ઢોકળા, એક લોકપ્રિય ગુજરાતી નાસ્તો, એક સ્વાદિષ્ટ, બાફેલી કેક છે જે આથેલા ચોખા અને મસૂરની દાળમાંથી બનાવવામાં આવે છે. આ પરંપરાગત ભારતીય વાનગી ગુજરાતી ભોજનમાં મુખ્ય છે, જે ઘણીવાર નાસ્તાની વસ્તુ, નાસ્તા અથવા સાઇડ ડિશ તરીકે પીરસવામાં આવે છે. ઢોકળાનું અનોખું ટેક્સચર, નરમ અને સ્પંજી, આથો દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે, જે તેના વિશિષ્ટ ટેન્ગી સ્વાદને પણ આપે છે. સામાન્ય રીતે ચોખા, દાળ અને મસાલાનો સમાવેશ થતો આ બેટરને ખાસ મોલ્ડમાં બાફવામાં આવે છે, જેના પરિણામે સ્વાદિષ્ટ રીતે હલકી અને રુંવાટીવાળું કેક બને છે. ઢોકળાને ઘણીવાર સરસવના દાણા, કઢીના પાન અને લીલા મરચાંથી ભેળવવામાં આવે છે, જે સ્વાદ અને સુગંધમાં વધારો કરે છે. આ પૌષ્ટિક અને સરળતાથી સુપાચ્ય નાસ્તો ગુજરાતીઓ અને ભારતીયો બંનેમાં એકસરખું પ્રિય છે, જે ચટણીના ગોળ અથવા તલના છંટકાવ સાથે માણવામાં આવે છે.
બનાવવા માટેની સામગ્રી:
– 1 કપ ચણાનો લોટ (બેસન)
– 1/2 કપ સોજી (રવો)
– 1/2 કપ દહીં
– 1/4 ચમચી હળદર પાવડર
– 1/4 ચમચી લાલ મરચું પાવડર
– 1/2 ચમચી આદુની પેસ્ટ
– 1/2 ચમચી મીઠું
– 1 ચમચી લીંબુનો રસ
– 1 ચમચી તેલ
– પાણી (જરૂર મુજબ)
– ઈનો ફ્રુટ સોલ્ટ (અથવા ખાવાનો સોડા)
ટેમ્પરિંગ માટે:
– 1 ચમચી તેલ
– 1/2 ચમચી સરસવ
– 1/4 ચમચી જીરું
– 1/4 ચમચી કરી પત્તા
– 2-3 લીલા મરચાં
બનાવવાની રીત:
સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે બેટરને યોગ્ય રીતે તૈયાર કરવું. મોટાભાગના લોકો બેટરને ખૂબ પાતળું અથવા ખૂબ જાડું બનાવે છે. જેથી ઢોલ યોગ્ય રીતે ન બને. તેનું સોલ્યુશન બહુ જાડું કે પાતળું ન હોવું જોઈએ. તેને એટલું પાતળું કરો કે જ્યારે તમે તમારી આંગળી વડે પાણીમાં એક ટીપું નાખો છો, ત્યારે તે ઉપરની તરફ તરતા લાગે છે. બેટર ચેક કરવાની આ સાચી રીત છે. બેટર તૈયાર થયા બાદ તેને 10-15 મિનિટ ઢાંકીને રાખો. આ મિશ્રણને સેટ કરવામાં મદદ કરે છે. આ દરમિયાન તમે જે વાસણમાં ઢોકળા બનાવવાના છો તેમાં તેલ રેડો. સખત મારપીટને આથો લાવવા માટે ખાવાના સોડાનો ઉપયોગ કરશો નહીં. તમે આ માટે Eno નો ઉપયોગ કરી શકો છો. બેટર સેટ થયા પછી તેમાં ઈનો પાવડર ઉમેરીને મિક્સ કરો. બેટરમાં ઈનો ઉમેરતી વખતે, બરાબર મિક્ષ કરવાનું યાદ રાખો પણ વધુ સમય ન લો. સ્ટીમિંગ માટે તમે ઢોકળા સ્ટેન્ડનો ઉપયોગ કરી શકો છો. અથવા કૂકર અને પાનનો ઉપયોગ કરો. આને બનાવતા પહેલા તેમાં થોડું પાણી ઉમેરો અને વાસણના સ્ટેન્ડ પર લોટ બાંધો. ઢાંકીને 15 મિનિટ માટે ઉકાળો. ટૂથપીકથી તપાસો.
