વડાપ્રધાન મોદીએ અર્થશાસ્ત્રીઓ સાથે પરામર્શ કર્યો: રોજગાર સર્જન, કૌશલ્ય વિકાસ, કૃષિ ઉત્પાદકતામાં વધારો, રોકાણ આકર્ષવા અને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા સહિતના અનેક મુદ્દાઓ પર થઈ મહત્વપૂર્ણ ચર્ચાઓ
વૈશ્વિક પડકારો અને યુદ્ધભરી સ્થિતિ વચ્ચે 8 ટકા સુધીના વિકાસ દરને આંબવા બજેટ પહેલા સરકરે કમર કસી છે. દેશ 2047 સુધીમાં વિકસિત રાષ્ટ્રનો દરજ્જો હાંસલ કરે તે દિશામાં સરકાર આગળ વધી રહી છે. એમ વડાપ્રધાન મોદીએ જણાવ્યું હતું. સાથે અર્થશાસ્ત્રીઓની બેઠકમાં મંગળવારે આ મુદ્દે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.
’વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાના સમયે ભારતના વિકાસની ગતિને ટકાવી રાખવા’ પર પ્રી-બજેટ પરામર્શમાં, વડા પ્રધાને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે માનસિકતામાં પરિવર્તન સાથે 2047 લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. વડા પ્રધાનની ટિપ્પણી યુએસ અને ચીન વચ્ચે સંભવિત ટેરિફ યુદ્ધના પગલે દેશ માટે ખુલી રહેલી તકોનો લાભ લેવા માટે જરૂરી યોજનાઓના સંદર્ભમાં આવી છે અને ભારત કેવી રીતે લાભ લઈ શકે છે અને વૈશ્વિક મૂલ્ય શૃંખલાનો ભાગ બની શકે છે. તે અંગે પણ તેઓએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો.
અર્થશાસ્ત્રીઓએ વૃદ્ધિને વધારવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને રોજગાર સર્જન, કૌશલ્ય વિકાસ, કૃષિ ઉત્પાદકતામાં વધારો, રોકાણ આકર્ષવા અને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા સહિતના અનેક મુદ્દાઓ પર સૂચનો કર્યા હતા. વર્તમાન નાણાકીય વર્ષના જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં વૃદ્ધિ દર ઘટીને 5.4%ના સાત-ક્વાર્ટરના નીચા સ્તરે પહોંચી ગયો છે, જેના કારણે નીતિ ઘડવૈયાઓમાં ચિંતા વધી છે અને વ્યાજદરમાં કાપની માંગ વધવા લાગી છે.
બીજા ક્વાર્ટરમાં વૃદ્ધિમાં તીવ્ર ઘટાડાથી આરબીઆઈ સહિત અનેક એજન્સીઓએ વૃદ્ધિ દરમાં ઘટાડો કરવા માટે પ્રેરિત કર્યા છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે મીટિંગના નોંધપાત્ર ભાગમાં, નિષ્ણાતોએ કૃષિ ક્ષેત્રથી માંડીને પરોક્ષ અને પ્રત્યક્ષ કર પરના કરવેરા સુધારાઓ સુધીના તમામ ક્ષેત્રોમાં વૃદ્ધિને વધારવા અને સુધારાને વધુ ગાઢ બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. અર્થશાસ્ત્રીઓએ કૃષિ ક્ષેત્ર માટે ઘણા સુધારા સૂચવ્યા હતા. આબોહવા પરિવર્તન અને ઉર્જા સંક્રમણનો સામનો કરવા માટેની વ્યૂહરચના અંગે પણ સૂચનો આપવામાં આવ્યા હતા.
વેપાર અને નિકાસને લગતા મુદ્દાઓ પર મુખ્ય ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જેમાં નિષ્ણાતોએ મુક્ત વેપાર કરારોને ઝડપથી પૂર્ણ કરવા, ટેરિફ પરની વ્યૂહરચના અને રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ સહિત અનેક પગલાં સૂચવ્યા હતા. રોજગાર નિર્માણ માટે વ્યાવસાયિક તાલીમને વધુ ઊંડી બનાવવા અને શ્રમનું ગૌરવ વિકસાવવા સૂચનો આપવામાં આવ્યા હતા.
