- ગેરકાયદે બાંધકામો પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દર્શાવવાનું બંધ કરવાનો સ્પષ્ટ આદેશ, તમામ હાઇકોર્ટ અને મુખ્ય સચિવોને ગેરકાયદે બાંધકામો સામે કાર્યવાહીની સૂચના
સુપ્રીમ કોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં વહીવટી તંત્રને અનધિકૃત અને ગેરકાયદે બાંધકામો અને અતિક્રમણ તોડવાની સંપૂર્ણ સત્તા આપી છે અને કહ્યું છે કે કાયદાના દાયરામાં આવતી મિલકતોને એ આધાર પર કાયદેસર બનાવી શકાય નહીં કે લોકો તેમાં રહેતા હોય. દાયકાઓથી અધિકારીઓએ ગેરકાયદેસર બાંધકામો ઉપર ધ્યાન આપ્યું નથી.
ઉત્તર પ્રદેશ સરકાર દ્વારા કેટલીક ગેરકાયદેસર મિલકતો સામે કરવામાં આવેલી ડિમોલિશનની કાર્યવાહીને સમર્થન આપતી વખતે, ન્યાયમૂર્તિ જે.બી. પારડીવાલા અને આર મહાદેવનની ખંડપીઠે જણાવ્યું હતું કે, “અનધિકૃત બાંધકામની ગેરકાયદેસરતા ટકી શકતી નથી. જો બાંધકામ કાયદા/નિયમોના ઉલ્લંઘનમાં કરવામાં આવ્યું હોય તો. તે ગેરકાયદેસર અને અનધિકૃત બાંધકામ તરીકે ગણવામાં આવશે, જેને ફરજિયાત રીતે તોડી પાડવું જોઈએ.”
36 પાનાનો ચુકાદો લખતા જસ્ટિસ મહાદેવને કહ્યું હતું કે સમય પસાર થવાના બહાને, અધિકારીઓની લાંબી નિષ્ક્રિયતા અથવા બાંધકામ પર ખર્ચવામાં આવતી નોંધપાત્ર રકમના બહાને કોઈપણ અનધિકૃત અથવા ગેરકાયદેસર માળખાને કાયદેસર કરી શકાય નહીં. જસ્ટિસ મહાદેવને કહ્યું, “અનધિકૃત બાંધકામ, નજીકમાં રહેતા રહેવાસીઓ અને નાગરિકોના જીવન માટે જોખમ ઊભું કરવા ઉપરાંત, વીજળી, ભૂગર્ભજળ અને રસ્તાઓ જેવા સંસાધનોને પણ અસર કરે છે, જેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે સુવ્યવસ્થિત વિકાસ માટે થાય તે જરૂરી છે”
જમીન માફિયાઓ સાથે રજીસ્ટ્રેશન સત્તાવાળાઓની મિલીભગતને કારણે અનધિકૃત બાંધકામો નોંધાયા હોવાના કિસ્સાઓનો ઉલ્લેખ કરતા બેન્ચે કહ્યું કે અનધિકૃત બાંધકામો દૂર કરવાની સત્તા રજીસ્ટ્રેશન એક્ટથી સ્વતંત્ર છે અને કહ્યું, “કોઈપણ સંજોગોમાં, મિલકતની નોંધણી આનાથી થશે નહીં.”અનધિકૃત બાંધકામો સંબંધિત લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા મુકદ્દમાના મુદ્દા પર, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે, “જો કોઈ ઉલ્લંઘન અદાલતોના ધ્યાન પર લાવવામાં આવે છે, તો તેને સખત રીતે રોકવું જોઈએ અને તેમને આપવામાં આવતી કોઈપણ હળવાશ ખોટી સહાનુભૂતિ દર્શાવવા સમાન છે.”
તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, તેથી, નિયમિતીકરણ યોજનાઓ માત્ર અસાધારણ સંજોગોમાં જ ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ. તેણે બિલ્ડરોને કમ્પ્લીશન/ઓક્યુપન્સી સર્ટિફિકેટ મેળવ્યા વિના ફ્લેટ ફાળવવાની મંજૂરી ન આપવા માટે સત્તાવાળાઓને ઘણા નિર્દેશો જારી કર્યા હતા. નાણાકીય સંસ્થાઓ અને બેંકો પૂર્ણતા/ ભોગવટા પ્રમાણપત્રની ચકાસણી કર્યા પછી જ કોઈપણ મકાન માટે લોન મંજૂર કરશે. સુપ્રીમ કોર્ટે રજિસ્ટ્રીને આ આદેશને તમામ હાઈકોર્ટ અને રાજ્યના મુખ્ય સચિવોને કડક પાલન માટે મોકલવા જણાવ્યું હતું.
રાજ્ય સરકારોને ગેરકાયદેસર ખડકાયેલી કોલોનીઓને આડેધડ નિયમિત ન કરવા સુપ્રીમની ટકોર
કોર્ટે રાજ્ય સરકારોને અસાધારણ સંજોગો સિવાય આડેધડ રીતે ગેરકાયદેસર કોલોનીઓને નિયમિત ન કરવા જણાવ્યું હતું. “રાજ્ય સરકારો વારંવાર ઉલ્લંઘન અને ગેરકાયદેસરતાઓને માફ કરીને/મંજુરી આપીને નિયમિતીકરણની પ્રક્રિયા દ્વારા પોતાને સમૃદ્ધ બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. રાજ્ય એ હકીકતથી બેખબર છે કે આ નફો વ્યવસ્થિત શહેરી વિકાસને લાંબા ગાળાના નુકસાન અને શહેર પર અફર પ્રતિકૂળ અસરોના ખર્ચે છે. પર્યાવરણની સરખામણીમાં અસર નહિવત્ છે, બેન્ચે જણાવ્યું હતું.
