ભાવનાત્મક માનસિક વિકાસ માટે, તે મહત્વપૂર્ણ છે કે બાળકો તેમના માતાપિતા સાથે તે બધી બાબતો શેર કરે જે તેમને ભય, અસુરક્ષા અને લાચારી જેવી નકારાત્મક લાગણીઓથી ઘેરી શકે છે. તમારે તેમને સિક્રેટ, સરપ્રાઈઝ અને પ્રાઈવસી વચ્ચેનો તફાવત સરળ રીતે જણાવવો જોઈએ, જેથી તેઓ ક્યારેય કોઈ ખરાબ પરિસ્થિતિમાં ફસાઈ ન જાય અને હેરાનગતિથી સુરક્ષિત રહે.
ઘણીવાર, બાળકો રહસ્યોના નામે કેટલીક વસ્તુઓ છુપાવે છે જે તેમના માટે અથવા અન્ય લોકો માટે જોખમી હોઈ શકે છે. આટલું જ નહીં, ઘણી વખત બાળકો તેને સરપ્રાઈઝ માને છે અને કંઈક એવું કરે છે જેનાથી બીજાને ઘણું નુકસાન થઈ શકે છે. આટલું જ નહીં, ઘણી વખત પ્રાઈવસીના નામે મહત્વની બાબતો છુપાવે છે, જેને સમયસર જણાવવામાં આવે તો કોઈનો જીવ બચી શક્યો હોત અથવા તેમની સાથે થઈ રહેલી માનસિક-જાતીય સતામણી અટકાવી શકાઈ હોત. વાસ્તવમાં, અમે તેમને યોગ્ય ઉંમરે ગુપ્ત, આશ્ચર્ય અને ગોપનીયતા વચ્ચેનો તફાવત શીખવવાનું જરૂરી માનતા નથી. જ્યારે આનાથી તેમના માનસિક, ભાવનાત્મક અને શારીરિક વિકાસ પર મોટી અસર પડી શકે છે. આવી માહિતી માત્ર બાળકોને સુરક્ષિત જ નથી રાખતી, પણ તેમને એ શીખવાની તક પણ આપે છે કે તેઓ યોગ્ય સમયે યોગ્ય પગલાં લેવામાં સક્ષમ છે.
- બાળકોને ગુપ્તતા, આશ્ચર્ય અને ગોપનીયતા વચ્ચેનો તફાવત કેવી રીતે શીખવવો
1. સિક્રેટ: બાળકોને કહો કે જો કોઈ ગુપ્ત રાખવાથી તેમને કોઈ પણ પ્રકારનો ડર, ગભરાટ કે પરેશાનીનો અનુભવ થાય છે, તો તે રહસ્ય ન રાખવું જોઈએ.
એ જ રીતે બાળકોને કહો:
જો કોઈ તમને એવું કોઈ રહસ્ય રાખવાનું કહે કે જેનાથી તમે હંમેશા અસ્વસ્થતા અનુભવો અને ડરતા રહે, તો તમારે તે રહસ્ય ન રાખવું જોઈએ. પછી તે તમારા પ્રાઈવેટ એરિયાને સ્પર્શવાથી સંબંધિત હોય કે અન્ય કોઈ બાબત. જો આવું થાય, તો તમારે મને અથવા તમારા શિક્ષકને તરત જ જણાવવું પડશે. તમને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડશે નહીં, અને કોઈ તમને ગેરસમજ નહીં કરે.
2. સરપ્રાઈઝ: સરપ્રાઈઝ એટલે કંઈક, જે લોકોને ખુશ કરવા માટે કરવામાં આવે છે. આવું કરવાથી કોઈએ ડરવું કે ચિંતા ન કરવી જોઈએ.
બાળકોને આ રીતે કહો:
તેમને સમજાવો કે અમે તમારા ભાઈ માટે સરપ્રાઈઝ કેક બનાવી ત્યારે યાદ કરજો. અમે તેને કહ્યું નહીં કારણ કે તે પછીથી સરપ્રાઈઝથી ખુશ થશે. આશ્ચર્ય પણ સારું છે જે તમને અથવા અન્યને ખુશ કરે છે, ભયભીત અથવા બેચેન નથી.
3. ગોપનીયતા: બાળકોને સમજાવવું પણ જરૂરી છે કે ગોપનીયતાનો અર્થ કેટલીક અંગત માહિતી છે, જે તેમની મરજી વિના અન્ય કોઈની સાથે શેર કરવામાં આવતી નથી. પરંતુ જો કોઈ પ્રકારનું જોખમ હોય અથવા તેનાથી ખતરો ઉભો થઈ શકે તો તરત જ જણાવવું જરૂરી છે.
બાળકોને આ રીતે કહો:
જો કોઈ મિત્ર તમને કહે કે તે ડૉક્ટર પાસે જઈ રહ્યો છે, તો તે ગોપનીયતા છે, કોઈ રહસ્ય નથી. કારણ કે તે કદાચ સ્વસ્થ થવા માટે ડૉક્ટરને જોઈ રહ્યો છે. પરંતુ જો કોઈ મિત્ર કહે, ‘કોઈને કહો નહીં, પરંતુ હું મારી જાતને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યો છું,’ તો તે ગોપનીયતા નથી. તેના બદલે, વડીલોને આ જણાવવું મહત્વપૂર્ણ છે જેથી તેઓ તેને બચાવી શકે.
આ રીતે બાળકોને આ ત્રણ શબ્દોનો સાચો અર્થ ખબર પડશે અને તેઓ પોતે સુરક્ષિત અનુભવશે. આટલું જ નહીં, તેઓ કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં યોગ્ય નિર્ણય પણ લઈ શકશે.