સરકારી થિંક ટેન્ક નીતિ આયોગ દ્વારા સંકલિત બેઠક બાદ જારી કરાયેલા એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું હતું કે, સહભાગીઓએ વૈશ્વિક આર્થિક અનિશ્ચિતતાઓ અને ભૌગોલિક રાજકીય તણાવ દ્વારા ઊભા થયેલા પડકારોને પહોંચી વળવા, રોજગાર વધારવા, ખાસ કરીને યુવાનોમાં અને તમામ ક્ષેત્રોમાં ટકાઉ રોજગારીની તકો ઊભી કરવાની રીતો પર ચર્ચા કરી હતી. તેઓએ શિક્ષણ અને તાલીમ કાર્યક્રમોને રોજગાર બજારની ઉભરતી જરૂરિયાતો સાથે સંરેખિત કરવા, કૃષિ ઉત્પાદકતા વધારવા અને ટકાઉ ગ્રામીણ રોજગાર પેદા કરવા સહિત અનેક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર તેમના મંતવ્યો શેર કર્યા.
આ બેઠકમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ, નીતિ આયોગના ઉપાધ્યક્ષ સુમન બેરી, સીઈઓ બીવીઆર સુબ્રમણ્યમ અને પીએમઓ અને નાણા મંત્રાલયના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ હાજરી આપી હતી. ભાગ લેનારા નિષ્ણાતોમાં સુરજીત એસ ભલ્લા, અશોક ગુલાટી, સુદીપ્તો મુંડલે, ધરમકીર્તિ જોશી, જન્મેજય સિંહા, મદન સબનવીસ, અમિતા બત્રા, રિધમ દેસાઈ, ચેતન ઘાટે, ભરત રામાસ્વામી, સૌમ્ય કાંતિ ઘોષ, સિદ્ધાર્થ સાન્યાલ, લવિશ ભંડારી, રજની સિંહા, કેશબ દાસ, પ્રિતમ બેનર્જી, રાહુલ બજોરિયા, નિખિલ ગુપ્તા અને શાશ્વત આલોક સહિતનાનો સમાવેશ થાય છે.
તહેવારો અને ગ્રામીણ લોકોની માંગને લઈ અર્થતંત્ર ટનાટન રહેવાનો રિઝર્વ બેંકને આશાવાદ
તહેવારોને કારણે ગ્રામીણ માંગમાં વધારો થવાને કારણે ચાલુ નાણાકીય વર્ષના બીજા ભાગમાં ભારતની આર્થિક વૃદ્ધિમાં સુધારો થવાની સંભાવના છે, એમ આરબીઆઈના સ્ટેટ ઑફ ધ ઈકોનોમી રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે. ચોખા, કઠોળ અને શાકભાજી સહિતની ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં નરમાઈ આવવાની પણ અપેક્ષા છે. તંદુરસ્ત ખરીફ પાક ઉત્પાદન, ઉચ્ચ જળાશય સ્તર અને સારી રવિ વાવણી દ્વારા કૃષિ વિકાસને ટેકો મળે છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિ સામાન્ય થવાની અને છેલ્લા ક્વાર્ટરના નીચા સ્તરેથી પુન:પ્રાપ્ત થવાની અપેક્ષા છે. ભારતીય નીતિ ઘડવૈયાઓ માટે, અહેવાલ સૂચવે છે કે વિકાસને ટેકો આપવાનો આ યોગ્ય સમય છે. “હવે ફુગાવાને મધ્યમ કરવાનો અને રોકાણને મજબૂત રીતે પુનજીર્વિત કરવાનો સમય છે, ખાસ કરીને જ્યારે ખાદ્યપદાર્થો સામાન્ય શિયાળાની નીચી સપાટીથી ઉભરી રહ્યા છે અને ખાનગી વપરાશ અને નિકાસમાં તેજીની સંભાવનાઓ ઉજળી થઈ રહી છે, આરબીઆઇના ડેપ્યુટી ગવર્નર દ્વારા” ખરીફ પાક, કૃષિ માટેની સંભાવનાઓ અને તેથી ગ્રામીણ વપરાશ ચોક્કસપણે વધુ સારો દેખાય છે,” સહ-લેખિત અહેવાલમાં જણાવાયું છે.
બાહ્ય મોરચે, અહેવાલ નોંધે છે કે કેવી રીતે યુ.એસ.માં આવનારા ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રની “વેપારીવાદી રેટરિક” ડોલર સામે તમામ કરન્સીના મૂલ્યને નીચે દબાણ કરી રહી છે. રિપોર્ટમાં ચીન સામેના પડકારોનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. “ચીનના લાંબા ગાળાના બોન્ડની ઉપજ જાપાનીકરણ સાથે સંઘર્ષ કરી રહી છે કારણ કે તે જાપાનીઝ ઉપજથી નીચે આવી ગઈ છે, જેની નાણાકીય સ્થિરતા પર વ્યાપક અસર પડી રહી છે.”