આરોગ્ય લાભો:
- પ્રોટીનથી ભરપૂર: ઢોકળા ચણાના લોટ (બેસન)માંથી બનાવવામાં આવે છે, જે પ્રોટીનથી ભરપૂર હોય છે, જે તેને શાકાહારીઓ માટે ઉત્તમ વિકલ્પ બનાવે છે.
- ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય: ચણાનો લોટ ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત છે, જે ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય અસહિષ્ણુતા ધરાવતા લોકો માટે ઢોકળાને યોગ્ય બનાવે છે.
- ફાઈબરથી ભરપૂર: ઢોકળામાં ચણાના લોટમાંથી ફાઈબર હોય છે, જે પાચન અને સંતૃપ્તિમાં મદદ કરે છે.
- ઓછી કેલરી: ઢોકળામાં પ્રમાણમાં ઓછી કેલરી હોય છે, જે તેને દોષમુક્ત નાસ્તો બનાવે છે.
- ખનિજોનો સારો સ્ત્રોતઃ ઢોકળામાં આયર્ન, પોટેશિયમ અને મેગ્નેશિયમ જેવા ખનિજો હોય છે.
પોષક માહિતી (દર સર્વિંગ):
સર્વિંગ સાઈઝ: 2-3 ટુકડા (100 ગ્રામ)
– કેલરી: 150-200
– પ્રોટીન: 10-12 ગ્રામ
– ચરબી: 2-3 ગ્રામ
– કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ: 25-30 ગ્રામ
– ફાઇબર: 4-5 ગ્રામ
– ખાંડ: 2-3 ગ્રામ
– સોડિયમ: 200-300mg
ઉન્નત પોષણ માટે ભિન્નતા:
- શાકભાજી ઉમેરો: ફાઈબર અને વિટામિનની સામગ્રી વધારવા માટે પાલક, ગાજર અથવા ઘંટડી મરી જેવા બારીક સમારેલા શાકભાજીનો સમાવેશ કરો.
- આખા ચણાના લોટનો ઉપયોગ કરો: વધુ ફાઇબર અને પોષક તત્ત્વો માટે શુદ્ધ ચણાના લોટને આખા ચણાના લોટથી બદલો.
- જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલા ઉમેરો: હળદર, જીરું અને ધાણામાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો છે અને પાચનમાં મદદ કરે છે.
- તેલનું પ્રમાણ ઘટાડવું: તેલનો વપરાશ ઓછો કરવા માટે ઢોકળાને તળવાને બદલે બેક કરો અથવા વરાળથી કરો.
હેલ્ધી ઢોકળાના સેવન માટેની ટિપ્સ:
- સંયમિત રીતે ખાઓ: ઢોકળામાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું પ્રમાણ વધુ હોઈ શકે છે, તેથી તેને અન્ય પોષક તત્વોથી ભરપૂર ખોરાક સાથે સંતુલિત કરીને ખાઓ.
- હેલ્ધી ચટણીઓ સાથે જોડો: દહીં, કાકડી અથવા ફુદીનો જેવા કુદરતી ઘટકોથી બનેલી ચટણી પસંદ કરો.
- વધુ પડતું તળવાનું ટાળો: તેલનો વપરાશ ઘટાડવા માટે બેકિંગ અથવા સ્ટીમિંગનો વિકલ્પ પસંદ કરો.
