા માટે નકામી થઈ જશે?
આ પછી, જૂન 2017 માં, કેન્દ્ર સરકારે મંજૂરી આપી કે DCC બેંકો ફક્ત તે જ જૂની નોટો બદલી શકે છે જે નવેમ્બર 2016 માં નક્કી કરેલી સમય મર્યાદામાં જમા કરવામાં આવી હતી. જો કે, હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું સરકાર કે RBI આ બેંકોને કોઈ રાહત આપશે, કે પછી આ 101.2 કરોડ રૂપિયાની રોકડ હંમેશા માટે નકામી થઈ જશે? આ મામલે હજુ સુધી કોઈ નક્કર ઉકેલ મળ્યો નથી.
